Martin Banga, voorzitter van de Vereniging voor Commerciële Radio (VCR) noemt het discriminatie dat commerciële omroepen zoveel (330 miljoen Euro) moeten betalen voor een FM-frequentie. “En dan hebben wij als commerciële zenders niet eens volledige landelijke dekking. In bepaalde delen van Groningen kun je bijvoorbeeld niet eens Sky Radio ontvangen.”
In 2019 zal het FM-systeem, zoals we dat nu nog kennen, verdwenen zijn. De plannen en wensen van commerciële omroepen over de FM-frequenties zijn weliswaar niet voor de lange termijn, maar een radiozender met een prominente FM-frequentie levert vooralsnog wel het meeste geld op. En dat is waar het de commerciële omroepen nog altijd om gaat.
FM is zeer storingsgevoelig, en is eigenlijk nauwelijks veranderd sinds de introductie ervan na de Tweede Wereldoorlog. Heel charmant, naar je krakende en storende radio op het strand luisteren, maar nieuwe systemen dienen zich aan. Toch bekijkt Banga de nieuwe ontwikkelingen met argusogen: “Nieuwe vormen van radio zijn er in vele soorten. DAB, UMTS, DRM, maar welke zal overleven, weet niemand. Voorlopig heeft FM nog de meeste luisteraars en is dus het meest interessant voor adverteerders. Commerciële omroepen zijn schuchter als het om nieuwe uitzendtechnieken gaat.”
Hans Bakhuizen, beleidsadviseur technologie van de Publieke Omroep, legt uit: “Digital Audio Broadcasting, kortweg DAB, heeft de toekomst. Er is genoeg ruimte op de plank van de zogenaamde VHF-band, terwijl het op de FM band veel krapper is. We hebben voldoende ruimte in onze DAB-frequentie om onze publieke radio-stations uit te zenden, maar veel liever zouden we ook concurrerende zenders in DAB zien verschijnen.”
“DAB is helemaal niet nieuw of revolutionair. Ze zijn er al jaren mee bezig. Natuurlijk roepen promoters van DAB en voorzitters van DAB-verenigingen dat DAB het gaat worden,” verdedigt Banga. “Die zullen altijd roepen dat het een geslaagd project is. Neem nou Engeland, daar heet het een succes te zijn. Maar vergeet niet dat het aantal van 1,6 miljoen verkochte DAB-radio’s in Engeland nog altijd maar een paar procent van het aantal radio's is. Een gemiddeld Brits huishouden heeft immers 6 radio’s. En weet je hoeveel van die DAB radio’s er in Nederland verkocht zijn? Een paar honderd.”
In Nederland is DAB voor de consument nog een schier onbekend verschijnsel. Tot nu toe zijn het alleen de publieke omroepen (Radio 1 en Radio 2, 3FM, 747AM, Radio 4 en de Concertzender) die sinds 2004 uitzenden via DAB. DAB is te ontvangen met een speciale DAB-radio, niet met de huis-tuin- en keukenradio zoals we die nu kennen. Commerciële omroepen branden hun vingers er liever niet aan. Een extra licentie betalen om via DAB uit te zenden, is in hun ogen onzinnig. Ze hebben al zoveel geld gestoken in de bemachtiging van de FM-frequenties, dat ze niet ook nog eens extra gaan betalen voor DAB, waar nu nog dezelfde programma's op te ontvangen zijn als op de radio via de kabel. Commerciele omroepen wachten liever tot hun FM-licentie afloopt. “En dan ben ik met pensioen!” grapt Banga.
Toch is volgens Martin van Trigt van zenderbedrijf Nozema Services (die infrastructuren voor omroep en telecommunicatie ontwerpt, bouwt, beheert en exploiteert) DAB de opvolger van FM radio. Er zijn ook nog andere mogelijkheden; Van Trigt haalt Digital Radio Mondial (DRM) aan. “DRM is oorspronkelijk ontwikkeld voor AM en korte golf en geeft een grote verbetering in geluidskwaliteit. Een groot aantal wereldomroepen, waaronder Radio Nederland Wereldomroep, heeft al uitzendingen in DRM formaat. Recentelijk heeft het DRM consortium besloten de standaard uit te breiden zodat DRM straks ook in de FM band gebruikt kan worden. Op termijn –na afronding van de standaard en de komst van geschikte ontvangers- kan dus ook DRM een opvolger worden van de FM” Hoe dan ook, de omschakeling van onze oude FM radio naar DAB of DRM zal op de korte termijn niet vlot gaan, tenzij de strategie van de omroepen verandert. “De omroepen zullen meer content moeten aanbieden. Er is meer mogelijk met digitale radio, zelfs het leveren van html pagina’s en bewegend beeld. Dan wordt het ook interessant voor consumenten, en dus automatisch ook voor de adverteerders.”
Wat volgens Van Trigt in ieder geval in de toekomst verandert, zijn de veilingen van DAB-radiofrequenties. Die zullen volgens het idee van de ‘vergelijkende toets’ worden verdeeld. “Er zal geen veiling meer plaatsvinden zoals we die nu kennen. Er wordt dan gekeken of een radiozender een verrijkend of innovatief karakter heeft, om te voorkomen dat er een eenheidsworst in het radiolandschap ontstaat.”
Er zijn ook nog altijd mensen die liever voor authenticiteit gaan en juist de charme van de storing en grilligheid tussen zender en ontvanger kunnen inzien, ook die van de middengolf (AM). Er is zelfs een internetsite die het geluid van de “zeezenders” Veronica en Caroline reproduceert: offshoremusicradio.com. De eigenaar van deze internetsite heeft in Oost-Europa een zender neergezet die via de 1350 Khz een signaal van de uitzendingen van Offshore over de middengolf stuurt. Een liefhebber schrijft op zijn weblog http://overdrive.web-log.nl/: “Die eerste keer dat ik ‘t hoorde vergeet ik niet weer, eerst hoorde ik Van Morrison en daarna de dienstdoende deejay vertellen dat ‘You are listening to Radio Caroline...’ Dit alles uiteraard inclusief de beruchte fading, piepjes en kraakjes die de Middengolf zo mooi maken... Dan sta je als Middengolffreak toch wel effe stilletjes in jezelf te slikken... Wat schitterend!”
De toekomst van radio ligt niet in de FM-ether
Digital Killed The Radio Star? De strijd om FM-frequenties is achterhaald
Commerciële omroepen klagen dat ze 330 miljoen Euro hebben moeten neertellen voor de frequenties op de FM-band, terwijl de Publieke Omroep helemaal niks hoeft te betalen. Vorige week heeft de rechtbank Rotterdam bepaald dat het Ministerie van Economische Zaken moet uitzoeken of dat wel juist is. Wederom veel commotie rond de FM frequenties dus. En dat terwijl de FM-band zoals we die nu kennen over een paar jaar afgeschaft wordt.