Zesde )toon) festival weer ontdekkingstocht in het land van de elektronica

Nullen en enen in geluid en beeld met als hoogtepunt Ocean Club

Haarlem heeft zes dagen lang iets gevoeld, maar nauwelijks geweten. Er liepen nogal wat vreemde types door de stad. Op elf verschillende plakken kraakte en knetterde vreemd geluid en schemerde en schitterde vreemd beeld. Het zesde )toon) festival, festival voor geluid en beeld met elektronica als grondstof, gaf tussen 5 en 10 april een vreemde polariteit aan het dagelijks leven in de stad aan het Spaarne.

Nullen en enen in geluid en beeld met als hoogtepunt Ocean Club

)toon) geeft ruimte aan technokunstenaars in de ruimste zin van het woord met als resultaat soundscapes, luisterexposities en beeldconcerten. En )toon) doet dat zes dagen lang, 's avonds en in het weekend ook 's middags, op elf verschilende locaties. Met als voordeel overvloed maar als nadeel dat een mens wel eens wat mist. Zoals op zondagmiddag de impro-sessie van Keith Rowe (ook AMM en Mimeo), Phil Durrant (ook Ticklish en Mimeo) en Kaffe Matthews (ook The Lappetites en Mimeo), wier koffer al gepakt stond achter het podium maar er toch anderhalf uur in plaats van de geplande drie kwartier op los improde. Schijnt geweldig geweest te zijn. Of op zaterdagmiddag het traditionele )toon) Workstation met Auricular, Erectromorph, BASIC, Remus en Wrikken. Schijnt fantastisch geweest te zijn. Net als aansluitend de labelpresentatie van ons eigen Narrominded met optredens van Living Ornaments, Hydrus en Garcon Taupe, en de geludsinstallatie van Platoon die je kon beinvloeden als een Tamagotchi. Of de concerten van Twine en het afsluitende Off The Sky. Maar dat was logisch want Twine lag in Amerika aan de hartbewaking en het bericht van verhindering kwam wat laat en Off The Sky was 's ochtends in Berlijn wel op de trein gestapt maar nooit in Haarlem aangekomen. Overigens werd Twine subliem vervangen door Michael J. Schumacher en Off The Sky door Danny Kreutzfeldt die toch al als eennalaatste stond gepland en gewoon wat langer speelde. De opening van )toon) werd op dinsdagavond verricht door een van de meest actieve vrouwen op het terrein van elektronische geluidskunst, de charmante Kaffe Matthews. Genodigden werden op de klanken van Tulpen Uit Amsterdam galerie De Schone Kunsten binnengeleid om een wat onduidelijke installatie te horen en zien. Een draaitafel, een bank, wat woorden op de muur. Beeld, geluid en ontmoetingen tussen mensen bestaan slechts uit deeltjes en golven maar het mocht iets meer zijn. De optredens op dezelfde avond in een goed gevulde Toneelschuur van Ticklisch en S.S.S. daarentegen maakten meteen het uitgangspunt duidelijk. Ticklish, bestaande uit Phil Durrant, Kev Hopper (Stump) en Rob Flint (beeld) koppelden gesamplede polyritmische pulsen aan abstracte videobeelden. En het Frans-Japanse trio S.S.S. bracht een audiovisuele omgeving tot stand waarin de totstandkoming en beïnvloeding van beeld door geluid en omgekeerd totaal was. Met losse handen, want middels theremin, op het lichaam geplaatste sensoren zoals we die kennen van STEIMs Michel Waisvisz, en foto-elektrische cellen om het beeld te manipuleren. De namen van STEIM en Waisvisz als ontwikkelaars van baanbrekende software op dit gebied vielen trouwens vaker tijdens het festival. Damo Suzuki was de naam die op woensdag het volk naar de zolder van Het Seinwezen moest trekken. De voormalige zanger van de Duitse krautrockers uit de jaren zestig Can kreeg net als vorig jaar Hans-Joachim Roedelius, Michael Rother en Jaki Liebezeit de rol toebedeeld van peetvader. Neerlans hoop in bange dagen Fuckarma trapte af met een set maar daarna voegde Suzuki zich bij hen om, zoals Don Funcken zei, als een acid machine tekeer te gaan. Zonder ooit elkaars muziek gehoord of gerepeteerd te hebben. Funckarma bouwde rustig op met voldoende ruimte voor Suzuki om zacht en overstaanbaar doorheen te murmelen. Tot in toestand van trance Funckarma tempo maakte en de ritmes schots en schever werden. Het lage volume zorgde echter voor gevoelens van monotonie, maar die werden in twee korte toegiften ruimschoots teniet gedaan. Robin Rimbaud alias Scanner maakte op de donderdagse koopavond en op zaterdag de plaatselijke V&D onveilig. Bij de roltrappen op de begane mengde hij gesamplede omgevingsgeluiden ("Ding-dong, Mevrouw Stippel, toetsel 139") met eigen materiaal om het totaal terug te sturen door de intercom van het warenhuis. Bij de dameskleding op de tweede en de boeken op de zesde was het resultaat zuinig te horen maar bij de lingerie op de derde en de huishoudelijke artikelen op de vijfde had het personeel van dienst de luidsprekers toch maar uitgezet. Gelukkig stond er bij Scanner een PA. Binnenkort ook te zien in RAM. Het Patronaat was 's avonds de matig bezochte gastheer van TUK, Kammerflimmer Kollektief, en Hood. De Belg Guillaume Graux alias TUK genereerde ambient noise uit zijn iBook, die in detail en verloop te wensen over liet. Hetzelfde gold voor de beelden van compaan Kurt d'Haeseleer. Het leken zeer vertraagde strandtaferelen uit de jaren vijftig in nachtkijkerkleuren. Leuk om te zien maar de samenhang ontbrak. Ook het Duitse Kammerflimmer Kollektief, waarvan recent het album Absencen verscheen, stelde teleur. Het sextet, in Haarlem als kwartet met toetsen en elektronica, saxen, staande bas en drums, bewerkt haar jazzy improvisaties elektronisch maar als de improvisaties niet spannend genoeg zijn helpt stroom ook niet. Het Engelse vijftal Hood bracht onlangs het album Outside Closer uit wat al deed vrezen voor popmuziek. De combinatie daarvan met glitch, clicks en cuts is wat de groep interessant maakt maar in Het Patronaat overheerste de popmuziek. Goede popmuziek, dat wel, maar daar is )toon) niet het podium voor. In De Nieuwe Vide opende Michael J. Schumacher op vrijdag zijn sublieme installatie bestaande uit 16 speakers en gemanipuleerde geluiden uit een bijna uitgestorven analoge synthesizer. Een computerprogramma stuurde de speakers aan uit combinaties die waren afgeleid van zes getallen: 13, 17, 23, 29, 37 en 43. Het raadsel van de priemgetallen. In de naastgelegen Lichtfabriek was een delegatie van de Berlijnse Ocean Club neergestreken. Onder de vleugels van dj Gudrun Gut (ooit Malaria) en Thomas Fehlmann (ooit Palais Schaumburg, nu The Orb) gaven Triosk en Jan Jelinek, en Barbara Morgenstern en Robert Lippok (To Rococo Rot) perfecte optredens. De laatsten vrolijk rommelig en af en toe struikelend over hun eigen snoeren en software maar met een ontwapenende Morgenstern, de eersten geconcentreerd improviserend en subtiel reagerend op elkaar. In de jazzy klankwolken van de drie Australiërs vond de elektrodub van Berlijner Jelinek een natuurlijk weefsel om in te bewegen. Fehlmann sloot de avond passend dansend af achter zijn iBook. De schitterende beelden werden de hele avond verzorgd door Oostenrijker Alexej Paryla die gedurende )toon) ook een video-installatie in Het Seinwezen had en beelden projecteerde op de gevel van de nieuwbouw van Het Patronaat. In Stalker figureerde 's nachts het Amsterdamse fenomeen Bas Bron. Niet als Bastian, niet als Comtron, maar in zijn vermomming van Seymour Bits. Het tijdelijke Patronaat werd op de goed bezochte zaterdagavond in beslag genomen door artiesten van het Duitse Kompakt-label. )toon) haalde in samenwerking met Electronation Thomas Brinkmann, medeoprichter van Kompakt Reinhard Voigt en dj-duo The Wighnomy Brothers over. Vele vormen van vierkwarts waarbij Brinkmann naast een enorme staat van dienst zijn verse verloofde TBA had meegnomen en Voigt zorgde voor het dan intussen broodnodige vies en vuil. Zoals gezegd werd op zondag )toon) afgesloten in de schitterende studio annex galerie Grasland met een optreden van Danny Kreutzfeldt in het kader van een labelavond van Databloem, een Nederlands weblabel met internationaal repertoire van ambient, downtempo, glitch en andere categorieën. Kreutzfeldt vertelde in een uur een indrukwekkend verhaal vol ruimte, een immens palet aan geluiden en frequenties, af en toe goed getimede beats, en minieme details van kraak en knetter. De zesde editie van )toon) gaf opnieuw een spannende dwarsdoorsnede van wat de digitale revolultie aan nieuwe impulsen geeft aan muziek en beeldende kunst voor een niet al te groot maar trouw en betrokken publiek. Met veel hoogtepunten en zonder echte zeperds. En dat is heel wat wanneer je risico durft te nemen met een programmering waarin grenzen worden opgezocht en overschreden. En oh ja, Jason Corder alias Off The Sky is na vele omzwervingen zondagavond laat toch nog aangekomen op het Centraal Station in Amsterdam. 3VOOR12 zal binnenkort audio opnames online zetten.