"Ensembles en orkesten repeteren vaak voor hoge huurbedragen in tochtige loodsen of oude kerkjes op moeilijk bereikbare plaatsen. De meeste bands moeten genoegen nemen met overbezette, matig geïsoleerde, lage (kelder-)ruimtes op wisselende locaties", stelt Robin Lemmers van Stichting Orfeos Studio (S-O-S). Volgens Lemmers is het vijf voor twaalf en daarom komt hij met een alternatief: een multifacilitair muziekcentrum op een synergetische plek in Amsterdam.
De stichting heeft haar oog laten vallen op het Don Bosco College aan de Polderweg in Oost-Watergraafsmeer. De voormalige school is aantrekkelijk vanwege zijn bouw en zijn ligging. "Het is een groot en hoog gebouw van zo'n 9.500 vierkante meter, ideaal om muziek in te maken. Bovendien is het makkelijk te verbouwen", aldus Lemmers. De wijk waarin het Don Bosco College ligt wordt grondig gerenoveerd tot een nieuw centrumgebied met kantoren, woningen en winkels. Omdat de grond op veel plaatsen vervuild is, wordt de bodem gesaneerd. Het Don Bosco College krijgt tegelijkertijd met de sanering een nieuwe fundering, waardoor straks ook de kelder benut kan worden. Daarnaast heeft het gebouw een binnenterrein, dat S-O-S wil verbouwen tot een concertzaal. Over de ligging zegt Lemmers: "Het is een heel goede locatie. Het ligt vlak langs de A10 en er is na de renovatie voldoende parkeerruimte. Maar ook met de fiets of het OV is het uitstekend te bereiken."
In het complex komen onder andere oefenruimtes voor bands, ensembles, koren, solisten en orkesten. Volgens Lemmers is dat hard nodig. "Op dit moment is er een muzikale leegloop in Amsterdam. Muzikanten wijken wegens ruimtegebrek uit naar plaatsen als Halfweg en Landsmeer. Zie ze dan nog maar eens terug te krijgen." Ook de steeds strengere wetgeving is debet aan het oefenruimtetekort volgens Lemmers. "Allerlei ruimtes moeten dicht omdat ze opeens niet meer brandveilig zijn, zoals onlangs het geval was met het AMP (Amsterdam Music Promotions). De wetgeving wordt steeds stringenter, er moet telkens wat aangepast worden. Voor kleine ondernemingen is het dan niet langer rendabel en dus sluiten zij hun deuren. Op termijn kunnen muzikanten dan nergens meer terecht." Overigens gaat Lemmers niet onder de prijs zitten van zijn concurrenten. In het pand komen ook ateliers voor instrumentenbouwers, podia, vergaderruimtes en kantoren voor muziekverenigingen.
Hoewel Lemmers spreekt van een schrijnend tekort aan oefenruimtes, trekken zijn collega's die bewering in twijfel. "Ik heb niet het idee dat er een tekort is", zegt Jan Schutte van het AMP. Zijn oefenruimtes zijn vijf maanden dicht geweest op last van de brandweer. Volgens Schutte komt de bezetting nu weer langzaam op gang. "Ik heb wel gehoord dat het erg druk was bij Melody Line toen wij dicht waren. Die zijn in korte tijd van 12 naar 20 oefenruimtes gegroeid. Ook zijn er in Osdorp onlangs acht nieuwe oefenruimtes bij gekomen. Maar om nou van een tekort te spreken. Er is hoogstens weinig aanbod in oefenruimtes die dag en nacht open zijn. Daar hebben muzikanten volgens mij wel behoefte aan."
Ook Evert Bruinekool van E-sound in Weesp heeft zijn twijfels. "De Amsterdamse bands die bij mij komen, klagen over de enorme prijzen van parkeerplaatsen. Daar hebben ze hier geen last van. Andere klachten zijn dat oefenboxen niet geluidsdicht zijn of dat er geen airco is." E-sound heeft 12 oefenboxen, waarvan er nu 4 benut worden. Over het plan van S-O-S zelf zegt Bruinekool: "E-sound heeft een oppervlakte van 3.500 vierkante meter, 9.500 vierkante meter klinkt wel erg groot. Dan heb je veel kosten aan afschrijving en onderhoud. Bovendien klaagt iedereen dat Nederlandse bands te weinig opnemen omdat de platenmaatschappijen geen budget meer hebben. Nogmaals, ik heb het plan niet gelezen, maar het klinkt erg groot."
S-O-S heeft op dit moment een enquete op de website staan om inzicht te verkrijgen in de situatie in de muziekwereld op facilitair gebied. Volgens Lemmers is deze enquete innovatief. "Zoiets is in Nederland nog nooit uitgevoerd. Alle ondersteunende partijen, zoals het Nationaal Pop Instituut en Gaudeamus werken er aan mee. We hopen dat zoveel mogelijk muzikanten deze enquete invullen, het liefst voor kerst."
Door de verslechterende markt wil S-O-S koste wat kost in 2005 openen. Hierdoor komt de locatie aan de Polderweg in het gedrang. "De bodemsanering moet nog uitgevoerd worden. De overheid stelt zoiets rustig uit als er andere prioriteiten zijn. Zoiets kan oplopen van 1,5 tot 2 jaar. Voor ons is dat niet acceptabel", aldus Lemmers, die er vooralsnog wel van uit gaat dat het centrum in het Don Bosco College komt. Toch kijkt de stichting ook naar andere mogelijkheden in Amsterdam. Daarvoor werkt hij samen met vastgoedontwikkelaars en bouwondernemingen. Namen wil Lemmers nog niet noemen. "Pas als er zekerheid is over de locatie, kan ik zeggen wie mijn investeerders zijn."
Volgens Lemmers is zijn plan niet alleen gunstig voor muzikanten. Hij denkt ook dat veel instellingen in de culturele sector zich met een dergelijk plan subsidie-onafhankelijk kunnen maken. "Je hebt kapitaalopbouw op termijn. Met eigen vastgoed sta je over 30 of 40 jaar beter overeind. Ik snap ook niet waarom niemand ooit eerder op dit plan is gekomen, ik loop er zelf al 7 jaar mee rond. En de eerste 5 jaar dacht ik dat een of andere vastgoedidioot wel met zoiets zou komen. Waarschijnlijk is dit gewoon een niet interessant deel van de muziekindustrie, omdat het zo onzichtbaar en heterogeen is." Als het muziekcentrum in Amsterdam een succes is, wil Lemmers ook in andere grote steden een vestiging openen.
Amsterdam krijgt gigantisch muziekcentrum
S-O-S luidt noodklok over tekort oefenruimtes
Nu nog toekomstmuziek, maar in 2005 al werkelijkheid: een gigantisch muziekcentrum in Amsterdam waar muzikanten - in de breedste zin van het woord - kunnen repeteren, opnemen en optreden. Daarnaast zijn er vergaderruimtes, ateliers voor instrumentenbouwers en kantoren voor muziekverenigingen. Dit plan van de Stichting Orfeos Studio (S-O-S) is inmiddels in een vergevorderd stadium, en dat is maar goed ook volgens initiatiefnemer Robin Lemmers. "Er is een nijpend tekort een oefenruimtes. De kwaliteit van de oefenruimtes die er zijn, is vaak onder de maat en wordt tegen woekerprijzen verhuurd. Het kan zo niet langer."