Tony Berk is de oprichter van Dino Music en mede-eigenaar van EMI Nederland. 3VOOR12 legt hem bij de presentatie van het Get It Right lespakket voor 14- en 15-jarigen over auteursrechten, vijf vragen voor die in dit pakket voorkomen. Hij heeft twee antwoordmogelijkheden: 1) mag altijd 2) eerst vragen. 1 Je koopt een cd en beluistert hem, samen met vrienden. Antwoord Tony Berk: “Mag altijd.” GOED! 2 Je maakt een kopietje van de cd voor je vriendin. Antwoord Tony Berk: “Mag altijd.” FOUT! Eerst vragen, want het is een vorm van verveelvuldigen. Het argument van “Maar hij woont toch samen met zijn vriendin” gaat niet op. Dat doen 14- of 15-jarigen niet zo vaak. 3 Je draait die cd in de kantine op school. Antwoord Tony Berk: “Dat mag alleen als de school een Buma/Stemra contract heeft. Eerst vragen dus.” GOED! 4 Jij bent DJ in een disco en je draait daar je eigen cd’s. Antwoord Tony Berk: “Dag mag alleen als die disco een Buma/Stemra contract heeft. Zelfs over de muziek bij de uitvaart moeten rechten worden betaald. Een mortuarium heeft bijna altijd zo’n contract. Eerst vragen dus.” GOED! 5 Op internet lees je een prachtig gedicht. Je gebruikt het voor je werkstuk. Antwoord Tony Berk: “Eerst vragen.” FOUT! Het mag altijd. Je moet wel voldoen aan de voorwaarden van citeren. Dat is drie uit vijf voor Tony Berk. Eén van de hoofdpersonen uit de video die bij het lespakket hoort, ontwikkeld door de in 2001 in het leven geroepen Stichting Auteursrechtmanifestaties. De organisatie bestaat uit werknemers van o.a. het NVPI, Buma/Stemra en het Ministerie van Justitie omdat deze partijen de noodzaak zagen van gedegen voorlichting over auteursrechten. De directe aanleiding is uiteraard het kostenloos downloaden en het kopiëren van muziek door de consument. Uiteindelijk heeft de organisatie een lespakket ontwikkeld voor 14- en 15-jarigen, zodat de potentiële muziekkopers al op jonge leeftijd het nodige normbesef wordt bijgebracht. Jonne Boesjes is vanuit het NVPI betrokken geweest bij de ontwikkeling van het lespakket dat in Amsterdam wordt gepresenteerd. Om meteen de aandacht van de doelgroep te grijpen, zit een video bij het pakket waarop de jongensband Di-rect wordt gevolgd. De jonge bandleden en platenbaas Tony Berk vertellen over alle mensen die in dienst van de band werken. Ze geven een uitleg over alle functies en laten ook iedereen aan het woord. Manager Edwin Janssen vertelt dat hij zaken als optredens, administratie en sponsordeals regelt. Tekstschrijver Alex Dirkse wordt door Berk geïntroduceerd: “Als een nummer bijna goed is en het moet beter, dan halen we de tekstschrijver erbij”. Ook worden o.a. de producer, geluidstechnicus en de fotograaf uitgelicht in de video. De boodschap: er zijn veel mensen druk bezig om dat ene schijfje in de winkel te krijgen. En dat kost veel geld. Tijdens de presentatie krijgen de jongens van Di-rect het eerste exemplaar van de Get It Right folder uitgereikt. Braaf leggen ze uit waarom ze mee hebben gedaan aan het project. “We vonden het een goed idee om als band hieraan mee te werken. Optreden is de belangrijkste bron van inkomsten, maar als je geen platen verkoopt, komen er ook geen mensen naar toe. Cd’s zijn een goed promotiemiddel. Als er eentje niet goed verkoopt, wordt het moeilijker om een tweede te maken.” Zanger Tim Akkerman vertelt ook dat hij zijn vrienden een berisping geeft als ze een gekopiëerde Di-rect cd hebben. “Ik kan ze niet tegenhouden, maar ik kan ze wel vertellen wat voor invloed het heeft.” Dit is niet het eerste initiatief in de strijd tegen het downloaden en kopiëren. Het is ook niet de eerste keer dat muzikanten zelf meewerken aan een dergelijke actie. Enkele jaren geleden zagen we de dichtgeplakte koppen van o.a. Xander de Buisonjé en Ilse de Lange op de beeldbuis verschijnen. De acties lijken weinig effect te hebben, voor een steeds groter wordende groep is muziek een gratis goed. Jongeren groeien op in een wereld waar ze de hele hitparade bij elkaar kunnen downloaden of kopiëren. Maar of dit nu een verloren generatie is voor de muziekindustrie? Conamus-voorzitter Jerney Kaagman gaat hier niet van uit. “Mensen moeten doorkrijgen dat het huidige koopgedrag zorgt voor verschraling van de muziek. Velen klagen dat alles momenteel hetzelfde klinkt, maar daar werken ze zelf aan mee. Platenmaatschappijen gaan vooral voor die bands waar ze veel zekerheid bij hebben.” Ze ziet de pogingen om mensen bewust te maken van de situatie waarin de muziekindustrie zich verkeert dan ook zeker niet als zinloze operaties. “Je kan ook niets doen. Wat heb je dan? Momenteel kost het downloaden en kopiëren al veel mensen de baan.” Het opvallende aan het lesmateriaal is dat niet is gekozen voor het belerende vingertje. De aandacht komt dan ook niet te liggen op de reden waarom het lesmateriaal is ontwikkeld: Het illegaal kopiëren en downloaden. Jonne Boesjes: “We hebben het accent vooral op auteursrecht gelegd. Maar als je in een klas over muziek begint gaat het binnen drie minuten over downloaden.” Via deze omweg moeten de jongeren bewust worden van de negatieve gevolgen van het download- en kopieergedrag. De video en het lespakket moet de scholier zelf gaan in op de reden waarom auteursrechten bestaan: de bescherming van eigendom, de vergoeding voor de maker en het behoud van cultuur. Het lespakket Get It Right moet de gebruikers laten zien dat muziek iets is waar voor betaald móet worden. Het pakket is een onderdeel van de Kenmerk serie die veel Nederlandse scholen ontvangen en behandelen. De docenten worden momenteel benaderd over het pakket en kunnen beslissen of ze hier mee willen werken. Uit een vooronderzoek is gebleken dat ze deze intentie wel hebben. Vanaf volgend jaar zullen waarschijnlijk duizenden leerlingen met Get It Right aan de slag gaan. Stichting Auteursrechtmanifestaties zal zelf bijhouden of de lespakketten ook het beoogde doel zullen bereiken.