Het lijkt een gemoedelijk wereldje. Platenmaatschappijen en platenwinkels die zij aan zij proberen zoveel mogelijk goede muziek aan de man te brengen. Maar niets is minder waar. Winkeliers proberen hun klanten zo goed mogelijk te bedienen met een breed assortiment en lage prijzen. Maar dit wordt door de platenmaatschappijen niet altijd gewaardeerd. Kortingen worden ingetrokken en leveringen gefrustreerd.
Eddy de Heus van platenwinkel White Noise in Utrecht weet er alles van. Hij scheurt letterlijk Europa door om cd’s voor een zo laag mogelijke prijs in te kopen. En om nieuwe releases zo snel mogelijk naar de fans te krijgen wil hij nog wel eens een cdtje uit een Europees land halen waar die eerder te krijgen is. Zo ook met de nieuwe cd van Bruce Springsteen. Eddy de Heus: "De cd kwam hier op dinsdag uit. Een rotdag, want iedereen koopt cd’s in het weekend. Ik kon het album in Spanje al op donderdag krijgen, dus dat heb ik toen gedaan."
De Heus legde de cd die dag voor 15 euro in de winkel, en kreeg snel daarna bericht van platenmaatschappij Sony. De factuurkorting en extra faciliteiten die White Noise ontving, werden ingetrokken. De Heus: "Dat mogen ze niet doen. Ze mogen wel extra kortingen intrekken, maar niet de hele korting." De Heus vecht het besluit van Sony momenteel aan. "Ze hebben geen poot om op te staan", zegt hij boos.
Patrick Decam van Sony Music ontkent in eerste instantie dat er kortingen zijn afgenomen vanwege streetdate-schendingen, maar geeft later toch toe dat er een brief is gestuurd met die inhoud. Decam: ”Het was een menselijke fout. Daar is intern met de betrokken personen over gesproken. Dat is nu opgelost”
Maar de ‘pesterijen’ van de grote entertainmentbedrijven stoppen niet bij het intrekken van kortingen. Dat ondervond Robert Verhoef van de DVD-speciaalzaak Rodisc. De winkelier importeerde DVD’s die in Nederland niet uitkomen, om zo de consument zoveel mogelijk keuzevrijheid te geven. Maar filmmaatschappij Columbia, ook onderdeel van Sony, was het niet eens met zoveel assortiment. Ze stopte met leveren aan Rodisc, wat het er voor de winkelier niet makkelijker op maakt. Bij Columbia was niemand aanwezig die kon reageren.
Daarnaast werd Rodisc door Warner Home Video uitgesloten van speciale acties. Zo was er een tv-campagne waarbij de consument 3 DVD’s voor de prijs van 2 kon kopen. Maar Rodisc kreeg de titels voor het volle tarief aangeleverd en kon de aanbieding niet nakomen. "Dan raak je veel klanten kwijt", zegt Verhoef. Toch wil de eigenaar van Rodisc niet stoppen met de import van DVD’s omdat de titels die hij uit het buitenland haalt, hier niet worden uitgegeven. Verhoef: "Ik wil ook niet alles inkopen van de maatschappijen hier. Ik wil niet afhankelijk zijn van de Nederlandse maffia."
Maar de invloed van platenmaatschappijen beperkt zich niet tot het assortiment van winkeliers. Volgens De Heus van White Noise bemoeien de muziekuitgevers zich ook met de prijs waarvoor hij een cd aanbiedt. Officieel mogen platenmaatschappijen geen minimumverkoopprijzen opleggen (Heinsbroek’s Arcade is er zelfs voor veroordeeld), maar volgens De Heus hebben de platenmaatschappijen wel trucjes om toch een prijs op te leggen. "EMI stelde me eens voor een bepaalde prijs aan te houden voor een Queen cd. Als ik de cd niet onder een bepaalde prijs verkocht, zouden zij ervoor zorgen dat er een aantal extra exemplaren geleverd werden die niet op een factuur stonden." Gratis cd’s dus, als dank voor het in stand houden van een hoge cd-prijs.
De platenmaatschappijen lijken regelmatig succes te hebben met hun tactieken. Platenwinkel Velvet Music kreeg het ook met Sony aan de stok na het schenden van een releasedate. Maar het kleine winkeltje durfde het gevecht met entertainmentmoloch Sony niet aan en deed alles wat gevraagd werd om de kortingen terug te krijgen. Robert van Boheemen: "Het zijn monopolisten. Maar we zijn afhankelijk van ze."
De NMA voert momenteel een sectorscan uit in de muziekindustrie om te zien of er sprake is van kartelvorming. Of oud Arcadebaas minister Heinsbroek daarna opdracht zal geven naar een uitgebreid onderzoek naar mogelijke prijsopdrijving in de entertainmentindustrie, is nog niet bekend.
DEEL VIII: Platenmaatschappijen intimideren winkeliers
Dossier cd: Zijn cd's te duur?
Muziekliefhebbers klagen al jaren over te hoge cd-prijzen. Er valt niks te klagen, zeggen de platenmaatschappijen. Toch wel, antwoorden de winkeliers. Ze geven aan tegengewerkt te worden als ze de klant tegemoet willen komen.