Broeder Dieleman zet onbegrip over "moffenmeiden" om in een prachtig folkliedje

Hoe maak je als mens de juiste keuzes in extreme situaties? Dat was de vraag die broeder Dieleman wilde onderzoeken met zijn prachtige folkliedje ‘Groot Eiland’. Het nummer is geïnspireerd door een wreed verhaal over de zogenaamde ‘moffenmeiden’ die in het Zeeuwse Axel werden kaalgeschoren en omgebracht na de Tweede Wereldoorlog, vanwege vermeende relaties met Duitse soldaten.

Via het VPRO-programma ‘Het Spoor Terug’ kreeg de Zeeuwse zanger lucht van het verhaal over twee vrouwen die volgens het verzet romantische relaties met de Duitsers zouden hebben gehad. Ondanks dat die bevindingen slechts op speculaties berustten, werden de vrouwen alsnog kaalgeschoren en vastgezet op een eiland dichtbij Axel. Toen het verzet de boodschap kreeg dat de Duitsers zich wilden terugtrekken op het eiland, werden de vrouwen uit veiligheidsoverwegingen omgebracht en begraven. Hoewel later onderzoek vele bevindingen opleverde, werd de uitkomst van het onderzoek in de doofpot gestopt. Trouw-journaliste Rianne Oosterom deed ook onderzoek naar het verhaal, dat naast verhalen van andere vrouwen verschijnt in haar boek ‘Moffenmeiden’.

‘Ik denk dat het goed is om dit soort onderwerpen aan te kaarten in liedjes,’ legt broeder Dieleman uit. ‘Ik denk dat ik me op universeel niveau wel verbonden voelde met dit verhaal. En ik vroeg me ook af wat ik zou doen in die situatie. Hoe maak je als mens een goeie keuze? Voor die mensen was het op dat moment misschien een goeie keuze, maar ik vind dat morele vraagstuk interessant. Kennelijk kunnen wij in noodsituaties als mensen zulke heftige dingen doen. Om vrouwen zo te vernederen. Allebei kwetsbaar, maar toch focuste de woede van de gemeenschap zich op die vrouwen. En ja, ik vind het ook wel een vorm van seksuele vernedering om bij een vrouw haar haar af te scheren. Dat vind ik heel heftig.’

Toch wilde de zanger geen liedje maken over het verhaal zelf. 'Ik dacht al snel: “Als de vraag komt waarom dit me fascineert, dan moet ik proberen om dat zuiver te houden.” En ik wilde niet het verhaal zelf vertellen, want het is niet mijn verhaal.’ Daarom besloot de zanger om het onbegrip voor de situatie te vertolken, en het gevoel dat nu aan het eiland kleeft. ‘Sommige mensen zeggen wel eens dat, als ze op een plek komen waar iets is gebeurd, die plek verandert. Het verhaal is een nieuwe dimensie voor een bepaalde plek.’

Ook vulde de zanger een kistje met voorwerpen die te maken hebben met het verhaal. ‘Muziek is ook allemaal digitaal, hè. En dan ga je je afvragen: “waar zit dat lied dan in?” Dat heeft geen fysieke plek in de wereld. Dus die heb ik gemaakt.’ Hier kun je de inhoud van het kistje bekijken.