TEMKO geeft toeschouwer een indruk van het gevoelsleven van een ruimtesonde

Luisteraars volgen ademloos de verrichtingen van de moedige kleine Pioneer 10

Maarten de Waal ,

De ruimtevaart. Sinds haar ontstaan in de hoogtijdagen van de Koude Oorlog heeft zij de verbeelding van vele tienjarige jongetjes op planeet Aarde in haar greep gehouden, maar de verrichtingen van het Marskarretje en onze eigen André Kuiper niet te na gesproken, heeft zij wellicht nooit meer zo'n grote populariteit gekend als in de periode rond de fameuze maanlanding in 1969 (de periode dus, tussen twee haakjes, waarin het brein achter het Duitse 'Vergeltungswaffe-2' de bezieler en enthousiaste pleitbezorger van het Amerikaanse ruimteprogramma was). In de slipstream van dit prestigieuze project wordt, gebruikmakend van de gunstige opstelling van de planeten Mars, Jupiter, Saturnus, Uranus en Neptunus, een veel bescheidener onbemande ruimtesonde het heelal ingezonden, mede als verkenner voor de latere Voyagers, die onder andere tot doel hebben buitenaardse wezens over het bestaan van onze mensenplaneet in te lichten. De reis van deze ruimtepionier nr. 10 duurt tientallen jaren en voert hem langs vele befaamde pleisterplekken van ons zonnestelsel, voordat hij uiteindelijk de wijdere kosmos in zweeft. Gaandeweg gaat de ouderdom hem echter parten spelen en krijgt hij steeds meer last van uitvalverschijnselen, totdat zelfs zijn laatste instrument niet meer reageert en hij willoos een wel zeer ver verwijderde vreemde zon tegemoet vaart. Dit verhaal van heroïsche zelfopoffering verdient het verklankt te worden, zo moeten Aart Strootman en zijn kompanen van TEMKO gedacht hebben, en zo komt het dat we deze donderdagavond rond half negen de zaal van De NWE Vorst betreden, bijna even duister als de ons omringende kosmos zelf, om te genieten van de suite 'Darkness Rises'.

Zoals de doortastende lezer al uit de vorige zin zou kunnen opmaken, is voor dit optreden bepaald veel aandacht besteed aan het toneelbeeld: Tegen een imposante achtergrond van een uitgestrekte sterrenhemel zien de in een diepe duisternis gehulde toeschouwers de kleine sonde zijn eenzame reis maken, onderweg steeds afgelegener planeten passerend. Aan de voorzijde van het podium wordt het verloop van de tijd en het aantal afgelegde kilometers op tellers bijgehouden, zodat de kijker een indruk krijgt van de snelheid van het vaartuig en de ongelooflijke afstanden die het overbrugt. Een aardige vondst is ook de geregelde vermelding van 'belangrijke' gebeurtenissen die onderwijl plaatsvinden op onze steeds verder verwijderde Aarde (de dood van Haile Selassie, de kernramp in Tsjernobyl, etc.), die tegen de achtergrond van het schier eindeloze heelal steeds onbetekenender aandoen. Muzikaal zou je kunnen spreken van een avant-gardistische, vaak opvallend ingetogen progressieve spacerockvariant, die met name een gevoel van verwondering en bevreemding bij de luisteraar lijkt te willen oproepen. De bijna mechanisch strakke timing die gitarist en bandleider Strootman van zijn bassist, pianist en percussionist (en van zichzelf) vraagt, vergt opperste concentratie en bijna telepathische communicatie van de uitvoerenden, maar na al die jaren van samenspel voelt men elkaar wel bijna feilloos aan. Voor de toehoorder is zo'n om en nabij een vol uur durende suite natuurlijk een hele zit, maar gelukkig kent het stuk voldoende afwisseling – zo komt de sonde ongeveer halverwege in een soort (communicatie?)crisis terecht, die zowel visueel als muzikaal fel geïllustreerd wordt. Nadat het equilibrium zich herstelt blijft de sonde nog enige tijd verder zweven, om aan het einde van zijn levensduur langzaam te vervagen en welhaast onmerkbaar van het scherm te verdwijnen.

Of de Voyager 2 (die zijn vooruitgestuurde verkenner op een gegeven moment zelfs inhaalt) ooit buitenaards leven zal treffen dat in staat is de meegevoerde cryptische boodschappen te ontcijferen, valt te betwijfelen, maar het verdienstelijke ontdekkingswerk van de Pioneer 10 heeft door deze compositie in elk geval het eerbetoon gekregen dat het verdient.