Laibach overdondert met meesterlijk audiovisueel spektakel

Sloveense muziekiconen geven lesje totalitaire muziekbeleving

Maarten de Waal ,

Het is alweer enkele jaartjes geleden dat de avant-gardistische shockoutfit Laibach voor het laatst een optreden in Tilburg verzorgde, maar deze zondagavond is het dan eindelijk zover, met dit keer een wel heel bijzonder programma: een uitsnede van bewerkingen van krakers uit The Sound Of Music die het collectief afgelopen zomer in Noord-Korea ten gehore heeft gebracht. Zo'n optreden in wat we gerust een der meest gesloten samenlevingen van de wereld mogen noemen is uiteraard een kolfje naar de hand van de band, die al sinds haar ontstaan flirt of, zo u wil, de spot drijft met totalitarisme in al haar incarnaties, of die nu religieus, ideologisch of westers-hedonistisch georiënteerd is. In een interview na de reis gaf de band aan juist voor liederen uit The Sound Of Music te hebben gekozen omdat deze in Noord-Korea worden gebruikt voor het Engelse taalonderwijs (de rustieke hooggebergtesetting zal voor de Koreanen ergens wel herkenbaar zijn), maar wat daar ook van aan is, een Laibachiaanse herwerking van liederen met een pop appeal als die van The Sound Of Music moet bijna wel de moeite waard zijn. Tijd dus om eens af te zakken naar de Tilburgse Concertzaal...

Sound Of Music- of Noord-Korea-fans moeten echter nog even geduld betrachten, want de eerste set van de band wordt volledig gevuld met ander werk, te beginnen met een zeer uitgebreide interpretatie van Edvard Griegs onvoltooide opera 'Olav Trygvason'. Dit muziekstuk over de krijgshaftige Noorse koning Olaf geeft de band volop de gelegenheid om groots uit te pakken met heroïsch pompende muziek en indrukwekkende visuals waarin zwaarden en drakkar een hoofdrol vervullen. Aan het einde van dit tientallen minuten durende stuk komen we in meer lieflijk mystiek vaarwater terecht met klanken die wel wat aan een Celtic act als Clannad doen denken. Laibach zou echter Laibach niet zijn wanneer men daarna niet op de bekende wijze de huidige wereldtoestand zou becommentariëren, met nummers die inspelen op de mede door de vluchtelingencrisis aangewakkerde angst voor de Vreemdeling ('Now You Will Pay' laat weinig aan de verbeelding over met in zekere zin hilarische teksten als “Barbarians are Coming from the East (…) With Knives in their Pockets and Bombs in their Hands, They'll Burn Down your Cities and your Disneylands”) en de crisis van de EU ('Eurovision' met de steeds herhaalde zinsnede “Europe is Falling Apart”).

Na de pauze is het dan eindelijk tijd voor wat lichter vertier, met diep doorvoelde herwerkingen van achtereenvolgens 'Do-Re-Mi', 'Edelweiss' (met op de achtergrond beelden van een gelukzalig bloemen plukkend Koreaans meisje) en 'Climb Every Mountain'. Zoals zo vaak bij Laibach is de grens tussen kunst en kitsch, ernst en luim bepaald flinterdun te noemen, maar feit is dat doorheen alle ironie iets van ontroering onvermijdelijk baan breekt. Deze set is over het geheel genomen duidelijk meer popgeoriënteerd en zelfs dansbaar dan de vorige, maar de stoeltjes verhinderen al te intensieve participatie, hoewel men het publiek wel zo ver krijgt om een stukje te fluiten voorafgaand aan het aanstekelijke 'The Whistleblowers'. Wanneer de laatste klanken van de reguliere set verklonken zijn kunnen de aanwezigen eindelijk wat van hun energie kwijt in een luid applaus, waarna we nog vergast worden op 'My Favorite Things' en de geheide hol-tautologische Laibachhit 'Leben heisst Leben' (een vertaling van het welbekende 'Life is Life'). Een staande ovatie sluit dit geslaagde samenzijn af, dat eens te meer bewijst dat Laibach met haar typische combinatie van over-the-top muziek, overweldigende visuals en droogkomische theatraliteit iets volstrekt unieks neerzet.