Zwarte Vleugels hult Paradox in donkere klanken

Over ouder worden en de eenzaamheid van het moderne bestaan

Maarten de Waal ,

Zwarte Vleugels, oorspronkelijk een initiatief van Niels Duffhues, heeft als doelstelling het realiseren van experimentele, multimediale performances in de marge van de popmuziek. Gisteravond krijgt het publiek in dit kader twee voorstellingen voorgeschoteld, 'Pattern Based Learning Curves' en 'Music For WWWCams'.

Over ouder worden en de eenzaamheid van het moderne bestaan

Zwarte Vleugels, oorspronkelijk een initiatief van Niels Duffhues, heeft als doelstelling het realiseren van experimentele, multimediale performances in de marge van de popmuziek. Inmiddels heeft hij versterking gekregen van muzikant en multimedia-artiest Hans Timmermans en performance-dichter Nick J. Swarth. Vanavond krijgt het publiek in dit kader twee voorstellingen voorgeschoteld,  'Pattern Based Learning Curves' en 'Music For WWWCams'.

PATTERN BASED LEARNING CURVES
Dat is een hele mond vol, dus je verwacht in eerste instantie dat het hier gaat om een of ander intellectueel muzikaal project met een hoog abstractieniveau, (piepknor-muziek, zoals Andries Knevel dat graag noemt), maar de uitleg van Hans Timmermans maakt duidelijk dat achter deze hoogdravende titel niets anders schuilgaat dan zijn eigen ervaring dat je, wanneer je ouder wordt, weliswaar steeds meer leert, maar tegelijkertijd steeds sterker in geijkte patronen denkt en er moeite mee gaat krijgen de gebaande denkpaden los te laten. Vertrekkend van dit uitgangspunt heeft hij een film gemaakt, mede gebaseerd op interviews met enkele (oudere) vrienden, die eigenlijk gewoon gaan over ouder worden en alles wat daarbij komt kijken.

Tussendoor zien we beelden die hij geschoten heeft op zijn reizen naar o.a. Mongolië en Tokio, waar jongeren (ook kinderen) samen met ouderen op pleinen en straten worden getoond; de eersten nog vol levensvreugde, de laatsten vaak ingetogener en soms zelfs enigszins verloren (zoals de man die alleen midden op een plein zit met een plastic tas en enkele flessen om zich heen).

Ook uit de interviews rijst een beeld van de ouderdom op dat weinig rooskleurig is; je krijgt last van gebreken, alles gaat wat moeizamer, je kunt niet meer alle dingen doen die je zou willen doen. De muziek die hij hierbij heeft gemaakt is bijpassend donker; duistere ambient soundscapes, aangevuld met het gitaarwerk van Niels en de drums van Thorsten Grau, die langzaam naar een dramatische climax toewerken om uiteindelijk weer sereen te eindigen. Toch is de muziek ook warm en dit klopt ook wel met het beeld dat uit de interviews naar voren komt, want, zoals iemand het formuleert: Doordat je afhankelijker wordt van anderen, word je ook socialer en minder op jezelf gericht; je krijgt meer een samengevoel.

Al met al een interessant idee (we krijgen er immers allemaal mee te maken) en over het geheel genomen ook goed uitgevoerd; het enige minpuntje is het wel erg schelle geluid van de opgenomen interviews, die daardoor onprettig op het gehoor werken en bovendien niet altijd even verstaanbaar zijn.

MUSIC FOR WWWCAMS
Ook dit project, ditmaal uitgevoerd door de ‘kernleden’ van Zwarte Vleugels, heeft een interessante basisgedachte: de duizenden (miljoenen?) webcams die over de gehele wereld permanent de directe omgeving registreren en zo via internet letterlijk een kijkje geven in de leefwereld van wildvreemden. Enkele van die webcambeelden worden ‘live’ op het doek geprojecteerd, wederom ondersteund door een geïmproviseerde soundtrack van Hans Timmermans en het gitaarspel van Niels, en dit keer ook door ‘spoken word’-flarden van Nick J. Swarth. Het nadeel van zo’n on-the-spot-benadering is natuurlijk dat er hier en daar wel eens wat mis kan gaan, zeker wanneer de techniek niet altijd helemaal meewerkt, zoals bijvoorbeeld aan het begin van het optreden het geval was (enkele van de uitgekozen webcams waren ‘offline’). Ook het idee om Nick live te laten chatten met enkele eenzamen achter webcams, waarbij hij vervreemdende vragen stelde als: “Is there a word that nobody knows? (– then say it)”, “Is there an image that doesn’t fit the frame? (–then picture it)”, lijkt op papier best boeiend, maar men is dan wel afhankelijk van de inbreng van degenen aan de andere kant van de cam, die zich uiteraard veelal geen raad weten met een dergelijke benadering en nogal schaapachtig reageren.

Dat de ingetikte teksten daarbij voor het publiek moeilijk leesbaar zijn, maakt het geheel ook niet echt gemakkelijker te volgen. Een nogal chaotisch, ‘rafelig’ optreden dus, misschien toepasselijk voor mensen die zeggen zich te interesseren voor de rafelranden van de maatschappij, maar enige stroomlijning zou het geheel waarschijnlijk geen kwaad doen; nu is er geen duidelijke spanningsboog en wordt de aandacht niet altijd even goed vastgehouden. Echt een experiment dus,  met alle voor- en nadelen die dit met zich meebrengt.