Nu eens een keer geen aandacht voor het ‘next big thing’-bandje; vandaag richten we onze schijnwerpers op een heuse rockopera, geschreven door Bart Wernaart. Het kostte de vierdejaarsstudent aan het Conservatorium in Tilburg twee jaar om de opera te schrijven. Aanstaande zaterdag staat hij als dirigent in de Hofnar te Valkenswaard op de planken voor de uitvoering. "Noem me maar het peper en zout van de opera."

Je begeleidend docent van het Conservatorium noemt de rockopera ‘Joseph & Grace’ een wereldprimeur. Waarom?
"Hij bedoelt hiermee dat er voor een harmonieorkest waarschijnlijk nog nooit een rockopera is geschreven. Je hebt namelijk wel al een rockopera als Tommy, maar deze is geschreven voor een symfonieorkest. En vele grote componisten schreven vroeger vooral voor het symfonieorkest. Harmonieorkesten hielden zich voornamelijk bezig met het ‘coveren’ van bestaand werk, pas in de vorige eeuw begonnen componisten ook voor deze orkesten te schrijven. Door deze achterstand is er dus nog veel te ontdekken binnen dit muzikaal gebied. Daarom kun je mijn rockopera ook uniek noemen."

Hoe ben je op het idee gekomen voor deze rockopera?
"Wat mij als dirigent vooral bezighoudt, is de Nederlandse visie op een orkest. Vooral veel jongeren kijken met een glimlach naar ‘die grappige mensen in apenpakjes’. Dat ze dit denken vind ik niet erg, maar ze missen zo het prachtige geluid wat een orkest voortbrengt. Luister bijvoorbeeld naar de schitterende nuancering tussen warme en koude klanken. Met deze opera kunnen de mensen dit zelf ervaren."

Vandaar een rockopera in plaats van een ‘gewone’ opera?
"Klopt, met deze insteek wil ik de brug leggen tussen verschillende muziekstromingen. Als resultaat staan er daardoor in totaal honderd man op het podium: een rockband, de slagwerkergroep Uitspanning Na Arbeid en een zestigkoppig harmonieorkest. Qua muziek zit er daardoor van alles in. Breekbare pianoliedjes, vrolijke Bigband-stukken en zware heayv-metal wisselen elkaar voortdurend af. Maar ondanks deze muzikale mix is de opera met een duur van ruim een uur niet bijzonder lang. Komt omdat ik het liever kort en krachtig houd. Zodoende zijn ook de theaterelementen ingeperkt; de muziek moet het verhaal grotendeels dragen."

Aan dit uurtje muziek heb je wel twee jaar gewerkt. Hoe krijg je zo’n enorme opgave voor elkaar?
Lachend: "Je drinkt gewoon twee flessen wijn en dan begin je met werken."

Goed voor de inspiratie.
"Ja klopt, maar toch is dat niet de manier. Uiteindelijk begon alles met een verhaal dat ik tijdens een vakantie in Ierland opdeed in de Kilmainham Goalgevangenis. In deze oude gevangenis kreeg ik de geschiedenis te horen van de Ierse patriot Joseph Plunkett, die hier als ter dood veroordeelde in zijn laatste uur nog met zijn vriendinnetje Grace trouwde. Op de een of andere manier raakte dit verhaal mij dusdanig dat ik er iets mee wilde doen. Na wat gebrainstorm kwam ik terecht bij het idee van de opera. De volgende stap is om achter je bureau te gaan zitten en simpelweg te beginnen met het schrijven van muziek en tekst. Wachten op inspiratie raad ik niemand aan: het is gewoon jezelf dwingen om te schrijven. En des te langer je het doet, des te beter de dingen op het papier worden. Mij hield het in ieder geval tijdens de avonduurtjes na mijn werk zoet."

Spannend moment lijkt me dan als het harmonieorkest jouw ideeën voor het eerst hoort. Hoe reageerde het orkest op je werk?
"Toen ze voor het eerst een deel van mijn opera beluisterden, reageerden ze niet al te positief. En dat kan me dat heel goed voorstellen: als je aan het begin staat van een opera, moet alles nog een geheel worden. Tijdens de eerste repetitie hoorden de muzikanten een fluitloopje met daarboven een vaag klinkend akkoord, waardoor ze algauw dachten: "Wat is dit?". Logisch ook, omdat de meeste orkestleden nauwelijks rockmuziek spelen. Maar nu we steeds verder vorderen met het stuk zie je alles langzaam op zijn plaats vallen. Na afloop van de repetities krijg ik dan te horen: "Verrek, het klinkt nog ergens naar ook.""

Klinkt alsof een dirigent ook een goede manager moet zijn.
"Dat klopt ook wel. Bij de voorbereiding van de opera ben je toch vooral op sociaal niveau bezig. Als leider moet je alle neuzen dezelfde kant op krijgen. Tijdens het optreden zijn de muzikanten namelijk het belangrijkst. Ik kan als dirigent tegen de jongens zeggen: "Eén, twee, drie, vier, en starten maar", om vervolgens weg te lopen en te kijken naar mijn orkest. Waarschijnlijk zullen ze driekwart van het stuk perfect spelen, maar voor de risicopassages hebben ze wel een dirigent nodig. Alleen hij kan aangeven wanneer een versnelling of vertraging moet plaatsvinden. Daarbij verzorgt de dirigent de ziel van een werk. Met handen en ogen bepaal ik de intensiteit van het geluid wat net dat beetje extra aan smaak geeft. Noem me maar het peper en zout van de opera."