Het eerste officiële ZXZW-evenement gaat vrij geruisloos voorbij aan Tilburg. In een presentatieruimte van museum Scryption wordt een expositie van klassieke punk- en hardcore fanzines geopend. Op de muur hangt in chronologische volgorde een aantal fotokopieën van belangrijke 'zines, zoals Koekrant, Maximum Rock 'n Roll en Sculpture. Op de tafel in het midden van de ruimte kun je een aantal daadwerkelijke blaadjes lezen. Ze hebben over het algemeen de tand des tijds goed doorstaan, of ze zijn gewoon erg goed bewaard. Best knap, aangezien deze fanzines over het algemeen helemaal met de hand zijn geschreven en in elkaar zijn gezet. Uit recentere jaren zijn er trouwens ook heel professioneel uitziende exemplaren, met als toppunt het Nederlandse Reflections uit 2000.
Fanzines floreerden vooral in de punk- en hardcorescene van de jaren '70 en '80, omdat daar de kloof tussen artiest en publiek altijd veel kleiner is geweest. Daardoor was het makkelijker om aan interviews met artiesten te komen. Wat ook opvalt is dat de makers van deze blaadjes niet bang waren om politiek en hun persoonlijke leven te betrekken in hun schrijfsels. Een Amerikaanse fanzine-maker had erg veel moeite met het in elkaar zetten van zijn blad en verzucht dan ook in het voorwoord: "Ik heb nog nooit meer gehuild dan in de afgelopen maand." Veel van de bladen komen voort uit de straight edge-stroming van de punk, dat wil zeggen: mensen die geen vlees eten, bier drinken of drugs gebruiken. De maker van een tentoongestelde straight edge-fanzine uit Groningen bekent af en toe weer van een lekker biertje te genieten en neemt uitvoerig de tijd om zichzelf te verdedigen tegen de puristen uit zijn scene.
Het is een mooie expositie, maar aangezien het het allereerste punt is op de ZXZW-agenda van deze week, had ik er eigenlijk meer van verwacht. Dat geldt min of meer ook van het toneelstuk Scherven van Wouter Jaspers en Karlijn de Groot, dat zondagavond te zien was in atelierruimte NS16. Wie Jaspers kent als lid van Meldy Peaches of Death From Above 1976, verwacht namelijk al snel ruige taferelen, maar Scherven bleek een zeer ingetogen stuk met een hoofdrol voor De Groot als danseres. Voor Scherven kruipt hij dan ook in zijn gedaante van Franz Fjodor, die beklemmende soundscapes produceert. Bij binnenkomst is het eerste wat opvalt de kapotte spuiten op de vloer, waaruit soms een plasje vloeistof drupt, en de flessen melk die op de grond staan. In het midden zit de danseres op een plateau met een masker op haar gezicht, waardoor ze indringend mensen kan aankijken. Je vraagt je af of ze jou ook ziet door dat masker heen.
Achter het plateau staat een stellage van waarachter Jaspers langzaam zijn herhalende soundscapes over het publiek stort. De Groot komt ook in beweging en begint haar hele lichaam rustig in te tapen, om daarna de tape en haar kleren weer af te rukken tot ze alleen haar lingerie nog aan heeft. Plotseling komt ook het masker af en kruipt de danseres over de vloer richting de pakken melk. Na de eerste twee te hebben leeggedronken, stort ze zich op het publiek en likt ze de arm af van een aantal toeschouwers. Nadat ze nog een melkfles over haar hoofd heeft leeggegoten, ben ik blijkbaar aan de beurt. Zonder enige passie glijdt ze naar me toe (er drijft ondertussen flink wat melk op de grond) en schuurt ze met haar tong over mijn arm. Ik weet niet of ik opgewonden moet raken. Wat ik wel weet is dat ik nu behoorlijk naar melk ruik. Nadat nog een aantal mensen slachtoffer hiervan zijn geworden, gaat het verhaal verder.
Hoewel het onduidelijk blijft wat de bedoeling achter Scherven is, maakt de muziek en de gedichten van Jaspers samen met de performance van De Groot een onbestemde, ongemakkelijke en Lynchiaanse sfeer los. Het stuk is een interessante aanvulling op het ZXZW-programma, waar te weinig mensen getuige van zijn geweest. (Maar met een titel als Scherven had ik wel gehoopt dat er iets kapot zou gaan.)
Zondag: Eerste hapjes van een vol ZXZW-menu
Fanzines bewonderen in Scryption en noise-danstheater in NS16
3VOOR12/Tilburg leidt je deze hele week door de wondere wereld van ZXZW, waar alles kan en mag. Op deze eerste dag van het festival komt dat idee vooral tot uiting tijdens het toneelstuk Scherven in NS16, waar de bezoeker verward en afgelikt wordt achtergelaten. Eerder stortten we ons nog in een lading antieke fanzines...