Heel veel concepten zijn “vet oud”. Zo oud, dat ze toe zijn aan vernieuwing. Gelukkig zijn veel mensen hier naar op zoek, zo ook spoken word artiest Manu van Kersbergen. In de aanloop naar de release van zijn nieuwe single Ogenblik praten we in de auto over zijn show. De Herontdekking van de Hemel is een intensieve crossover tussen woordkunst en compositie, die hij samen met muziekcollectief .multibeat heeft vormgegeven. Het is laat, donker en mistig. Manu vertelt over zijn zoektocht naar taalvernieuwing. “Shit, we leven echt in een realiteit die door hele achterhaalde concepten wordt vormgegeven. Die concepten gaan ons niet thuis brengen.”

Connecties

De scheppingskracht van taal

We hebben het over de connectie tussen de artiest en het publiek in het NU. Als er niets tussen de twee in staat, is deze het sterkst. De connectie in De Herontdekking van de Hemel draait rond de scheppingskracht van taal. Wat is de relatie tussen onze taal en de werkelijkheid die we scheppen? Die is groot, want we maken afspraken met elkaar door taal. Het is een stuk gereedschap waarmee we een werkelijkheid boetseren; een werkelijkheid die voor een heel groot deel gebaseerd is op verbeelding. Er zijn heel veel concepten door taal ingegeven die alleen maar door deze verbeelding kunnen bestaan. In de voorstelling gaat het dan ook over hoe we taal inzetten om onze verbeelding te manifesteren. 

Zo creëert Manu tijdens de voorstelling een wereld van woorden, gedeconstrueerd door andere woorden. Hij pakt ze grondig uit en begeleid ons met persoonlijke verhalen. We leven mee. We vinden het ook. Maar soms is de waarheid zo pijnlijk. Soms voelt de leegte zo groot als we erkennen dat onze taal en belevingswereld vol zitten met toxische concepten die zwaarder en zwaarder wegen door alle historische ballast. Wat betekent dat? Het is niet duidelijk. Maar Manu slaat zich er meedogenloos doorheen en neemt ons mee op een confronterende en reflectieve reis door een oerwoud van oude, achterhaalde concepten. Dit is het enige oerwoud op de wereld dat wel omgehakt mag worden. 

© Pepeditss

Constructie versus Deconstructie

Zoektocht naar vernieuwing

Manu’s zoektocht naar vernieuwing begon met nieuw leven: dat van zijn dochter. “Als kind ben je enorm dorstig naar taal. Je wil deze koppelen aan de realiteit om je heen. Als ouder help je je kind daarbij. Je gaat in gesprek en met elkaar, op zoek naar taal. What you see is what you get. Als ze iets zien, willen kinderen weten wat dat is.” Op sommige momenten veroorzaakte dit voor hem een bizar conflict. Aan de ene kant hielp hij zijn dochter met het vormgeven van haar realiteit, door samen haar taalbewustzijn te ontwikkelen, terwijl hij zelf heel sterk de behoefte had om concepten te ontleden en deconstrueren. Er ontstond dus een conflict tussen constructie en deconstructie. Met zijn dochter construeerde hij van alles, wat haar hielp bij haar werkelijkheidservaring, terwijl die van hem behoefte had aan afpellen. Die fase was het startpunt voor de voorstelling. 

Zo werden het ontleden van begrippen en het uit elkaar halen van wereldbeelden de rode draad in de show. Manu is -terecht- trots op hoe hij dat gedaan heeft, maar kan het niet laten kritisch op zichzelf te zijn. Hij wil meer relevante thema’s aanhalen en ook aandacht besteden aan wederopbouw. Hij ziet dat als een verantwoordelijkheid van degene die afbreekt, dus ook van hemzelf. 

© Pepeditss

"Als je concepten ontleedt, dan kan je het niet daarbij laten. Dat is geen oplossing. Wij mensen hebben behoefte aan concepten, dus er moet iets voor in de plaats komen. Je moet een nieuw narratief toevoegen."

Manu
© Pepeditss

Collectieve verbeelding

Manier vinden van voorzichtige, respectvolle en inclusieve woorden

Hoe graag we ook zouden willen dat we van alle woorden af konden komen, we hebben ze toch nodig om met elkaar te communiceren. Na een uur van deconstructie op hoog taalkundig niveau, is dat idee een opluchting. Het is één ding om uitgebreid te horen wat er niet deugt, maar het is eveneens een stevige uitdaging om op een voorzichtige, respectvolle en inclusieve manier de juiste woorden te vinden. Dat proces is vooral een kwestie van luisteren en tactisch en geduldig relativeren. Iets waar Manu met zijn performance graag toe aanspoort.

“Het is leuk om iets te maken wat veel vragen oproept en geen antwoorden geeft, zodat mensen met vragen de deur uitlopen. We hebben collectieve verbeelding nodig om nieuw concepten op te roepen.”

Manu

Dit deel van de kwestie is overigens nog niet echt merkbaar in de zaal. Hier zijn vooral de wens om als groep de urgentie voor verandering te voelen en een sentiment van saamhorig het vuur aanwakkeren heersend. Het publiek reageert interactief en de muziek van .multibeat versterkt het sentiment. Er valt niet meer te ontkomen aan de boodschap, die is overal om ons heen. Dat willen we ook niet, want we willen weten hoe Manu’s verhaal verder gaat.

© Pepeditss

Gewoon genieten

Na afloop van de show heerst er een euforische sfeer tussen muzikanten, schrijver en publiek. Iedereen praat met elkaar en geniet. We hebben allemaal zin om de wereld te veranderen. Of nee, dat doen we al! Mag het leuk zijn? Vanavond wel.

In de auto komen we nog even terug op alle complimenten. Is het egoïstisch om op een podium te willen staan, of is het zelfliefde? “Er is bijna geen andere ervaring in het leven, waarin je zo dichtbij het nu komt als tijdens het performen. Het geneest me. Het leven wordt zo vaak een race. Je zit zo snel in een soort sleur. Dat leven hoort erbij, zeker als je ook een gezin hebt, maar het is heel fijn voor de balans om momenten waarin je echt in het nu kunt staan te ervaren.”

Het is self-care, besluiten we.

"Wizard Family"

Het wordt gedurende de avond duidelijk dat er een community van elkaar ondersteunende artiesten om dit optreden heen staat. Samen maken ze het waar. “We hebben alles voor deze tour zelf gedaan. Ik dacht, ik moet gewoon. Ik moet dit gewoon doen.” Maar niets gaat uiteindelijk zonder hulp. Dat is ook waarom Manu elk compliment dat hij krijgt, stralend beantwoordt door de context te schetsen waarin de ander deze avond mede mogelijk heeft gemaakt.

“Je hebt elkaar echt nodig om dit werk te doen. Als ik al die jonge mensen op het conservatorium zie die te gekke shit maken, dan denk ik, we zijn allemaal één wizard family. Als je hiervoor kiest, dan is het een lijdensweg om in de kunsten te opereren en naar een praktijk proberen op te bouwen. Ik voel me heel connected met de mensen die daar ook een rol in spelen.”

Manu

Toch mag Manu best af en toe zelf een complimentje incasseren, omdat hij gewoon keihard aan de weg timmert. Toch zal hij vast te bescheiden blijven om dat te doen. Daarnaast heeft hij het de komende tijd waarschijnlijk te druk met het uitbreiden van zijn voorstelling. Want: wat nu?

Doorontwikkeling

Nu de vet oude concepten grotendeels met overtuigingskracht zijn afgebroken, wil Manu toewerken naar een avondvullend programma. 

© Pepeditss

“Deconstrueren heb ik gedaan tijdens deze voorstelling. In de toekomst wil ik meer licht werpen op: wat nu? Wat kan taal betekenen? Hoe geef je dat vorm?”

Manu

Voorlopig moeten we daar nog even zelf over nadenken. Misschien een idee voor bij de goede voornemens van 2023: bijdragen aan positieve en inclusieve collectieve verbeelding. Want ook al kan Manu, samen met .multibeat, ons een flink eindje op weg helpen met zijn kritische woordkunst, we zullen het toch echt samen moeten doen. Nog een idee voor 2023 dat kan helpen: meer aandacht voor spoken word kunst! 

Wat gaan Manu en .multibeat nu doen? In januari spelen ze nog een aantal shows, onder andere in De nieuwe liefde in Amsterdam. De nieuwe single Ogenblik is nu ook te beluisteren. Benieuwd naar De Herontdekking van de Hemel? Bezoek één van de komende shows en ervaar zelf of de scheppingskracht van deze woorden overeenkomt met jouw ervaring. Vergeet ook de collectieve verbeelding niet!

Links

Manu van Kersbergen debuteerde in 2008 met het maatschappijkritische Hip Hop album De vloek op de overvloed. Hij ontwikkelde sindsdien veel verschillende projecten en producties. Klik hier voor zijn website en de nieuwe single Ogenblik. 

.multibeat is een driekoppig muziekcollectief bestaande uit Thijs van Zutphen (bass), Aron Smit (drums) en Boudewijn Pleij (toetsen). Het drietal concentreert zich vooral op instrumentale hiphop, maar is niet bang voor een beetje house of disco. Daarnaast gaat het begeleiden van spoken word artiesten ze ook heel gemakkelijk af. Zie hier hun Instagram en beluister ze op Spotify.