Het dragen van een mondkapje is inmiddels alledaagse kost geworden in het openbaar vervoer. Een prettig idee voor sommigen en een benauwend gevoel voor anderen, maar voorlopig zal het moeten. Ondertussen vond het item al furore in de hiphopcultuur. Redacteur Quirina Geijsen doet hier voor haar studie onderzoek naar en zette het mondkapje in een positief daglicht.

Mondkapjes, ze zijn overal. In alle soorten en maten verkrijgbaar bij je creatieve buurman of -vrouw. Wel het liefst met een zo onderscheidend mogelijke print en een beetje raar, dat mag ook wel. We dragen ze om ons te beschermen tegen COVID-19, maar het dragen van niet-medische mondkapjes is niets nieuws. Voor de coronacrisis was de hype in opmars op hiphopfestivals, om zowel een praktische als modieuze reden. Om alvast een tipje van de sluier te geven: het heeft te maken met één van de tofste manieren om los te gaan, de legendarische moshpit. Maar op wat voor manier dan?

Allereerst het modieuze motief. Iedereen die wel eens op een hiphopfestival is geweest zal kunnen beamen dat mode op festivals een steeds grotere rol speelt en bezoekers doen hier maar al te graag aan mee. Je zou je afvragen: hoe blijf je er zo fashionable bij lopen op festivals, je wordt toch vies? Vroeger trok je je oudste kleding aan, die na het dragen regelrecht in de vuilnisbak belandde. Scheelde weer mee naar huis zeulen. Hoe dan ook, onze generatie heeft weer een manier gevonden om er op en top uit te zien, en voor de laatste trends moet je tegenwoordig toch echt op de festivals zijn. En wat is daar onderdeel van je outfit? Non-medische mondkapjes. Waarschijnlijk begon de hype bij Amerikaanse rappers, er gaat bijvoorbeeld een verhaal rond over twee rappers die deze droegen in reactie op kritiek over hoe zij hun mond op een rare manier bewogen tijdens het dansen. Aan de andere kant van de wereld, in Azië, is het dragen van mondkapjes steeds meer in het modebeeld gekomen door wat ze noemen: ‘smog couture’, een high fashion manier van omgaan met de luchtvervuilingsmaatregelen daar. Hoe dan ook, fashion icons in hiphop begonnen met het dragen, en verkopen, van mondkapjes en de trend is langzaam begonnen.

De praktische reden voor het dragen van mondkapjes in hiphopcultuur is wat mij betreft veel interessanter. Een mondkapje beschermt namelijk tegen stof en dat is flink nodig als je een hiphopfestival bezoekt. Kijk maar eens naar deze video van Woo Hah! waar een publiek van op zijn minst 500 man deelneemt aan een interactieve dans van op en neer springen, en een beetje duwen en trekken wat soms spontaan overslaat in een gigantische moshpit. Drijvende stofwolken van zand stuiven op boven het terrein wat resulteert in ontzettend mooie beelden maar ook in pijnlijke longen voor de deelnemers. En toch: doorgaan zullen ze.

Gezichtsmaskers, ze staan symbool voor de moshpit. Iemand die er één draagt is deel geweest van het mosh-publiek of is van plan nog te gaan moshen. Binnen een moshpit ontstaat iets dat sociale wetenschappers communitas zouden noemen: het gevoel van eenheid, het opgaan in een moment en samen zijn waardoor er een ‘tijdelijke’ community ontstaat. Het moment wordt verheven, een elevating moment, waar mensen naar terug wensen te gaan en veelal een positieve emotionele energie aan ophangen en van krijgen

Wanneer moshers elkaar tegenkomen op het terrein en ze elkaar herkennen door het mondkapje dat ze dragen, is het niet vreemd als er een high five of een ander symbool van herkenning wordt gegeven. Je bent door hetzelfde heen gegaan, draagt eenzelfde soort energie en bent nu bevriend voor de duur van het evenement want je bent deel van dezelfde moshingcommunity. Daarvoor hoef je elkaars naam niet te kennen.

Een gezichtsmasker is niet alleen modieus en representatief voor het onderdeel zijn van de hiphopcultuur, maar het symboliseert ook het gevoel van vrijheid, samenzijn en het behoren tot een community dat mensen eens in de zoveel tijd nodig hebben om zich compleet te voelen. Dat gevoel dat de moshpit kan brengen. Laten we, in deze veelal moeilijke tijden, denken aan wat een gezichtsmasker symboliseert op lokale hiphopfestivals en die positieve betekenisgeving omzetten in een vorm van hoop. We dragen de gezichtsmaskers ten slotte om op den duur weer echt samen te mogen zijn. Laat de gezichtsmaskers een symbool van collectiviteit zijn, symbool van het idee van het collectief ervaren van vrijheid en mag dit jou de emotionele support bieden die je nodig hebt om deze tijd door te komen. See you, maybe next year, in the moshpit.

Een Engelstalige versie van dit artikel verschijnt binnenkort op het antropologische platform www.standplaatswereld.nl.