Jazz is zo spannend en veelzijdig. Er is voor iedereen wat wils. We hebben de spotlight al eens op Jazz Maastricht gericht. Nu draaien we de lamp iets bij om zo hun programma te belichten: op 24 januari treedt Coal Harbour op in hun Pop-Up Jazzclub. In het stuk ’Kafkaësk’ neemt het Rotterdamse elftal ons mee naar de belevingswereld van de Tsjechische schrijver en worden er parallellen gelegd tussen de wereld van Kafka en de wereld van nu. We spreken alvast af met twee leden van Coal Harbour.

Componist en pianist Robert Koemans zit er al helemaal klaar voor, aan de andere kant van onze WIFI-lijn. Maastrichtenaar Tom Ridderbeekx (trompet) schuift aan. Het tweetal vertegenwoordigt de elfkoppige jazzband Coal Harbour. ”We zijn ooit begonnen op het conservatorium van Rotterdam. Dat ligt in de wijk Coolhaven, vandaar onze naam.” Robert neemt als componist op natuurlijke wijze het voortouw in ons prettige gesprek. “Waar we begonnen als een jazz sextet met ritmesectie en blazers, hebben we daarna ook strijkers toegevoegd. Vanuit de jazz zijn we de vermenging met klassieke muziek gaan opzoeken. Eerst door dat repertoire in onze muziek te verwerken. Daarna ook meer op de compositorische manier.” Het Grachtenfestival in Amsterdam is hierbij een natuurlijke vertrekhaven geweest. “Dat was onze eerste keer dat we met strijkers speelden. Toen in 2015 is eigenlijk begonnen wat we nu nog steeds doen. Het is als zo vaak in de muziek en in de kunsten: je begint ergens mee, dan evolueert het en gaat het steeds stapjes verder. En nu bestaan we bijna tien jaar.” Robert zegt het. Maar beiden reageren hetzelfde: met een grote, trotse glimlach. “Die combinatie van jazzband en strijkers vormt een soort muzikale identiteit. En het geeft je compositorisch superveel mogelijkheden. Voor mij als componist is het een soort speeltuin. Bijna alles wat ik kan bedenken, kan ik ook opschrijven voor iedereen.”

Zo ook hun nieuwste stuk, waarmee zij dit seizoen langs de Nederlandse podia trekken: ‘Kafkaësk’. Een titel die meteen al beelden oproept, én vragen genereert… Iets wat ook gebeurde bij Robert zelf. ”Een paar jaar geleden was ik in het Kafkamuseum in Praag. Ik raakte geïntrigeerd door zijn leven en zijn indruk op de Westerse literatuur. Hoe kan dat? Er is zelfs een bijvoeglijk naamwoord van zijn naam gemaakt: kafkaësk. Ik heb me verder in de schrijver en jurist Franz Kafka verdiept. Toen afgelopen jaar zijn honderdste sterfdag was, durfde ik het aan om daar iets mee te doen. Je moet ergens ook een beetje van goeden huize komen, of een beetje gek zijn, om in jazz aan te komen met Kafka. Dan denken de meesten meteen: dit wordt heel erg ingewikkeld.”

Naast het Kafkamuseum ligt een klein boekwinkeltje. “Daar kocht ik een novelle van Kafka:  Metamorphosis (De Gedaanteverwisseling). Die eerste regel alleen al: “As Gregor Samsa awoke one morning from uneasy dreams, he found himself transformed in his bed into a gigantic insect.” Dan wordt beschreven hoe hij tentakels krijgt en glibberige pootjes voelt. Ik hoorde daar meteen creepy, kruiperige klanken bij. Die zijn uiteindelijk ook in het programma gekomen.” De toon lijkt gezet, maar net als bij Kafka: niets is wat het lijkt. “Er was dus een begin, maar dat is iets anders dan dat er één uur en een kwartier aan muziek is, mét een lijn. We zijn er dan ook dieper ingedoken met een echte Kafka expert, Niels Bokhove van de Kafka Kring.”

Tom beschrijft het beeldend: “Een oude bovenwoning ergens in Utrecht, lange muren vol met boekkasten en boeken. Hij vertelde ons alles wat we nodig hadden om Kafka en zijn werk om te kunnen zetten in muziek.” Want iedereen haalt iets anders uit zijn werk. “Dat is een mooi uitgangspunt. Maar we gingen juist ook op zoek naar de overkoepelende dingen en naar een verhaallijn. Je kunt dan een boek pakken en dat letterlijk op muziek gaan zetten, als een soort filmmuziek.” Zoals Coal Harbour deed bij hun vorige project ‘Feedforward’ (2022). “Maar, daar wilde ik nu een beetje weg van blijven. Ik wilde meer de kapstokjes hebben waaraan ik de muziek kon ophangen.” Sommige liggen dan duidelijk voor de hand. “Ja, bij het woord ‘Kafkaësk’ denken velen meteen aan bureaucratie, de overheid tegen de mens, de grote tegen de kleine. Maar Kafka is veel breder dan dat. Er zit ook humor in. Het gaat ook over hoe je je als mens gedraagt in de maatschappij, in relatie met anderen. En naast de chaotische kant heb je bij hem ook een duidelijke, cleane kant.” Dat komt ook tot uiting in de verhaallijn: ”Je hebt bij ‘Kafkaësk’ ook wel één lijn, net als bij ‘Feedforward’. Maar nu springen we meer heen weer. Het is dus niet één sprookje maar wel een geheel van stukken die bij elkaar horen.”

En hoe hoor je dit typisch kafkaëske nu terug in het stuk ‘Kafkaësk’? “Wat hij schreef is eigenlijk een soort denken in beelden. Zo’n insect, daar krijg je meteen een beeld van in je hoofd. Dat heeft iets filmisch, waar je muziek op kan zetten. In zijn verhalen valt hij ook meteen met de deur in huis. Dat is bij ons ook zo. Je wordt de eerste tien minuten niet gespaard. Maar daarna gaat het ook over zijn andere kant. Er zit bijvoorbeeld iets heel romantisch in over Milena, één van zijn penvriendinnen. In ‘Kafkaësk’ hoor je dan ook verschillende instrumenten door elkaar. En hoor je af en toe stevige grooves naast een paar minuutjes kamermuziek met het strijkkwartet. Je hoort natuurlijk ook een hoop improvisaties van heel goede improvisatoren. Of moet ik voor 3voor12 zeggen: “Je hoort een hoop solo’s van heel goede solisten…?” Waarmee hij aangeeft dat de werelden van pop, rock en jazz veel dichter bij elkaar liggen dan (helaas) nog vaak wordt gedacht. “Ook onze muziek heeft raakvlakken. Naast het abstracte, zeg maar ‘Kafka in je smoel’, zit er ook best toegankelijk, melancholisch werk in. Dat is die andere kant van hem.”

Coal Harbour heeft Kafka muzikaal tot leven gebracht. “En het zou mooi zijn als mensen dat erin kunnen horen. Er moet dus wel een beetje verwarring zijn. Maar we hebben het ook zo bij elkaar gebracht dat het heel veel mensen aanspreekt, zowel de kenner als de gewone muziekliefhebber. Dat de mensen naar huis gaan met het gevoel dat ze gewoon iets moois hebben gehoord.” Dankzij Jazz Maastricht kunnen wij het zelf gaan ontdekken: Coal Harbour speelt het stuk ‘Kafkaësk’ op 24 januari in het Maastrichtse Kumulustheater, gevolgd door een gratis jamsessie ter plaatse. Laat je verrassen door Kafka, laat je verrassen door Coal Harbour en laat je misschien nog het meest verrassen door de veelzijdige kracht van jazz. Geniet ervan!

Info en tickets: https://www.theateraanhetvrijthof.nl/voorstellingen/2025/01/pop-jazzclub