Er staat een bijzonder weekend voor de deur in de Nieuwe Nor: zowel het Russische protest-kunstcollectief Pussy Riot als het Oekraïnse Go_A spelen dit weekend in de grote zaal van het Heerlense poppodium. Ontegenzeggelijk een toevallige gebeurtenis, maar toch voelt het ergens wel speciaal. Pussy Riot heeft hun tour naar eigen zeggen omgedoopt naar een anti-oorlogstournee (een gedeelte van de opbrengsten gaat naar het Oekraïense Okhmatdyt kinderziekenhuis) en vanavond krijgen we te horen (én zien) wat dat allemaal inhoudt.
Antillectual
Als punk wel muziek is
Op een avond waar het bol gaat staan van de politieke boodschappen is het natuurlijk niet gek dat ook het voorprogramma iets te vertellen heeft. ''Antillectual is een band die je geweten kietelt terwijl je aan het headbangen bent'', lezen we in de persinfo. Wel, we zijn benieuwd. De Nijmegenaren maken naar eigen zeggen melodieuze, intelligente en urgente punkrock. Als de mannen het podium betreden is het publiek in de zaal nog wat onwennig op zoek naar hun plek. Zeker vooraan is een zee van ruimte, waardoor het enthousiasme helaas wat blijft hangen op het podium. Toch doet de vrij simpele, inhoudsvolle punkrock van Antillectual het goed in de zaal gezien de bewegende heupjes bij menig bezoeker. De mannen hebben daarnaast een vrij simpele doch belangrijke boodschap: fuck populisme! Namen van Wilders en Derksen worden begroet met een middelvinger en ze benadrukken meermaals dat voor racisten geen plek is in onze samenleving. Ondanks de sterke boodschap in de nummers weet de band ons vanavond niet volledig te overtuigen, daarvoor worden de nummers op veel momenten toch echt wat te rommelig gebracht.
Pussy Riot
De band die geen band is
Het is alweer meer dan tien jaar geleden sinds we kennismaakten met Pussy Riot: vlak voor de Russische presidentsverkiezingen in 2012 vielen de leden van het kunstcollectief, felgekleurde bivakmutsen dragend, de grootste kerk van Moskou binnen. Om vervolgens op het altaar een punk-protestnummer te zingen over de steun van kerkelijke leiders voor Vladimir Poetin. Wat volgde was een arrestatie, rechtszaken en een periode in strafkampen en cellencomplexen. Maria Alyokhina's gevangenisstraf van twee jaar leidde tot een bittere strijd tegen het Russische gevangenissysteem. Samen met producer Alexander Cheparukhin, bedacht ze 'Riot Days' dat gebaseerd is op Alyokhina's boek met dezelfde naam. Het is een verhaal van verzet en revolutie, verpakt in een mix van muziek, betogingen, theater en politieke boodschappen.
De vrouwen benadrukken maar wat graag dat Pussy Riot géén band is, maar een activistisch collectief met wisselende leden. Dat het geen band is, daar komen we vanavond al snel achter: op een groot scherm verschijnen onder andere beelden van Pussy Riot ten tijde van hun optreden in de kerk en (vertaalde) teksten die je helemaal meenemen in het verhaal dat vanavond verteld wordt. Het valt niet te hopen dat de goed gevulde zaal is gekomen om de hits te horen: Pussy Riot komt vanavond niet om muziek te maken. De muziek die er is - met name (drum)beats en strijkwerk - dient meer als ondersteuning voor de inhoud die overgebracht wordt.
Ondanks het gebrek aan muziek, de Russisch gesproken teksten en de soms wel erg onnavolgbare acties op het podium kruipt de show langzaam maar zeker onder onze huid. Het valt het best te omschrijven als combi van een aangrijpend stukje anti-Poetin muziektheater en een film die zich ontvouwt als een zenuwslopende thriller. Quotes als ''Putin Peed His Pants'' en ''Virgin Mary, Banish Putin'' verschijnen op het scherm en we worden op indrukwekkende wijze meegenomen in de acties van Pussy Riot in het verleden.
Het viertal vertolkt op aangrijpende wijze het verhaal rondom de arrestatie van Maria Alyokhina, ondersteund door beelden van de brute mishandeling die daarmee gepaard ging. Het merendeel van het publiek staat met open mond te kijken naar alles wat ze voorgeschoteld krijgen. Naast aangrijpend is het optreden ook zonder meer spectaculair te noemen: in het midden van de set trakteert de band het publiek op een douche door een stuk of vijf waterflesjes leeg te gooien. Toch haakt een ander deel van het publiek af: waarschijnlijk omdat het iets heel anders is dan ze op voorhand hadden verwacht.
Al met al is dit een avond die ons nog lang zal heugen. Het is indrukwekkend hoe stil het in de zaal is als er een foto van de overleden Aleksei Navalny op het scherm verschijnt. Even indrukwekkend zijn de beelden van Russische burgers die op dit moment gevangen zitten voor een feit waar je in Nederland nog geen geldboete voor ontvangt. De dames geven ons na de show nog een boodschap mee: kom in actie. Het contrast met de soms haast angstaanjagende show is groot als we na de show neerstrijken in het café van de Nieuwe Nor, waar de bandleden rustig een wijntje aan het drinken zijn en wat selfies nemen met fans. ''Vrijheid proef je'' lezen we op de achterkant van ons bierviltje en we kunnen maar één ding denken: fijn maar ook schrijnend dat vrijheid hier te vinden is in een biertje, terwijl in andere landen vrijheid niet in het woordenboek voorkomt.