De sound van de Groninger underground

‘Eiland in het Noorden’ blijkt creatief broeinest

Tekst: Sjoerd Huismans ,

Groningen en Friesland, dat waren toch aartsrivalen? Op het Welcome to the Village festival, komend weekend in Leeuwarden, speelt echter een flinke delegatie uit Groningen. WOLVON, Vox Von Braun, My Friend Television, Town of Saints, Avery Plains en The Black Atlantic; allemaal zijn ze van de partij. Vanuit de underground verovert Groningen het land. “We zijn niet zomaar een paar boeren uit het Noorden.”

"Groningen mag best gezien worden als officieuze undergroundhoofdstad van Nederland," stelde 3voor12 al eens eerder in aanloop naar Sound of the Dutch Underground in de Melkweg. Het 'eiland' Groningen blijkt een broeinest voor talentvolle bands, zoals WOLVON. Bands die niets moeten hebben van commercie en alles zelf willen doen.
 
Maar wat betekent het eigenlijk, underground? Het is een vaag woord voor een scene waarin commercieel succes op de tweede plaats komt. Bandjes die liever in een rauw, aftands kraakpand spelen dan in een fancy moderne poptempel. Die zelf initiatieven op poten zetten in plaats van proberen te scoren via een prijs als de POPGroningen Talent Award. Bandjes die elkaar kennen en optredens voor elkaar regelen in de uithoeken van het land. Die mentaliteit is belangrijker dan het hebben van een bepaald geluid.
 
Mark van der Holst, bekend van de Amsterdamse bands Spilt Milk en Hospital Bombers deed een poging de Nederlandse underground te definiëren in een heus manifest. Een fragment: "Well, what seems to unify most of the acts of the 'Dutch underground”, is not so much a 'sound' but rather a reluctance to play by the rules anymore."
Do It Yourself
Het platenlabel Subroutine speelt een grote rol in de Nederlandse underground. Niet alleen Groningse bands als WOLVON en Vox Von Braun zitten hierbij, ook de Rotterdammers van Rats On Rafts brachten muziek uit op het label. Oprichter Koen ter Heegde woont inmiddels in Amsterdam, maar richtte het label samen met Niek Hofstetter op in Groningen.
 
Ter Heegde roemt de Do It Yourself (DIY)-cultuur die in Groningen heerst. "Het klimaat in Groningen roept op om zelf aan de gang te gaan, zelf nieuwe dingen op poten te zetten. Een gezonde muziekscene, waar iedereen de ruimte krijgt zichzelf te ontplooien. De muzikale breedte is er behoorlijk groot voor een stad met het formaat Groningen. Het zijn bovendien interessante en veelzijdige bands."
 

Clubgevoel
Ter Heegde noemt een voorbeeld van de DIY-cultuur van Groningen: Lepel Concerts. "Het is echt een ijkpunt in de stad," vindt Ter Heegde: "Goeie bandjes, goeie sfeer, het bier is er goedkoop." In een antikraakpand aan de Antillenstraat organiseren Ike de Zeeuw en Ruben van Walraven sinds 2009 (ongeveer) maandelijks concerten. Zij spelen tevens bij WOLVON, dat afgelopen april de goed ontvangen debuutplaat folds. uitbracht.

De Zeeuw vond dat er ruimte was voor nóg een podium, naast Vera, Simplon en de Oosterpoort. Een plek met meer 'clubgevoel' verduidelijkt hij: "We trekken altijd een vaste schare mensen. Soms trekken we opeens een nieuwe groep, internationale studenten bijvoorbeeld. Die zijn dan ook ineens weer weg." De Zeeuw mikt vooral op kleine bandjes. "Vooral Nederlands talent. En daarbij hele kleine internationale bands."

Zelf profiteert De Zeeuw met zijn eigen band WOLVON van de contacten die hij op deze manier opdoet. Vaak wordt WOLVON als tegenprestatie gevraagd om in een andere stad te spelen. De Zeeuw vindt het dus belangrijk dat bands een fijn gevoel overhouden aan Lepel. "We proberen bands altijd goed te behandelen. Zoals we zelf behandeld willen worden. We zorgen dat ze eten en drinken krijgen, en betaald worden. Op die manier hebben we veel lijntjes uitgegooid binnen de Nederlandse underground."

"Het was allemaal wat wilder"
Lepel is niet de enige organisator die buiten de gevestigde podia werkt. Ter Heegde noemt Wishfulmusic, dat zich richt zich op intieme, akoestische huiskamerconcerten. En het Oude Rooms Katholieke Ziekenhuis (RKZ), een gelegaliseerd kraakpand in de wijk Helpman, organiseert al sinds de jaren tachtig concerten.

Ricky van Duuren liep toen al in Groningen rond. Tegenwoordig maakt hij met My Friend Television rustige lo-fi folkmuziek, maar in de tachtiger jaren speelde hij in allerlei punkbands. "In totaal waren het er meer dan veertig," beaamt Van Duuren lachend: "Maar ik was basgitarist en die waren schaars. Soms speelde ik dus in vijf bands tegelijk."

In de jaren tachtig bloeide de Groningse underground, vertelt Van Duuren: "Dat had te maken met een gemeentelijke verordening. Als je als kroeg een live-podium had, mocht je zo lang open blijven als je wilde. Er waren dus veel kroegen waar je als live-band kon spelen." Naast kroegen speelde Van Duuren vooral in kraakpanden. "Het was toen allemaal wat wilder," zegt hij: "Groningen is truttiger geworden. De krakers zijn uit beeld verdwenen."

Laagdrempelig en niet duur
Truttiger of niet: een levendige muziekstad is Groningen nog steeds, vindt Van Duuren. "De lijntjes zijn er kort; je zet snel iets op poten. Op het moment leeft het heel actief. Zoiets als Lepel: zo vind ik dat het moet gaan. Op een gegeven moment is alles in het reguliere circuit terechtgekomen, terwijl het juist vanuit de fans moet ontstaan. Laagdrempelig en niet duur."

"Muziek leeft hier altijd," zegt Wymer Vaatstra van de Groningse band Vox Von Braun, die sinds de release van het tweede album Rich & On Wheels gezien wordt als één van de vaandeldragers van de Groningse underground. "Er zijn veel platenzaken, veel venues. Het heeft er wel mee te maken dat Groningen een beetje een eiland is in het noorden. Veel mensen trekken er noodgedwongen naar toe. Groningen is de enige optie als je in het noorden wil blijven wonen."
 
Leven op een 'eiland' is iets positief voor een bloeiende bandjescultuur, denkt Vaatstra. "Er zijn gigantisch veel jonge mensen. Zij krijgen hier veel tijd om te groeien. Het leven gaat wat langzamer dan in de Randstad."
 
Ike de Zeeuw van WOLVON en Lepel: "We horen erbij, we zijn niet zomaar een paar boeren uit het Noorden. Groningen blijft een noordelijke enclave, maar daardoor doet iedereen juist extra zijn best. Er heerst hier geen 'kijk-ons-eens-even-een-band-zijn cultuur'. Er is een nuchtere, noordelijke mentaliteit.”

Het festival Welcome to the Village is van 26 tot en met 28 juli in Leeuwarden.