Het meest bewonderenswaardig aan Erik de Jong, de huisvader achter Spinvis, is de enorme ontwikkeling die hij nog heeft doorgemaakt. In 2002 verraste het label Excelsior muziekliefhebbers en –critici met zijn allereerste Nederlandstalige release. Een 41-jarige rijtjeshuisbewoner uit Nieuwegein had, in de tijd dat de kinderen op bed waren, op zijn zolderkamer een ongekend popalbum in elkaar geknutseld, vol samples, beats, gitaar, keyboards en meeslepende, licht surreële teksten die met een ietwat onvaste stem gezongen werden. Recensenten waren lyrisch, de verkoop steeg tot een voor Excelsior record van 30.000 albums en Spinvis won een Zilveren Harp en de Annie M.G. Schmidtprijs. Spinvis was een revelatie in het Nederlandse poplandschap.
Op persfoto’s bleek de Nieuwegeiner een wat schuchtere man met donkere krullen, die met de handen in de zakken en in capuchontrui poseerde. Hier stond een man die alles op eigen kracht gedaan had en wie het idee van optreden wezensvreemd was. Na aandrang formeerde De Jong echter een band met veelal muzikanten op leeftijd, waaronder zijn eigen vader. De grillige, compacte tracks van het album verwerden op het podium tot uitgerekte, merendeels akoestische songs, gevuld met onder andere vibrafoon, harp, piano en saxofoon. De tour was een succes.
Nog voordat Spinvis een nieuw album uitbrengt, de releasedatum staat gepland na de zomer, is er nu de twee maanden lange theatertour ‘Lotus Europa’. Harp en saxofoon zijn verdwenen. Hiernaast bevat de band een andere pianist en drummer. Op cello is de magnifiek spelende Saartje van Camp toegevoegd, Arjan Witte doet de’beats and sounds’ en, eind maart pas, kwam acteur/trompettist Hans Dagelet er bij. Ook nieuw is het projecteren van beelden van Hans Kok op een scherm achter de band; twee Oost-Europeanen op reis door Nederland, mensen die een muur witten, een ruziënd stel. Allemaal op de bij Spinvis passende licht knullige wijze gefilmd en gemonteerd.
Eric de Jong zelf staat in 2005 vol zelfvertrouwen, in colbert, grijs geworden, en met een gitaar omgehangen op het podium: als de redder van de Nederlandstalige popmuziek die hij is. Veel nieuwe nummers komen langs, allemaal even sprankelend en rijk van geluid. De arrangementen zijn vaak prachtig en bevatten stuk voor stuk een ongekende onderhuidse spanning. De muziek is stekelig en hard als het moet, stampend en woest of gewoon lief wanneer dat nodig is. Bovendien zingt De Jong beter dan ooit.
Dat merk je in één van de toegiften. Slechts met piano en zang kent Spinvis’ allereerste single ‘Smalfilm’ zijn mooiste versie. Maar het hoogtepunt van de avond ligt misschien wel veel eerder in de show. In een donkere zaal, gezeten op de rand van het podium, reciteert De Jong de tekst van ‘Koning Van De Hoge’, zijn vier A4-tjes aan tekst bijschijnend met een leeslampje. Het nummer bestaat uit de ‘stream-of-consciousness’ van een man die liggend op de koele tegels naast een zwembad denkt dat zijn voeten afsterven, dat zijn lichaam langzaam uit elkaar valt. In dít nummer komt al het beste samen. Het Hollands Surrealisme van De Jongs woorden, zijn grote muzikale inzicht, de kwaliteit van een fantastische begeleidingsband en mooie filmprojecties. De stormende begeleiding en de geëxalteerde voordracht doen de verwachtingen voor Spinvis’ tweede album torenhoog stijgen. Wat volgt is een staande ovatie.
Van schuchtere knutselaar naar zelfverzekerde performer
Spinvis is redder van de Nederlandstalige popmuziek
Ook na zijn ijzersterke debuut weet Erik de Jong zich als Spinvis nog verder te ontwikkelen. Zijn tweede tour, ‘Lotus Europa’, is een nieuw hoogtepunt in zijn pas driejarige bestaan.