Plan Kruutntoone's 'Yoorsproject' geen open boek

Literair element blijft onzichtbaar

Jeroen de Boer, ,

Eerder dit jaar speelde Plan Kruutntoone voor het eerst sinds langere tijd weer in haar thuisbasis Groningen. Het trio vormde toen, aangevuld met gastmuzikanten, ‘een orkest voor bruiloften en begrafenissen, ontsnappingen en geboortes.’ Na een aantal concerten in Europa was de groep terug in het Groningse Oude RKZ. Van een doorleefde voorstelling was echter nog geen sprake.

Literair element blijft onzichtbaar

Het blijft altijd een lastig verhaal, uiteenlopende elementen (tekst, beeld en geluid) die tezamen een steekhoudende muziektheatervoorstelling moeten opleveren. Want dat is waar Plan Kruutntoone met 'Yoors' naar streeft. Het trio bestaande uit Hansko Visser, Bas Alblas en Rick Potma nam daarvoor het autobiografische boek Een Volk op Doortocht, Zigeuners Tijdens De Tweede Wereldoorlog’ van de Belgische schrijver en kunstenaar Jan Yoors als uitgangspunt. Aangevuld met musici uit alle Europese windstreken werden fragmenten van het boek gecombineerd met muziek. En dat is waar de problemen begonnen. Het is een mooi idee, bijdragen in het Italiaans, Nederlands, Engels en Fries. Het ontwaren van een verhaallijn wordt dan echter al problematisch, zeker als de geluidskwaliteit van de spreekstemmen flink te wensen overlaat. In het eerste 'verkennende' concert kon de de betonnen bak van de Puddingfabriek daarvoor nog als schuldige aangewezen worden. In de intieme bioscoop van het Oude RKZ kon je daarmee echter niet wegkomen. De teksten waren grotendeels onverstaanbaar, waardoor het gewenste resultaat - 'het vertellen van een eigen versie van het verhaal' - niet behaald werd. Schrijnend genoeg was de enige die wel goed te horen was zanger Hansko Visser. En liet hem nou uitgerekend in het Nederlands zijn voordrachten doen. Jammer. Ook jammer was dat door het onvoldane gevoel de muziek ook een tik van de negatieve teneur meekreeg. En dat is volkomen onterecht, want als Plan Kruutntoone één ding beheerst is het wel het brengen van avontuurlijke composities, vaak gebaseerd op Oosteuropese volksmuziek. De manier waarop in 'Yoors' melancholieke thema's traag over afwijkende maatsoorten worden uitgesmeerd levert vaak meeslepende eindresultaten op. Ook de bijdragen op verschillende blaasinstrumenten, toetsen en een oude taperecorder droegen bij aan het bijzondere karakter van de muziek van Plan Kruutntoone. Ter plekke bleek dat echter ondergeschikt aan verwoede pogingen toch nog iets mee te krijgen van de teksten. Ze maakten immers toch niet voor niets deel uit van de voorstelling? Pas op het moment van de berusting - laat maar zitten die teksten, ik ga luisteren naar de muziek en beschouw het stemgeluid als een onderdeel daarvan - kwam de eigenlijke kwaliteit van Plan Kruutntoone bovendrijven: een eigenzinnige Groningse band die wars van conventies al jarenlang haar ding doet. Plan Kruutntoone & Gasten doen 'Yoors' verder in: Utrecht (ACU) - 15 december Leeuwarden (Theater Romein)- 16 december Nijmegen (De Onderbroek) - 17 december Brussel (theater Kan’H) - 18 december