Zo veel fietsen als er nu voor BAZ staan, zagen wij als regelmatige bezoeker niet vaker. Binnen blijken de fietsen inderdaad bij bezoekers te horen: het is aanmerkelijk drukker dan gemiddeld. Het is ook gezelliger. Dat stijve dat het museum kan hebben valt gelijk weg doordat in het café (nu lounge) een DJ draait. Het trouwe publiek bestaat uit allemaal ‘vrienden van het museum’, zo te zien. Ze zien eruit zoals je verwacht: babyboomers, grijs, pensioengerechtigd, gegoed op non-descripte wijze, rode en witte wijn drinkend, en naar je verwacht rijden ze donkerblauwe of groene Volvo’s van meer dan 10 jaar oud.
Net zo veel aanwezig, echter, is de generatie van hun kleinkinderen, Millennials / Gen Z. Het contrast is groot: de jongere generatie is juist expressief gekleed met duidelijk individuele keuzes. Gele en paarse schoenen, asymmetrische outfits die het midden laten tussen een broek en een rok, haarkleuren die lijken afgestemd op de felle jurk, een mini-man bun op een verder kaal hoofd en streetwear die waarschijnlijk duurder is dan het kasjmier van de wijndrinker. Als BAZ een meer gemêleerd publiek wil aantrekken: missie geslaagd.
Met Haagse Haakjes struinen wij binnen- en buitenstad af, op zoek naar het onontdekte van Den Haag. Dit keer brengt het ons naar het voor ons nog vrij onbekende After Hours, het maandelijkse avondprogramma van museum Beelden aan Zee (BaZ).
BaZ organiseert elke eerste vrijdagavond van de maand After Hours, een avondprogramma waarbij beelden omlijst worden door opvoeringskunsten. Vanavond staat Spoken Word op de lat. Wij zijn fan. Vanwege de toegankelijkheid, vanwege het oprechte delen van gedachtes en gevoelens, en juist ook omdat het gênant slecht en diep oprecht kan zijn, tegelijkertijd. Bovenal zijn we fan vanwege één pareltje, één moment waarop woord, emotie, gedachte en performance samenvallen, dat zo’n pareltje genoeg is om omvergeblazen te worden. Daar zoeken we naar tussen de beelden van Joan Miró.
Huis van mensen
Huis van Gedichten
Voor deze avond zocht BaZ de samenwerking met het ‘Huis van Gedichten’, een literaire educatie-instelling in Den Haag. De meerderheid van de optredens vanavond is van mensen die workshops volgden in aanloop naar deze avond, specifiek gericht op inspiratie door deze beelden. Deze artiesten zijn dus niet door de wol geverfd. Bij enkelen blijkt dat uit de woorden, bij anderen meer uit de voordracht. Bij sommigen uit beide. Spoken Word is primair een voordrachtskunst, iets dat sommige workshoppers, in hun drang kwetsbaarheid de zaal in te werpen, lijken te vergeten. Je schrijft wellicht voor jezelf, maar je voert op voor een ander. Wat verder van de microfoon afstaan helpt ook om de emotie in je stem de ruimte te geven. Hoewel niet alles goed is, is niets slecht. Mooie taalvondsten, vertedering omdat de wens tot poëzie juist die oprechte uitdrukking in de weg staat, om dan toch plots een rake zin aangereikt te krijgen. De minderen zijn de schijnwerper voor de beteren dankzij het contrast. Want er zijn wel degelijk optredens van workshoppers die evenzeer gelaagd als geslaagd zijn.
Zo is Barbara geïnspireerd door het beeld ‘Vrouw en vogel’ dat uit gevonden voorwerpen bestaat. Ze vertaalt het naar een zolder, een zolder bij mamma thuis, vol van herinneringen, in dozen, die opgeruimd moeten worden. Dozen gaan open, sorteren moeten we. Weg of blijven? Waar is haar moeder nu? Kom mamma, laten we kiezen: welke herinneringen kunnen, moeten weg, opdat de toekomst een kans heeft? Haar voordracht begint met in haar stem de irritatie die we zelf kennen uit klussen in het ouderlijk huis. Langzaam verschuift die toon, van irritatie naar verlangen. Verlangen en noodzaak tot een vernieuwde, herstelde band met moeder. Een band die opnieuw veiligheid biedt voor het nu volwassen kind. Opruimen klonk niet eerder zo teer en betekenisvol.
Huis van parels
Zo goed als Barbara is, de toppers van de avond zijn nog iets verder. Deze mensen zijn genodigde pro’s. Voor ons sprongen Lin An Phoa en Jowi Len er bovenuit. Lin trapt de avond af door beduusd te zeggen dat ze geschrokken is van de recente VVD-motie in de Tweede Kamer. Ze exclameert deze schok niet, schreeuwt dit niet, maar zegt het bedeesd. Ze spreekt dit niet activistisch uit, maar persoonlijk. Dit is het geluid van iemand die diep geraakt is.
Lin is zelf van Chinees – Indonesische afkomst. Haar familie weet van vluchten. Het geeft haar ruimte andere vragen te stellen. Die vragen, haar gedichten, haar spoken word, ze raken minstens zo diep als zij geraakt is: “Wat had jij aan op de revolutie?” lijkt een kritiek op hoe plat en vluchtig zelfs ons maatschappelijke boosheid kan zijn. Het lijkt een directe verwijzing naar Gil Scott-Heron’s ‘The revolution will not be televised’ (“the revolution will not make you look five pounds thinner”). Hoe dan ook, haar woorden zijn doorvoeld haar eigen woorden. Haar performance over de IND zou voorgelezen moeten worden in de Tweede Kamer met de camera op Minister Faber. Wij zouden betalen om op de publieke tribune te mogen zitten.
Jowi Len treedt op in het Engels. Ze is danser. Haar danstalent neemt ze mee in het ritme van haar performance en vooral ook in het gebruik van haar lichaam als taal. Vanavond is zij degene die de voordrachtkunst van Spoken Word het best beheerst. Handen worden langzaam een gebalde vuist. Het valt je pas op als ze echt wit trekken bij de knokkels. Ze spreekt over identiteit, de hare. Ze is “mixed blood”. Haar identiteit is “ish”. “People say I look Asian-ish, Latin American-ish”. De afstand tussen onze intellectuele waarneming van betekenis en die van haar gevoel, slaat ze in een seconde stuk door met precies de juiste dictie te zeggen dat het slechts één generatie voor haar illegaal was in veel landen om gemixt bloed te hebben. Pijnlijk raak, ook omdat die generatie in de zaal zit met hun ´Vrienden van het Museum-pas’ in de knuist. Jowi’s verkenning is geen TikTok geneuzel maar relevant, urgent voor veel meer mensen dan enkel haarzelf. Vooral, uiteindelijk is het teder mooi omdat ze niet eindigt in verwijt, maar in uitnodiging: “I am an ocean of identities, and I want you to swim in me.” Wij zijn staan klaar met snorkels en flippers, zwemkleren aan.
Voordracht Lin An Phoa
Voordracht Jowi Len
Beeld dat blijft hangen
De optredens geven de tentoonstelling een nieuwe context, een nieuw licht. Andersom werkt het ook. De beelden inspireren de optredens. Dat is een sterk concept dat meerdere musea mogen volgen. Sowieso zou avondopenstelling niet voorbehouden moeten zijn aan Museumnacht. Maar After Hours is meer dan avondopenstelling. Als publiek de verbinding en de inspiratie tussen de kunstuitingen en kunstvormen meemaken is een magie, een dimensie, die kunst zoveel aantrekkelijker maakt dan enkel een dood schilderij aan de muur. Een 3voor12 Clubtour in onze musea, zeg je? Dat is niet eens een slecht idee.