Vanavond draait het allemaal om vier groepen muzikanten. Zogenaamde supergroepen die door middel van samenwerking een geïmproviseerde show neer gaan zetten. Of we daar warm van worden, is maar de vraag. Verder spreekt de rest van de affiche menig muziekliefhebber wel aan: van cultgitarist Jeff Parker tot folk singer-songwriter Marc O’Reilly.

“Meneer, ik kom voor de muziek” klinkt het uit de zaal als host Guus van der Steen als derde spreker het podium opwandelt. Het deert hem niet, onverstoord praat Guus verder over hoe Poseidon, Troy en One Flew over the Cuckoo’s Nest passen bij wat er vanavond is geprogrammeerd. Guus noemt de muzikanten van vanavond doorgaans superhelden. Bij het introduceren van de eerste act, Eric Vloeimans met Brooklyn Raga Massive, licht hij kort toe “voor zowel de zure als de zoete mensen vanavond”.

Maar wat is muziek eigenlijk zonder een goede dialoog? De improvisatie die plaatsvindt op het hoofdpodium is er namelijk vol van. De act Brooklyn Raga Massive is eigenlijk één grote vorm van muzikale kruisbestuiving. Die van Indiase klassieke muziek, het werk van Coltrane en vanavond het werk van Eric Vloeimans. Drummer Sameer Gupta vertelt tussendoor vol enthousiasme wat we precies horen. De composities mogen dan wel vanuit bladmuziek worden bespeeld, het is bloedmooi en komt oprecht over.

Natuurlijk zijn er spontane momenten, zoals wanneer Eric Vloeimans een dialoog aangaat met fluitist (bansuri) Jay Gandhi. Voor even communiceren de klanken met elkaar. Datzelfde gebeurt later als Jay samen met sitarspeler Abhik een hoor en wederhoor improvisatie doen. En dan lichten de heren op, letterlijk en figuurlijk. Improvisatie is hier als praten; soms is er stilte, dan een afgewogen discussie of in een enkel geval een uitgesproken argument. Dat uitgesproken argument is van Vloeimans, die heel het optreden leek te wachten op het juiste moment. Voor de gehele show geldt: het plezier waarmee het werk wordt opgevoerd springt over naar het publiek.

Brooklyn Raga Massive ft. Eric Vloeimans @ Mondriaan Jazz 2018

Brooklyn Raga Massive ft. Eric Vloeimans @ Mondriaan Jazz 2018

Brooklyn Raga Massive ft. Eric Vloeimans @ Mondriaan Jazz 2018

Brooklyn Raga Massive ft. Eric Vloeimans @ Mondriaan Jazz 2018

Dan is het aan Yazmin Lacey om het stokje over te nemen in de kleine zaal. De soulmuziek doet denken aan Erykah Badu. Misschien ook wel omdat Questlove vanavond anders is gaan spelen. Correctie, dat is Tom Towle achter de drums. Even waren de ogen gesloten. Het ritme speelt hier een grote rol, zowel bij de instrumentatie als bij de zang is het prominent. Het is zwoel van aard en wordt prachtig begeleid. Klein nadeel is dat de songs nog wat variatie nodig hebben. Het publiek begint langzamerhand erdoor te praten en raakt de interesse kwijt.  

Aan de overkant in het Koorenhuis speelt Ambrose Akinmusire alsof zijn leven er van afhangt. Een overladen Koorenhuis voor een geladen eerste act. Bij Ambrose Akinmusire moeten er zelfs bezoekers de deur worden gewezen. Eenmaal binnen is dat niet verwonderlijk, het niveau waarop het kwartet tekeer gaat is hoog. Er wordt luid geklapt tussendoor. Bij de afsluitende compositie houdt Ambrose één noot aan, met verbazingwekkende gevolgen. Terwijl Ambrose volledig in de noot zit die hij speelt, gaat Justin Brown volledig tekeer op de drums. Een oorverdovend moment waar je als jazzliefhebber naar uitkijkt. Het is vuig, ongecontroleerd en toch van hoog niveau.

Yazmin Lacey @ Mondriaan Jazz Festival 2018

Yazmin Lacey @ Mondriaan Jazz Festival 2018

Bij Marcus Gilmore begint de conversatie pas echt. Misschien wordt er niet genoeg creatieve energie geleverd door alle muzikanten, het resultaat mag er zijn. De kortstondige formatie met Casey Benjamin en David Virelles zou niet misstaan als volwaardige act. Casey Benjamin heeft een buitenaardse klank door de toepassing van het wah-wah pedaal op zijn saxofoon. Marcus Gilmore is letterlijk de backbone van de groep. Tussendoor geeft hij instructies en imponeert met zijn verbazingwekkende muzikantschap. Het lijkt zo uit de mouw te komen bij de heren, behalve bij BIGYUKI die zich af en toe achter de oren krabt. De invulling van de Japanse muzikant is vooral ondersteunend. Wij hopen dat de heren gewoon een plaat gaan opnemen.

Jeff Parker is als een jazz intermezzo tijdens spitsuur. De legendarische gitarist staat als enige act in de foyer geprogrammeerd. Een merkwaardige keuze. Toch sluit het goed aan op het gesprek in de foyer met Ashley Kahn en Makaya McCraven. Jeff liet hier vallen: “als je een groot muzikant op straat ziet spelen of in een rokerige kroeg in Chicago praten ze gewoon door je heen.” Dat is ook hier aan de hand. Op de achtergrond zijn verkeersgeluiden te horen, Parker speelt vanuit de losse pols. De sfeer die hij neerzet lijkt zo erg op waar de gitarist het eerder over had. Is dat waarom Jeff in de foyer staat geprogrammeerd?

Ben LaMar Gay is de verstrooide professor van het festival. Met een goede reputatie en sterk studiomateriaal lijkt vanavond niemand te begrijpen waar hij mee bezig is. Het zou op Rewire niet misstaan. Wat zou er zich in het Paardcafé afspelen? In een overvolle zaal voeren Marc O’Reilly & Jasper Høiby folksongs op á la Ray Lamontagne. Dan met name de hese stem en de alomtegenwoordige groove in een vrij doorsnee genre. Contrabassist Jasper biedt houvast en muzikaliteit. Zo tillen ze samen de doorsnee songs naar een hoger niveau in het Paardcafé. Het is dan ook niet verwonderlijk dat het met luid applaus wordt ontvangen.

Ashley Kahn @ Mondriaan Jazz 2018

Ben LaMar Gay @ Mondriaan Jazz 2018

Ben LaMar Gay @ Mondriaan Jazz 2018

Marc O'Reilly & Jasper Hoiby @ Mondriaan Jazz Festival 2018

Laten we eerlijk zijn, de derde show in het Paard met Binkbeats met Lars Horntveth en Niels Broos komt niet goed uit de verf. Het is onduidelijk wie de leiding neemt. Er is een breed arsenaal aan instrumenten meegenomen, maar slechts een klein deel wordt benut. Het is als een spacetrip door luilekkerland. Echt pakken doet het niet. Slecht is het zeker niet, alhoewel het tegen het einde van de opvoering wat simpel overkomt. Binkbeats probeert af en toe de boel wat op te voeren, maar echt knallen doet het niet.

Cory Wong is een buitenbeentje op het festival. En dat is zowel muzikaal als in de uitvoering. Funkgitarist Cory grapt over een jazzcruise met Dave Koz en de muziek als sport. “Vanavond spelen we op een moment vast wel iets van jazz.” Terwijl Cory dit zegt bespeelt hij typische jazzovergangen alsof hij wil zeggen: “zo dan hebben we dat ook weer gehad”. Als een Olympiaan babbelt hij songs aan elkaar en zijn rake grappen een aanleiding voor een serieuze groove. Het is topsport, letterlijk, omdat de bandleden allemaal een basketballtenue aan hebben met daarop Wong’s alsof het een officieel team betreft. Daarnaast is kijken naar de supersnelle show een oefening op zich. Bassist Ryan Butler en Petar Janjic volgen hem zonder problemen op. Ook is er een blazerssectie present van het Haags Koninklijk Conservatorium. Tel daarbij de suffe achtergrondclips op en je hebt een show om niet te vergeten. Één van de hoogtepunten: aangezien drummer Petar uit Kroatië komt, leek het een goed idee om het publiek de maatsoort van de traditionele folkmuziek uit te laten tellen (25/8). Ondertussen licht funkmaestro Wong in een rap tempo toe welke maatsoorten andere landen hebben. Dat uittellen verzandt in een jamsessie van bizar niveau, op een gegeven moment lijkt het alsof de drums van Petar uit elkaar spatten. Spectaculair.

Binkbeats x Niels Broos x Lars Horntveth @ Mondriaan Jazz 2018

Binkbeats x Niels Broos x Lars Horntveth @ Mondriaan Jazz 2018

Binkbeats x Niels Broos x Lars Horntveth @ Mondriaan Jazz 2018

Binkbeats x Niels Broos x Lars Horntveth @ Mondriaan Jazz 2018

Het mag duidelijk zijn dat de jazzmuzikanten van hiphop afweten (en andersom). Zo heeft Ambrose Akinmusire, die eerder vanavond in het Koorenhuis stond, een link met Kendrick Lamar, zagen we Niels Broos in een Madvillain t-shirt en werd er tijdens de Chicago talk met Ashley Kahn gerefereerd naar Quasimoto. Dat verband was vanavond voelbaar, maar werd niet onderstreept. Tot de laatste show in het Paard als Soweto Kinch nietsvermoedend een paar bars dropt, als deel van de Universal Beings show van Makaya McCraven. De laatste supergroep van vanavond. Later deze maand komt de plaat uit en daar draait de show vanavond ook om. Zo horen we onder andere ‘Black Lion’. Makaya is de enige supergroep vanavond die een band heeft samengesteld met muzikanten waarmee hij eerder platen maakte. En dat is te zien: de onfeilbare drumpatronen worden zonder blikken of blozen opgepakt door gitarist Jeff Parker of bassist Junius Paul. Junius speelt zo goed dat Makaya uit verbazing even wegloopt. De manier van improviseren noemt Makaya communiceren. Praten door middel van muziek. Die opvatting is duidelijk merkbaar in het optreden, de muzikanten kijken elkaar aan en geven fysieke hints om elkaar op de hoogte stellen. Kortom een spetterend slotoptreden.

Als Makaya McCraven is afgelopen zijn er nog twee acts die de laatste songs inzetten. In het Koorenhuis de dreigende tonen van The Necks. De Australiërs verzorgen een taaie vorm van improvisatie voor muzikale fijnproevers. Aan te raden is wel om hier helemaal voor te zitten. In de kleine zaal van het Paard doet Judi Jackson voor een handvol overgeblezen bezoekers een mix van folk standards (House of the Rising Sun), Nina Simone covers (Mississippi Goddam) en songs van haar onlangs uitgebrachte EP. Het is gaaf om te zien hoe Judi uiteenlopende songs zonder blikken of blozen opvoert. Haar eigen werk doet denken aan een cleane Winehouse. De songs lopen zo uiteen dat het lastig is om er een stempel op te drukken.

Festivaldirecteur Henk Koolen spreekt voor aanvang zijn wens uit om groter te gaan programmeren (lees: buiten het Paard). Tegen die verwachting kunnen we alleen maar amen zeggen. Vanavond was de jazzprogrammering in de woorden van Mike Bindraban in “optima forma”. De shows in het Paard waren gedurfd en van de overige acts konden we voornamelijk alleen maar positief praten. Volgend jaar met meer talks en een lichting experimentele rappers?

Makaya McCraven @ Mondriaan Jazz Festival 2018

Makaya McCraven @ Mondriaan Jazz Festival 2018

Makaya McCraven @ Mondriaan Jazz Festival 2018

Makaya McCraven @ Mondriaan Jazz Festival 2018

Time Is A Blind Guide @ Mondriaan Jazz Festival 2018

Makaya McCraven @ Mondriaan Jazz Festival 2018