XIXA is begonnen als een chicha coverband genaamd Chicha Dust. Chicha (spreek uit als tsjitsja) is een Peruviaanse muziekstroming die cumbia combineert met psychedelische rock. Sullivan en Brian Lopez, medeoprichter van de band, speelden al jaren samen in diverse projecten, waaronder Calexico en Giant Sand. “Het voelde heel organisch om samen met Brian een project te starten waar we op basis van gelijkwaardigheid konden samenwerken. We hebben al zo veel getourd met andermans bands en elkaars soloprojecten dat het niet meer dan logisch leek om wat samen te doen.”
Crossing Border 2016: XIXA (inc. clipprimeur)
“Alsof je een cactus ziet die binnenstebuiten is gekeerd”
Op 4 November staat XIXA op het Crossing Border Festival. XIXA komt uit Tucson, Arizona in de Verenigde Staten. De stad ligt zo’n 100 kilometer van de grens met Mexico en is omgeven door woestijn. Deze omgeving is van grote invloed op het geluid van XIXA. Latijns-Amerikaanse ritmes en psychedelische gitaren doen de luisteraar de verzengende hitte bijna voelen. Als wij zanger, gitarist en oprichter van de band Gabriel Sullivan spreken, dreigt het echter te gaan regenen in Tucson. “Een geschenk van God.”
“Het was vooral bedoeld voor de lol, om wat nieuwe nummers te leren. Brian en ik waren geobsedeerd door de chichastijl van gitaar spelen. Al snel werd de band steeds populairder in Tucson, populairder dan andere dingen die we deden. Toen verspreidde het zich door Arizona en voor we het wisten werden we uitgenodigd voor een festival in Frankrijk en South by Southwest. Op dat moment speelden we alleen nog covers, maar we begonnen langzaamaan ook eigen nummers te schrijven, waarbij we steeds meer aspecten van chicha gebruikten. Chicha bevat mooie melodieën en duistere en pijnlijke teksten. We maakten er een punt van om dat in onze nummers op te nemen.”
Een vraag die boven komt drijven is hoe twee mannen zo geobsedeerd konden raken door een stroming die voordat ze geboren waren populair was in een heel ander land. “Chicha is begonnen halverwege de jaren ‘60 en is nooit opgehouden, ondanks dat het zijn populariteit verloor in de jaren ‘80 en ‘90. Een paar jaar geleden kreeg Brian van iemand een compilatie met de beste chichamuziek. Toen hij het had opgezet kwam hij meteen naar mij toe om het te laten horen. Het was ongelooflijk. Het was het meest rock-’n-roll wat we in tijden gehoord hadden. Goede muziek heeft een gevoel van urgentie, of het nou punkrock is of Hank Williams of Howlin’ Wolf. Het klinkt alsof het gespeeld moet worden. De mensen die het spelen hebben geen keuze dan het te spelen. Deze muziek had dat.”
Op de vraag of de muziek van XIXA ook die urgentie heeft reageert Sullivan bescheiden. “Ik denk dat het niet aan mij is om dat te zeggen. Het is wel iets waar ik altijd naar streef. En niet alleen bij muziek maken, maar in alles. Het is iets waar mensen voor kunnen kiezen om open voor te staan. Maar er waren zeker momenten in het schrijven en opnemen van onze plaat waar het voelde alsof het niet onze handen waren die deze nummers creërden.”
Sullivan maakt wel duidelijk dat XIXA meer is dan een chichaband. “In essentie zijn we een rockband. We incorpereren een hoop invloeden, maar uiteindelijk is het voor mij een rockband. We hebben het geluk dat we met onze band op een hoop verschillende podia kunnen staan, van wereldmuziek tot aan rock. Dat komt misschien door het brede arsenaal aan muziekstijlen dat we hebben leren spelen. We zijn allemaal opgegroeid met het spelen van cumbia, salsa en rock-’n-roll. Deze band is een perfecte som van al die invloeden.” Het is dus niet meer dan logisch dat de naam Chicha Dust niet meer voldeed. Zo ontstond XIXA.
Voor Sullivan is XIXA meer dan alleen de muziek de ze spelen. Het visuele speelt net zo’n grote rol. “Sinds ik op mijn 14e of 15e begon met muziek schrijven was ik ook bezig met het visuele. Het artwork, de uitstraling en hoe het er op het podium uitziet was altijd net zo belangrijk als de muziek. Ik probeerde een visueel landschap te creëren met de muziek die ik speelde. De muziek van XIXA was meteen heel filmisch. Toen we het hadden over artwork kwam direct de naam Daniel Martin Diaz, een gerenommeerd kunstenaar uit Tucson, boven. Met hem gingen we meteen nadenken over concepten en wat de uitstraling van de band zou zijn. Vanaf het begin was er het woestijnaspect van de muziek. We wilden de donkerder elementen van de Sonora woestijn laten zien. De delen die je pijn kunnen doen. De gevaarlijke kant van waar we leven. Alsof je een cactus ziet die binnenstebuiten is gekeerd. Dat zagen we voor ons. Dat vertaalde zich naar de show zoals die nu is.”
Een belangrijk aspect van de show is de kleding. “Het is makkelijk voor mensen om de band te zien als het project van Brian en mij en niet als een geheel. De uniformen helpen ons om eenheid uit te stralen. Met alle visuele aspecten is een optreden van XIXA soms meer een kunstwerk of een ervaring dan een concert. Het is erg belangrijk voor ons om het zo te doen.”
Deze ervaring kunnen we gelukkig ook op Crossing Border verwachten. “Ik weet niet hoe lang we mogen spelen, maar als het aan ons ligt spelen we 2,5 uur. We improviseren veel op het podium. We houden ervan om een nummer te nemen en dat op het podium naar nieuwe plekken te brengen. Zo voelen we ons meer betrokken bij wat we doen in plaats van onszelf herhalen. En natuurlijk zijn de visuele elementen volop aanwezig.”
Maar Crossing Border draait natuurlijk ook om literatuur. Het spreekt dus voor zich dat we Gabriel ook vragen naar welke boeken of schrijvers invloed hebben gehad op hem en zijn muziek. “Iemand waar ik inspiratie uit put, vooral bij mijn muziek, is de schrijver Charles Bowden. Hij leefde zijn laatste jaren in Tucson en hij schreef veel over de duistere kanten van de grens, waarvan er veel zijn. Hij had een boek dat ”Some of the Dead Are Still Breathing: Living in the Future” heet. Een abstracte representatie van de grens, de woestijn en het moeilijke leven van immigranten uit Mexico. Het tonale aspect van zijn schrijven heeft mij erg beinvloed, vooral bij Xixa. Een andere inspiratie was Dom Winslow met zijn boek The Cartel. Dat is fictie over de cartels in Mexico, de gangs en de drugsoorlogen in Juarez en Mexico.
Op dit moment is de zeskoppige band thuis in Tucson bezig met het schrijven van nieuwe nummers. Het plan is dat er halverwege 2017 een nieuwe plaat uitkomt. Of ze daarvan al een paar nummers gaan spelen op Crossing Border is nog maar de vraag. Wel is het duidelijk dat de zonnige klanken van XIXA erg welkom zullen zijn op de ongetwijfeld herfstige novemberdag waarop de heren, gekleed in stemmig zwart met een rode band om hun linkerarm, het podium zullen betreden.
XIXA speelt tijdens Crossing Border op vrijdag 4 november om 23:30 uur in het Koorenhuis.
Daarnaast speelt XIXA op 5 november in de Merleyn in Nijmegen.