Als we meer willen weten over het programma gaan we natuurlijk als eerste op bezoek bij dé programmeur die al vanaf het begin bij het festival betrokken is: Henk Koolen. Samen met Gideon Rozendaal van het HPC en gastprogrammeur Mike Bindraban van Good Music Company stelt hij het programma samen. “We hebben Mike er bij gevraagd omdat we constateerden dat we in de afgelopen jaren bijna ongemerkt al een koerswijziging richting jazz, geimproviseerde muziek en wereldmuziek aan het ondergaan waren. Good Music Company is erg actief op dat gebied.”
State-X New Forms blijft altijd vernieuwen
“We willen dingen laten zien die je op andere festivals niet zo gauw tegenkomt.”
Al sinds de eerste editie in 2004 brengt het State-X New Forms festival, ook wel SXNF, een programma vol avontuurlijke, nieuwe muziek. Nu wordt nieuwe muziek natuurlijk vanzelf oude muziek. Als je dan als festival voorop wilt blijven lopen, is het daarom zaak om constant op zoek te blijven naar nieuwe ontwikkelingen. Ook dit jaar heeft het festival weer een line up vol met bekende en nog onbekende artiesten die er lustig op los experimenteren en niet aarzelen om buiten de gebaande paden te treden.
De oorzaak van deze koerswijziging ligt in de opzet van het festival. “We willen dingen laten zien die je op andere festivals niet zo gauw tegenkomt. Wij waren destijds één van de eersten die zeiden: we gaan een festival maken voor undergroundstromingen, voor de avant garde van de popmuziek. Op die manier zijn we ooit begonnen met underground rock en experimentele electronica.” In de loop der jaren zijn er echter talloze festivals bijgekomen die in diezelfde vijver vissen.
Reden genoeg voor SXNF om vooruit te blijven kijken. “Wij vonden dat wij dan maar weer iets anders moesten. Ook omdat wij in december zitten – aan het eind van het seizoen - waardoor we altijd na al die andere festivals komen. Ieder jaar zoeken we dus weer nieuwe wegen om een nieuw publiek te bereiken. Ik heb het gevoel dat je als je naar nieuwe ontwikkelingen zoekt nu toch in de gecomponeerde neoklassiekhoek, zoals bijvoorbeeld Nils Frahm, en dit soort jazz-crossoverdingen terecht komt.”
Wat de jazz-crossover betreft: een van de artiesten die dit jaar op het festival speelt is Wojtek Justyna. Met zijn Tree... Oh!? betreedt hij op zaterdag het podium. Zelf omschrijft hij zijn muziek als 'funk on the bottom, jazz on top’. Maar niet alleen dat: “Alle bandleden zijn fan van hiphop en wereldmuziek en dat proberen we allemaal in de muziek te verwerken.” Hun album - Definitely Something - is in maart uitgekomen, en sindsdien hebben ze een hoop optredens gedaan door heel Europa. In de week voor SXNF doen ze nog een aantal optredens in Duitsland, om vervolgens in thuisstad Den Haag, op SXNF, het jaar af te sluiten.
Ook Wojtek onderschrijft de ontwikkeling die het festival heeft doorgemaakt: “Ik woon al elf jaar in Den Haag en ben bekend met het State-X New Forms-festival. Een paar jaar geleden ging ik vooral voor de elektronische muziek en sonologie. Het was apart en erg underground en daardoor ook voor een select publiek. Als ik naar het programma van dit jaar kijk zie ik een hoop muziek die als jazz beschouwd kan worden, maar waarin ook wordt geexperimenteerd met electronica, loops en het mengen van verschillende stijlen.”
“Puristen zullen misschien beweren dat het geen jazz is, maar daar ben ik het niet mee eens. Jazz gaat voor mij altijd om ontwikkeling, vooruitgang, en ik denk dat dit festival daar goed op inspeelt. Ik kijk er erg naar uit om deze artiesten in Den Haag te zien optreden. Het zijn echt topartiesten die interessante dingen doen met hun muziek.”
Nu is het zeker niet zo dat State-X New Forms is veranderd in een jazzfestival. De programmering is altijd divers en genre overstijgend geweest. Naast de nieuwste stromingen worden ook de klassiekers niet vergeten. Koolen: “Veel festivals richten zich op nieuwe, opkomende artiesten. Dat doen wij ook, daar is niets mis mee, maar bepaalde acts die wij boeken kun je juist beschouwen als grondleggers van bepaalde genres. Zo hadden we vorig jaar bijvoorbeeld Atari Teenage Riot die als eerste een crossover tussen digitale en analoge punk maakten.”
“Dit jaar staan er een paar van de grondleggers van de oude Duitse krautrock, namelijk Hans Joachim Irmler en Jaki Liebezeit, bekend van legendarische bands als Faust en Can. Ook hebben we Rocket From The Tombs, een band die heel kort bestaan heeft in het midden van de jaren ‘70 en eigenlijk de grondleggers van de Amerikaanse punk en new wave zijn. Ze komen voor het eerst in veertig jaar in Nederland spelen en staan alleen bij ons.”
Natuurlijk heeft Koolen ook tips. “Wat volgens mij de verrassingen gaan worden zijn STUFF, een Belgische band en Tatran, misschien één van de minst bekende namen. Dat is een band uit Israël, en ze komen speciaal voor ons over. We hebben ze inmiddels verplaatst naar de grote zaal. Als je ziet hoe groot ze zijn in Israël is het een beetje oneerbiedig om ze in een kleinere zaal te zetten. Zij zijn zowel voor de liefhebbers van avant garde rock, jazz en noise een band die heel goed zal gaat vallen. En wat ik zelf heel goed vind is Plaistow. Hele minimale muziek. Een jazzbezetting die eigenlijk een soort van akoestische techno speelt.”
Ook Wojtek kijkt, naast naar zijn eigen optreden, uit naar verschillende acts. “Ik heb Snarky Puppy al vaker gezien en kijk altijd weer uit naar hun optredens. Een van de toppers voor mij is Mark Giuliana's Beat Music. Verder vind ik het nieuwe project van Avishai Cohen fantastisch, dus ik kijk uit naar het optreden van hem en The Big Vicious. Dan spelen er ook nog allemaal vrienden uit Den Haag waar ik graag naartoe ga, zoals Alcuna Wilds en Azure Hiptronics.”
“Ik ben er sowieso twee dagen en kijk er vooral naar uit om verrast te worden.” Hij is in ieder geval erg enthousiast over SXNF. ”Voor dit soort muziek moet je vaak naar Rotterdam of Amsterdam, en nu is er dit festival dat deze actuele, nieuwe muziek naar Den Haag brengt. Ik denk dat het een groot succes gaat worden, en ik ben blij dat ik er deel van mag uitmaken.”
Of het een succes wordt is voor Henk Koolen niet alleen afhankelijk van de bezoekersaantallen: “We zijn een paar jaar geleden gestopt om naar bezoekerscijfers te kijken als criterium. Ons uitgangspunt is altijd de inhoud geweest. Daar hoort bij dat je met bepaalde acts soms te vroeg bent, of dat je een act soms niet genoeg hebt uitgelegd.”
“Ik ben tevreden als we een aantal unieke dingen kunnen laten zien in Den Haag die ook nog kwalitatief in orde zijn.” Over de toekomst van het festival is Henk nog wat mysterieus. “We zijn druk bezig met een hele grote verandering waar ik helaas nog niets over kan zeggen. Die zal vanaf 2017 plaatsvinden. In de loop van volgend jaar komt daar meer informatie over. Ik word er heel enthousiast van, maar ook Den Haag zal er heel enthousiast van worden.”