Begonnen als verkoopmedewerker in platenzaak Dankers, rolt Martin in 1969 het muziekwereldje in. Na onder meer bij EMI en Multifoon te hebben gewerkt, begint hij in 1972 distributiefirma Flying Disc. Hij importeert platen uit Frankrijk en Engeland en verkoopt deze aan Nederlandse platenzaken. In een later stadium reist hij met grote regelmaat naar de Verenigde Staten om met een zeecontainer vol nieuw en goedkoop vinyl terug te keren. Als een van de grootste onafhankelijke distributeurs van Nederland voorziet hij platenzaken van zijn laatste ontdekkingen. Zijn neus voor goede en verkoopbare muziek blijkt van grote invloed op de Nederlandse muziekscene. “The Police zijn in eerste instantie geflopt in Engeland”, vertelt hij. “Ik heb bij de platenmaatschappij aangedrongen op een andere volgorde voor het uitbrengen van de singles hier”. Het legt de band geen windeieren; nog hetzelfde jaar staan ze op Pinkpop en is de doorbraak daar. ”Van de eerste 10.000 LP’s van The Police zijn er 9.000 door onze handen gegaan. En van ‘The Wall’ van Pink Floyd zeker 25.000”, vertelt Martin trots.
Elke dag Record Store Day bij Plexus / ’t Platenmanneke
“Is er nog iets wat je kwijt wilt?” “Ja, cd’s!”
Martin Kollaart, beter bekend onder zijn geuzennaam ‘t Platenmanneke, heeft inmiddels de pensioengerechtigde leeftijd bereikt. Maar stoppen of minderen komt niet in zijn vocabulaire voor. Als eigenaar van de markantste platenzaak van Zuid-Holland, kunnen zijn klanten die van heinde en verre naar Delft komen om zijn winkel te bezoeken, simpelweg niet zonder hem. En hij niet zonder hen.
In het pand aan de Voldersgracht, van waaruit Flying Disc opereert, is nog ruimte voor een winkel, waarmee platenzaak ‘t Platenmanneke in 1977 een feit is. Als begin jaren tachtig de cd haar intrede doet en de platenmarkt ten gevolge van de crisis instort, is het met Flying Disc snel afgelopen: “Ik heb Flying Disc tot eind 1983 met privé geld in leven gehouden”, vertelt Martin. ”De markt zakte overal in, maar ik kon niet op tijd afstand nemen. Ik bleef keihard doorwerken en opeens moest ik faillissement aanvragen.” Martin zit niet bij de pakken neer en dankzij zijn platenlabel Plexus, wat hij een jaar eerder opricht, kan ‘t Platenmanneke blijven voortbestaan.
Geen concessies
Tegenwoordig runt Martin alleen nog de platenzaak. Zijn inkoopbeleid wijkt af van wat gangbaar is bij branchegenoten. “Ik doe geen concessies. Ik verkoop nog steeds geen Marco Borsato en dat soort dingen. Vrijwel niets Nederlands eigenlijk. Er zijn wel een paar goede muzikanten in dit land, maar niet veel. Kijk, ik vind Spike bijvoorbeeld een wereldgozer, en daarom heb ik DI-RECT dan ook wel staan, maar ik vind de band zelf geen bal aan.”
Het enorme magazijn achter de winkel bevat een schat aan opmerkelijk materiaal. “Ik heb in de winkel de eerste plaat van BZN staan, Engelstalig en opnieuw uitgebracht door Pseudonym Records, maar alleen omdat ik Pseudonym steun. In het magazijn heb ik nog veel meer BZN staan, maar ook Nana Mouskouri, Freek de Jonge en James Last. Dat staat allemaal niet in de winkel. Het is onverkoopbaar, totdat er een opaatje komt met een lijst die nog wat titels mist in zijn collectie. Dan haal ik een stapeltje ‘uit de kluis’ en gaat zo’n man met vier platen de deur uit.”
Klanten
“Ik krijg heel veel jongeren in de winkel. Ze krijgen een pick-up van hun vader of kopen er zelf eentje. Ook veel vrouwelijke studenten komen hier om tweedehands platenspelers te kopen. Mannelijke studenten downloaden nog steeds veel, maar die vragen me om ‘de lelijkste plaat die ik heb’ om te draaien in het koor.” De klanten van ‘t Platenmanneke komen uit het hele land: “Veel uit Den Haag, Rotterdam, het Westland, maar ook Amsterdam en de Zaanstreek. Daar zitten klanten die me vragen ‘welke vijf albums moet ik hebben?’. Ik verkoop er dan vijf en die zijn dan ook alle vijf goed. Als je één keer een slechte meegeeft is het vertrouwen weg.”
De omzet haalt Martin voor 70% uit vinyl en voor de overige 30% uit cd’s. “Ik zit er aan te denken om met cd’s te minderen. Van de nieuwe Bowie kocht ik er voorheen tientallen in, nu nog maar eentje en zelfs die verkoop ik niet. Het neemt teveel ruimte in.” Terwijl hij afkeurend naar een plastic cd-doosje kijkt, legt hij uit: “Wist je dat ze cd-doosjes zo dik gemaakt hebben om ze dezelfde waarde per vierkante meter te geven als platen? Als je voor een bak cd’s staat die 1500 euro waard is en je staat voor een even grote bak met vinyl, is dat evenveel waard. Daar hebben ze goed over nagedacht.”
Record Store Day
Over het vanuit de Verenigde Staten overgewaaide fenomeen Record Store Day heeft Martin een duidelijke mening: “Het idee is heel goed, maar ze schieten het doel compleet voorbij. Hoe kun je nou ruim 300 producten op één dag in de markt zetten? Zeg dat je vijf richtingen hebt in de popmuziek, dan moeten liefhebbers dus zestig platen kopen. Dat kan toch niet?” Wat kan de vinylliefhebber van ‘t Platenmanneke verwachten op Record Store Day? “Ik bestel alleen wat ik normaal ook zou bestellen. De rest niet. Mijn stelregel is altijd ‘enthousiasme gedeeld door twee’. Dat heb ik altijd zo gedaan. Ik ben goed in boekhouden en ik weet veel van muziek en dan is dat de belangrijkste regel.”
Instore optredens zijn er die dag niet: “Vorig jaar had ik Dyzack, maar voor dit jaar kon ik niets verzinnen. Wel is er de mogelijkheid om digitale en analoge platen te vergelijken. Maar dat kan eigenlijk iedere dag. Ik hoor direct of een plaat van een digitale of analoge bron gemaakt is en dat laat ik graag horen. Als mensen vragen om heruitgaven op Music On Vinyl vraag ik altijd of ze er wel eens goed naar geluisterd hebben. Het komt allemaal van DAT (Digital Audio Tape) en dat hoor je. Ik heb een klant wel eens een originele analoge plaat meegegeven om het verschil te horen en die voelt zich echt belazert. Als iets analoog is opgenomen moet je er niet aan knoeien door het digitaal te maken. Maar ja, DATs zijn goedkoper om naar een perser te sturen dan originele matrijzen”. Achter hem hangt een Music On Vinyl uitgave van Miles Davis. “Ja, en die weiger ik dus te verkopen!”
Plexus / ‘t Platenmanneke is gevestigd aan de Voldersgracht 11a in Delft. Record Store Day vindt plaats op zaterdag 20 april.