Chique zolderkamers, een stinkende tent en een volle kerk, vrolijke Vlamingen en zenuwachtig personeel, veel folk, een beetje kerst en weinig plek, beginnend met lange rijen en eindigend met meezingers. Een sfeerverslag van de vrijdagavond op Crossing Border, buiten de grote namen om.
De negentiende editie van Crossing Border is strak uitverkocht, daar kan geen misverstand over bestaan. Om half zeven staat er een imposante rij voor de tent waar de gelukkigen hun kaartjes kunnen omzetten in polsbandjes. Koud is het gelukkig niet, maar de wachttijd betekent wel dat wie de avond literair wil aftrappen, begint met een teleurstelling. De kleine zaaltjes van de Koninklijke Schouwburg hanteren een strikt deurbeleid en wie om twee over zeven nog probeert één van de schrijverssessies binnen te komen, doet dat tevergeefs. Het aanwezige publiek - gemiddeld dertig, veel baardjes en sjaaltjes - lijkt echter sowieso niet veel haast te hebben. In de foyer kunnen de cd- en boekenkraampjes op matige belangstelling rekenen, maar de broodjes, muffins en dranken vinden gretig aftrek. Hier lijkt de crisis, cultureel of financieel, ver weg.
Wie zoveel geduldige beschaving te veel van het goede vindt, kan beter uitwijken naar één van de andere locaties. De Cuatro-tent bijvoorbeeld, waar op dat moment Henk & Melle dikke plakken polderblues serveren. De plek doet nog het meest denken aan een verlopen circus, met bijpassende, ondefinieerbare maar beslist onprettige geur. Niet dat iemand er last van lijkt te hebben - band en publiek staan opgewekt te discussiëren over de vraag of het al tijd is om een kerstsfeertje te bouwen. Van het publiek mag het, de band is tegen. Verderop, in het Nationaal Toneel gebouw, is de foyer het podium voor kleine, akoestische sessies door artiesten die dezelfde avond elders hun grote optreden geven. De cameraploeg van 3VOOR12 hoopt er mooie opnamen aan over te houden. Helaas: telefoonsignalen verstoren de mooie liedjes van zangeres St. Vincent. De bloednerveuze stagemanager slaagt er helaas niet in iedereen in de hal zijn mobieltjes te laten uitschakelen, dus die opnames kunnen de vuilnisbak in. Zonde.
Korte kijkjes in de rest van het NT leren dat vanavond ‘folk’ het toverwoord is. Met wisselend resultaat. Dry the River krijgt zijn toehoorders stil met schitterende samenzang naast de microfoon; Stevie Jackson houdt zíjn publiek stil met enkele uitermate slecht getimede grapjes. Inmiddels is ook de Cuatro aan de folk. Op de klanken van het Vlaamse Few Bits - Laura Marling voor wie Laura Marling gemist heeft - staat het publiek genoeglijk aan de glühwein staat te nippen. Zo is in één keer duidelijk wie het kerstsfeerdebat heeft gewonnen. De verrassingen vanavond zitten echter in een klein hoekje. Verstopt op de zolder van de Schouwburg staat Birds That Change Colour. Vier mannen in antieke soldatenuniformen, met het meest enthousiaste publiek tot dan toe. De bebaarde zanger krijgt de zaal zelfs aan het lachen door op te merken hoe ‘plezant’ hij het vindt op ‘Borderline’ te mogen spelen. Onze zuiderburen doen uitstekende zaken vanavond, zoveel is duidelijk.
Naarmate de avond vordert treden er grotere namen op, en dat is te merken. dEUS had al tijdens zijn akoestische sessie een enorme opstopping in de NT-foyer veroorzaakt en zorgt er nu, samen met St. Vincent, voor dat het hele gebouw tot de rand gevuld is. De locaties in de Schouwburg staan afgeladen, en de Duitse Kerk bevat meer kerkgangers dan menig dominee met kerst durft te hopen. De rijen kunnen niet op ieders begrip rekenen, en de wachtenden beginnen zelfs wat opstandig te worden: “Ze hebben te veel kaarten verkocht!” “Er staan te weinig prullenbakken!” “De vlaggen voor het gebouw zijn nog van 2010!” Als de beveiliging dan uiteindelijk de morrende menigte binnenlaat, zijn de grote concerten al bijna ten einde. Alle teleurstelling is echter snel vergeten als Britse rocker Frank Turner een laatste foyersessie komt doen. Verrassing: de eerst zo onkreukbare, verantwoorde cultuurliefhebbers klappen, dansen en zingen uitgelaten mee met de sympathieke jongen die ongecompliceerde rockliedjes maakt over zijn oma, zijn 'hometown' en zijn liefde voor muziek. En zo krijgt een soms wel erg serieuze eerste avond Crossing Border een pretentieloze afsluiting - maar wel één die je met een grijns naar huis stuurt.