"Gij zult de naam Kraftwerk niet in uw promotie gebruiken". Woorden van deze strekking krijgen zalen die Karl Bartos boeken voor een optreden als waarschuwing mee. De naam is een trademark en refereren aan het Duitse electro-instituut kan een juridische aanklacht uit het Kraftwerk kamp opleveren. Dat het keurig naleven van het gebod slecht is voor de opkomst bleek vrijdag 22 oktober is een half volle LVC. Degene die de link tussen Bartos en KW hadden gelegd kregen een uniek kijkje op de keukentafel van de electro-pionier. 3VOOR12 Den Haag sprak na afloop met Bartos en kreeg een hoorcollege beeld en geluid van de sympathieke ex-robot.
Karl Bartos maakt van 1975 tot 1991 deel uit van het Düsseldorfse Kraftwerk en ondanks dat zijn naam van de recente heruitgaven is geschrapt, is hij mede verantwoordelijk voor de meest bekende albums van de band. Dat een groot deel van zijn optreden bestaat uit nummers uit zijn Kraftwerk tijd is dan ook niet gek. Bartos en zijn geluidstechnicus Mathias Black staan tijdens hun optreden achter een grote tafel die is gevuld met laptops, beeldschermen, een keyboard, cd spelers, een mengpaneel en heel veel snoeren. Boven hun hoofden hangen drie schermen waarop videobeelden vertoond worden. Het publiek staat er vlakbij en ziet dat er gewerkt wordt, al is niet altijd duidelijk was er nu precies live is en wat uit de computer komt. Mathias vertelt hoe de live cinema shows in elkaar zitten: "Vroeger gebruikte we VHS banden en hadden we drie videorecorders op het podium. Dat was een nachtmerrie, ik moest veel te veel doen. Nu hebben we de complete video's en video samples in de computer zitten en die kunnen we heel snel openen en veranderen." Karl vult aan: "Je moet het zien als het besturen van een vliegtuig: je kunt kiezen voor de automatische piloot, of zelf vliegen. Zo doen wij het ook. We hebben per track een complete video en alle ingrediënten van die video op een andere computer. Ik kan live schakelen tussen de verschillende stukjes of de complete film laten zien. Vandaag was ik in de stemming om trucjes te gebruiken en iets nieuws te proberen, bijvoorbeeld bij 'Numbers', aan het begin van de show." Bartos is vooral met de video bezig: "De muziek is altijd hetzelfde, ik geloof niet in improvisatie. Ik verander voor ieder optreden wel een aantal video's, dat is een continu proces. Ik doe de video's tijdens de shows omdat ik anders steeds moet uitleggen wat ik veranderd heb en Mathias is de perfecte geluidstechnicus."
Het laatste album van Bartos, ‘Communications’, dateert uit 2003. In 2008 schrijft hij op zijn website dat hij geen platen meer zal maken: "Mensen kopen geen platen meer en ik kan het me niet veroorloven gratis te werken." Daar is hij inmiddels op terug gekomen: "Mijn laatste album is uitgebracht door Sony en zij hebben niets gedaan. Geen promotie. Er gebeurde helemaal niets. Maar als je bijvoorbeeld kijkt naar Bureau B, een onafhankelijk label in Hamburg, dan zie je dat het nog wel degelijk kan. Lloyd Cole verkocht van zijn laatste album 70.000 exemplaren in Europa via een klein label, Sony kwam met ‘Communication’ niet verder dan 10.000 wereldwijd.” Momenteel werkt Bartos aan drie nieuwe platen: "Ik ben bezig met nummers die ik vanaf 1977 heb opgenomen terwijl ik in Kraftwerk zat, maar die nooit zijn uitgebracht. Daar voeg ik nog het een en ander aan toe." Daarnaast komt er een heruitgave van ‘Esperanto’, een album wat hij in 1993 maakt onder de naam Elektric Music en waarop ook Andy McCluskey (O.M.D.) en Emil Schult, ontwerper van veel Kraftwerk hoezen en kortstondig gitarist en tekstschrijver van de band, meedoen. En dan zit er nog een album met nieuw materiaal aan te komen.
Professor Bartos
De tijd om weer muziek te maken is vrijgekomen nadat Bartos vorig besloot na vijf jaar een punt te zetten achter zijn werkzaamheden als professor aan de faculteit Auditory Media Design van de universiteit van Berlijn. "Ik doceerde beeld en geluid en was alleen maar met film bezig en het geluid daarbij. Nieuwe studenten liet ik drie uur lang met een camera in de metro van Berlijn rondlopen en opnames maken. Na afloop gingen we dat monteren en analyseren en erover discussiëren. Soms werd er dan muziek bij gemaakt om een extra laag aan het beeld toe te voegen. Als je les geeft moet je heel veel communiceren, met collega's en studenten. Ik woon in Hamburg en moest heel vaak heen en weer naar Berlijn. Dat werd me teveel, dus daar ben ik mee gestopt."
Behalve de live cinema shows verzorgt Bartos ook lezingen, zoals de middag voor het optreden in LVC op het Amsterdam Dance Event. "Mijn lezing heet 'Musica ex Machina' en gaat over de geschiedenis van geluidsopnames. In het begin was er niets om geluid mee op te nemen en was ieder geluid uniek en eenmalig, als een schaduw bij een object.” Bartos tilt een glas op en zet het met een klap op tafel om te illustreren wat hij bedoeld. "Het geluid hoort bij het object. Toen kwam Thomas Alva Edison met zijn Fonograaf en was geluid niet langer verbonden met de bron. Daarna heb ik het over musique concrète, commerciële opnames, de jaren 50 en 60, Abbey Road, The Beatles, de jaren '80 en '90 en de opkomst van de audiovisuele scene. Dat is al in de jaren '20 van de vorige eeuw ontstaan toen mensen abstracte schilderijen op een tijdlijn gingen zetten. De lezing eindigt met ons hedendaagse digitale leven. Eigenlijk is het meer een documentaire, geen universitair college. Het idee was het te doen zoals de BBC het zou doen, alsof John Cleese over de geschiedenis van geluid vertelt. We brengen de feiten met afbeeldingen en filmpjes. Ik doe bijvoorbeeld tijdens de lezing interviews met Karlheinz Stockhausen, Paul McCartney en George Martin die vanaf het scherm antwoord geven."
Zodra er een nieuw album uit is wil Karl weer met een groter gezelschap gaan toeren. "Sinds het begin van de crisis gaat alles langzamer. Dit jaar doen we maar twaalf optredens, maar het gaat langzamerhand weer beter. We werken nu met eigen mensen die we in dienst hebben om shows te boeken in plaats van met agency's die exclusiviteit afdwingen en waar je geen controle op hebt. Nu komen de aanvragen via internet binnen en kunnen we meer shows gaan doen, met drie mensen op het podium en drie mensen crew. Binnen Europa kun je alles rijdend doen, van Glasgow naar Warschau rijd je in twee dagen. Ik pak dan het vliegtuig en als ik aankom staat alles al klaar. Maar eerst moet ik een nieuw product hebben om mee te touren. Vooral in Engeland en Duitsland is dat een vereiste; je moet iets te verkopen hebben... iets nieuws, nieuwe muziek, een nieuwe naam, een nieuw motief, nieuwe T-shirts", vertelt hij lachend.
Tijdens de intieme show in het LVC passeren naast Kraftwerk klassiekers als ‘The model’, ‘Pocket calculator’ en ‘Tour de France’ ook een aantal nieuwe nummers en tracks van ‘Communication’ de revue. De geluidskwaliteit in de zaal laat bij vlagen te wensen over, maar de knap gesynchroniseerde video projecties maken er een samenhangend en onderhoudend geheel van. Voor en na de set van Bartos voorziet DJ Parker de zaal van een mooi opgebouwde eclectische mix vol sfeervolle electrobeats.