Voor sommigen zal het misschien een verrassing zijn dat Leiden een underground heeft. Al ongeveer tien jaar lang is iedereen uitgenodigd, maar blijven de schermen van de underground podia gesloten. Tijd voor deze gevierde 3VOOR12 Den Haag rubriek om eens achter de schermen te kruipen. Daar vindt een hartelijke ontmoeting plaats met misschien wel de vriendelijkste don uit de onderwereld die je maar kunt denken. Marcel van Schooten zet zich in vele gedaanten reeds lange tijd in voor de Leidse underground en heeft al die tijd voorkomen dat hijzelf of zijn initiatieven teveel op de voorgrond traden.

Zondagmiddag zit hij verbouwereerd op de bank bij te komen van de weerbarstige uitspraak van de rechter zaterdag 9 januari. Besloten is dat het bolwerk de Linkse Kerk en de daarbij gevestigde organisaties Bar en Boos en de Weggeefwinkel hun gekraakte panden over zes weken zullen moeten ontruimen. Bar en Boos wordt weleens gebruikt voor een optreden. De uitspraak komt na een eerder legaliseringtraject van drie jaar rauw op het dak. De hele Koppenhinksteeg is voor een luttel bedrag verkocht aan een projectontwikkelaar. Het plan voor luxe appartementen paste volgens de nieuwe gemeenteraad toch beter dan de toekomstplannen van de vrijplaats zelf. De beschikking houdt stand ondanks een nog lopende Europese procedure.

Kraken is een bekend bestaansmiddel van verschillende underground scenes. Het brengt door de organisatie geaccepteerde risico’s met zich mee, maar er wordt helaas ook grillig mee omgegaan door de overheid. Gelukkig heeft de 33 jarige Noordwijker Marcel ook vele succesverhalen van zijn activiteiten in de Leidse muziekscene. Naast zijn baan als webbuilder werkt hij fulltime achter de schermen ten bate van muziek. Als tiener ontwikkelde hij een, naar eigen zeggen, “te grote voorliefde voor muziek.” Na enkele hand-en-spandiensten bij het verdwenen Noordwijkse podium Join, waar ook roots liggen van Aux Raus en Hospital Bombers, begonnen zijn handen goed te jeuken. Inmiddels is hij alweer zo’n acht jaar bezig om alles wat aan voorliefde overliep een emmer te bieden.

“Op het moment dat je merkt dat in het aanbod dingen die je wilt ontbreken, ga je je afvragen waarom die dingen ergens anders wel kunnen.” Marcel was daarin niet de enige en hij vond kompanen in oude schoolvrienden Paul Zwetsloot en Michel van Dam van het gelegenheidslabel Wot Nxt. Wot Nxt werd algauw naast een label ook een platform voor nieuwe initiatieven. “We zijn er niet rijk van geworden en hebben ons erbij neergelegd dat we dat ook niet zullen worden. Stiekem willen we er helemaal niet van leven, want de financiën geven dan een drempel voor de keuzes die we moeten maken.” De jongens gaan nog altijd uit van het zuivere uitgangspunt dat leuke mensen, vriendschappen en Hollandse gezelligheid voor iedereen het doel zijn van hun inspanningen. Die instelling maakt de Leidse underground minder genregevoelig; het gaat vooral om plezier.

Op die basis selecteren ze ook de acts voor op het podium. Vorig jaar was Damien Jurado voor de Q-bus geboekt. “Hij is een zeer goede muzikant, maar sociaal minder begaafd. In de Q-bus was hij bijna autistisch met zijn muziek bezig en wilde ’s avonds niet samen met ons eten. Op die manier willen Paul en ik dus niet werken. We willen er een leuke ervaring aan overhouden. Zo niet kunnen we net zo goed programmeurs worden.” Gevoel is dus de belangrijkste gidslijn en er is veel aandacht voor beginnende bands. “Op een gegeven moment kreeg ik een mailtje van een ‘Turkse grindcore band’. Dat is nu echt een motivatie om te boeken. Zoiets moet je gewoon wel helpen!” Door het niet aflatende aanbod van bands hoeft Marcel niet vaak op zoek naar nieuwe acts. “Maar ik ga nog altijd graag naar andere plaatsen toe, zodat ik niet altijd achter de bar sta. Dat is dan net alsof ik op visite ga bij vrienden. Ondertussen ontdek ik nog eens iets nieuws.”

Het bleef niet lang alleen bij Wot Nxt. In een ontmoeting met de Leidse broers Thijs en Koen, die actief waren bij het Leidse soundsystem Dstruct, vonden Marcel en Paul twee mensen met vergelijkbare passie. “Ze gingen met dezelfde intensiteit met muziek om, maar voerden het anders uit.” Het eerste gezamenlijke wapenfeit was het festival Impact, dat bands met dj’s combineerde. Dat groeide vervolgens uit tot het Leidse Tegendraads Festival in LVC. Daar stonden vorig jaar maar liefst 25 zeer uiteenlopende acts. Ieder hoekje en gaatje van het gebouw werd benut voor de programmering. Van tevoren was besloten dat het festival maximaal drie keer zou worden gehouden. Aanstaande april staat de laatste editie gepland. “We willen voorkomen dat het een herhalingsoefening wordt. Dan komen steeds dezelfde mensen en ga je andere acts zoeken die erbij moeten passen. Bovendien is het goed dingen af te sluiten en jezelf zo te dwingen nieuwe dingen te doen.” Momenteel wordt een T-shirtwinkel voorbereid, zowel online als twee maanden in een Rotterdams pand. Ontwerpers die hun diensten verleenden aan Tegendraads verkopen daar hun nieuwe designs.

Een vergelijkbaar concept vormde de succesvolle serie kasconcerten in Noordwijk. Deze formule bestond uit de combinatie van mooie muziek op een mooie locatie: een glazen kas. “Het schijnt voor mensen heel lastig te zijn om zich langer dan tien minuten in muziek te verdiepen. In de goede akoestiek van de kas heb je geen keus.” Na driemaal hielden de heren het voor gezien, maar toonden aan dat in een plaats zonder podia een muziekminnend publiek bestaansrecht heeft. Inmiddels is Marcel vanuit Wot Nxt druk met een serie huiskamerconcerten, in zijn ogen de beste manier om muziek te genieten. De huiskamer schept een speciale sfeer voor publiek en muzikant. Afgelopen jaar zijn al enkele concerten geweest en voor 2010 staan er zelfs twaalf op het programma in zes verschillende huiskamers van overenthousiaste bewoners. Voor het programma kun je t.z.t. terecht op de website van Wot Nxt(voor de toegang wordt een donatie voor de muzikant gevraagd).

Tenslotte is Marcel, samen met drie anderen, ook de drijvende kracht achter underground podium SUB071. Drie jaar terug bezochten ze gevieren het gekraakte kantorencomplex Multiplex, ook wel bekend als de Leidse Poort, “waar ruimte is voor bruisende ideeën.” De fietsenkelder werd geschikt bevonden als podium. “Bij Multiplex kun je met een goed plan je ding doen. De woongroep ging akkoord. Er zijn niet veel plekken waar bands doordeweeks een show kunnen spelen, zelfs niet in Amsterdam.” Met SUB071 kwam daar verandering in. Inmiddels zijn Marcel en de zijnen al 140 shows verder. Vele genres komen langs, omdat de vier organisatoren allen een totaal andere smaak hebben. De vaste formule voorziet altijd tussen 21.00 en 23.00 uur in twee acts. Zo kunnen werkenden via het NS station (op één minuut afstand) weer op tijd naar huis. Informatie kun je vinden op de website en de MySpace pagina.

Goedlachs laat Marcel nog weten: “Paul en ik zijn totaal amuzikaal.” Deze opmerking beperkt zich natuurlijk tot het bespelen van instrumenten. Door zijn bezigheden als muzikant is Michel van Dam (van free jazz groep The Julie Mittens en Sugar Coated Mind Bombs) minder vaak bij Wot Nxt betrokken. De liefde voor muziek begon bij Marcel met een live optreden in een jongerencentrum. “Een concert zien, betekent dat je de passie kunt zien waarmee de band speelt.” Dit mondde uit in een overvolle werkweek die vele anderen de kans gunt deelgenoot te worden van eenzelfde passie.