Tekst: Leontine de Reede, Rik ‘t Jong en Lilian van Dijk Foto’s: Eefje Lammers, Lilian van Dijk en Inge van Holstein De duisternis valt in. Den Haag maakt zich op voor een van de meest wonderbaarlijke festivals van het festivalseizoen. Op de Grote Marktstraat richting de bibliotheek bewandelen verbaasde bezoekers en toevallige voorbijgangers de 400 meter lange start en landingsbaan van TodaysArt. Felle lampen wenken en uit de boxen daveren de motoren van het naderende vliegtuig. Een groteske, abstracte installatie van licht en geluid in het thema THX, een zogenaamde vliegveldcode voor de stad. De opening van TodaysArt vindt plaats in de Grote Kerk met de audiovisuele performance Empty Cans. Dit project van de Libanese kunstenaar Tarek Atoui brengt jongeren uit oorlogsgebieden, vluchtelingenkampen en krottenwijken in het Midden-Oosten samen met jongeren uit Nederland en Frankrijk. Het is een van de mindere acts van het festival. Actie is er feitelijk niet en het begint al gauw te vervelen. Op het Spuiplein verdringen bezoekers zich voor passe partouts of een dagkaart en er staat een menigte mensen te staren naar de zinnen- of zenuwprikkelende visuele show van United Visual Artists op de panelen achter een podium. Op alle gebouwen die zich er maar enigszins toe lenen worden projecties vertoond. Als je de drie op het Spuiplein geplaatste grote schermen nadert, of juist vanaf de schermen achteruit loopt, veranderen ze van kleur, projectievorm en lichtintensiteit. Ook het geluid zwelt aan of sterft weg door de voetstappen. Abfab geklede modefans proberen een plaats te veroveren voor de ramen van de bibliotheek om een glimp op te vangen van de modeshow. Den Haag is vanavond gehuld in een deken van, vooral elektronische, elementen die de zintuigen verrassen dan wel afmatten met geweld. In het Atrium is ook van alles te beleven. Dj’s Claudia Märzendorfer en Nick Hummer halen ijle piepgeluiden uit bevroren elpees. Mooi is het niet, wel gek. KandingRay, een Fransman uit Berlijn, combineert gitaarspel met allerlei computergestuurde apparatuur. Zijn publiek zit doodstil op de grond te kijken en luisteren. Twee vrouwen met lichtgevende staven langs hun lichaam gebonden bewegen synchroon. Op een scherm zie je daardoor steeds figuren en lijnen veranderen. Twee dj’s staan zich uit te sloven in de Centrale Bibliotheek, terwijl twee vrouwen dansen bij close up opnames van oosterse danseressen. Niet erg boeiend. 3Chairs, een dj collectief uit Detroit, krijgt bezoekers aan het dansen in de Nieuwe Kerk. Futuristische soul, deep jazz, af en toe loungy, maar altijd tegen een techno achtergrond. Een van de publiekstrekkers. Op weg naar het Korzo Theater is een bezoek aan de Grote kerk onontbeerlijk. De kerk baadt in fluorescerend licht en er wordt een, elektronische, muzikale performance neergezet waar de alternatieve kerkgangers luid gehoor geven aan hun bewondering met een biertje en een sigaret in de hand. De sfeer is bijzonder. Vandaag mag alles. Het Nederlands Danstheater zal er tegen middernacht ook nog een show neerzetten. Voor de deur van het Korzo Theater is een groep graffitiartiesten geconcentreerd bezig met het spuiten van een waanzinnige wall. Gelukkig is het niet zo koud vanavond en blijft de regen op afstand. Het Korzo Theater staat in het teken van hiphop en afgeleiden. Black Soil presenteert zowel nationaal als internationaal talent en gevestigde namen als Duvel en Kool Keith, de stem achter the Prodigy’s Smack my bitch up. Maar er is ook een freestyle battle voor degenen die het lef hebben het duel aan te gaan. Het is duidelijk dat Den Haag hiphop warm verwelkomt. Het knusse theater heeft al aardig wat liefhebbers binnen en vast wat Duvel fans voor de deur die genoegen nemen zonder bandje, slechts met een kaartje binnen te komen want ze hoeven immers nergens anders meer heen. Nadat DJ Blacksoil en de Last-Man-Standing-battle het publiek al wat heeft opgewarmd, mag Duvel zich presenteren aan het Haagse publiek. Sinds de vorig jaar en met het verschijnen van de laatste plaat Puur Kultuur is de naam van de groep gehalveerd. Naast Opgezwolle en Jawat! is Duvel het buitenbeentje in de top van de Nederlandse (underground) hiphop. Wars van commercie en de industrie gaat het hen -naar eigen zeggen- enkel om de muziek. En die muziek mag er zijn. Daarom is het een uitstekende keuze van TodaysArt, om deze act vanavond een plaats te bieden. Vanaf het begin van het optreden straalt de grote zelfverzekerdheid en geloofwaardigheid er vanaf. Supah, Duvel en dj Dion maken hun naam en faam op het podium meer dan waar. Hun dwarse, haakse, anti-establishment raps en beats klinken vanaf het podium even moddervet als op de platen. Daarbij zorgt hun nonchalante en relaxte attitude voor een zeer overtuigende performance. Ondanks dat ze hun geplande half uurtje ruimschoots overschrijden, is het jammer dat ze niet nog iets meer tijd krijgen. Het Haagse publiek zal daarom vanaf nu alweer reikhalzend uitkijken naar de eerst volgende keer dat Duvel de stad onveilig komt maken. Na Duvel is het moment aangebroken dat de hoofdact van de avond zijn opwachting zal maken. Een enigszins spannend moment, aangezien je bij Kool Keith nooit weet wat je kunt verwachten. In het verleden is ‘ie zijn beloftes wel vaker niet nagekomen, maar vanavond is ‘ie er toch echt. Als Kutmasta Kurt a.k.a. The Funky Redneck (inclusief baard) plaatsneemt achter de draaitafels, weten we het zeker. Toch moeten we nog even wachten, want eerst mag Motion Man ruim een half uur het publiek vermaken. Hoewel hij veel (oude) Kool Keith platen ten gehore brengt, komt hij als voorprogramma maar matig uit de verf. Iedereen is duidelijk voor de meester zelve gekomen. Als “The Black Elvis” zijn opwachting op het podium maakt, komt het publiek dan ook eindelijk echt los. Met old school Ultramagnetic MC’s tracks als Ego trippin’, Ease back en latere klassiekers als Sex styles en Blue flowers start de set zeer overtuigend. Dan geeft hij ook nog even de ruimte aan onder meer Supah (van Duvel), om mee te doen aan een soort geïmproviseerde freestyle. Vanaf dat moment wordt het optreden nogal ironisch van aard en met tracks als Party en Girl, let me touch you there wordt het schouwspel ietwat plat en oppervlakkig. Dat is zeker het geval als de mannen, naar goed gebruik, uitvoerig een aantal pornoblaadjes en dvd’s het publiek in slingeren. Inmiddels is het dan al bijna één uur en wordt er dan ook vrij snel een eind aan dit hoogst vermakelijke optreden gebreid. Streng, wit licht straalt uit de openslaande deuren van het Nutshuis waar nieuwsgierigen voorzichtig een blik naar binnen werpen. In de ogenschijnlijk steriele ruimte moedigen bezoekers en medewerkers in witte pakken de deelnemers aan die om de beurt de gouden dildo in het middelpunt beklimmen. Het “dildorijden” neemt zijn aanvang. Zo lang mogelijk blijven zitten is het devies, op deze stijlvol glimmende versie van de welbekende bokkende en steigerende bull die wordt bediend door een team van ervaren Duitse heren met getrainde dijbenen. In het Theater aan het Spui zitten mensen op de trappen van de foyer of in rode fauteuiltjes met een koptelefoon op te luisteren naar wat de dj’s hun voorschotelen. Het nomadische festival Le Placard biedt dj’s en muzikanten de gelegenheid vijftien minuten te draaien of te spelen. Na afloop krijgen ze er een cd’tje van. Het publiek mag er hoesjes bij maken. Kleurstiften en papier liggen klaar op wat tafeltjes. Intrigerend is wat de Berlijnse muzikant, componist en videoartiest Frank Bretschneider in de grote zaal van het Theater aan het Spui doet. Zware, dreunende klanken boren zich door je trommelvlies. Als tegenwicht zie je op een scherm boven hem voortdurend veranderende visuals van iele stippellijntjes en puntjes. Abstract analoog pointillisme wordt het in de kunstwereld genoemd. Frank creëert ze met behulp van zijn ingewikkelde apparatuur. Jammer dat er niet zo veel publiek voor is, hij verdient meer aandacht. Voor popliefhebbers was ‘We are not humanity’ van Amos Ben-Tal, uitgevoerd door zijn band Noblesse en drie dansers, een hoogtepunt. De voorstelling wordt opgevoerd in de kleine zaal van het Theater aan het Spui en is een crossover voorstelling van dans en muziek. De composities van Amos Ben-Tal en zijn band Noblesse liggen ten grondslag aan de choreografie die Amos maakte. De twee dansers en de danseres hebben af en toe ook een spreek- of zangrol. Wel is er zoveel rook op het podium, dat de personen op het podium soms wel erg vaag te zien zijn. Amos draagt duidelijk een boodschap uit, zowel met zijn maatschappijkritische teksten als in de choreografie. Het is een boeiende voorstelling, die terecht veel applaus oogst. Al slenterend richting het Paard horen we de eerste noten van Johnny Cash’s Folsom Prison Blues. Galerie King Kong lokt de liefhebber met een akoestische outdoor rock ’n roll show van een paar oude rotten. Het klinkt meer dan lekker en de verleiding is groot te blijven hangen. Doch, het Paard roept met een scala aan - deels - ondergrondse acts. Tegen half elf is de grote zaal nog niet open en staan er in de kleine zaal bij de eerste act Tech-Matix slechts een handjevol mensen waarvan een deel bestaat uit pers. De betalende bezoeker zoekt zijn heil nog op één van de vele andere locaties. Tech-Matix weet de aanwezigen niet helemaal te overtuigen. Zijn geluid is kort te omschrijven als monotoon, al zou die term tekort schieten bij de prima act die simpelweg door de eerste binnenkomers misschien niet helemaal begrepen wordt of als onwennig wordt geïnterpreteerd. Het geluid staat loeihard en zo lijken die vroege vogels ook al niet bij te kunnen praten onder het genot van een biertje. Een aantal zoekt de rust van de gang op om het gesprek te hervatten en zich langzaam thuis te gaan voelen in de woelige wereld van de computermuziek. Charly & Gallus mogen op meer begrip en integratie rekenen. Was de kleine zaal in het begin van hun live set nog steeds onbehoorlijk leeg, binnen een klein uur is die toch minstens halfvol. De mannen van het alom geroemde Haagse BAF Soundsystem staan er ontspannen doch in opperste concentratie bij. Gefocust op de laptops die op het industrieel gedecoreerde podium staan opgesteld pompen zij die beats en versmelten die met onder andere samples van het sinistere geluid van kettingzagen. De Mc die voor de interactie met het publiek mag zorgen, puft er wat oh yeah’s uit maar werkelijk spugen en overlopen van enthousiasme doet hij niet. Misschien ook niet de bedoeling, maar de wonderlijke wake up call van Charly & Gallus beweegt de aanwezigen om de aandacht en het aansporende gejuich puur op hen te richten. Er wordt langzaamaan meer gedanst en voorzichtig wordt de toon gezet en de sfeer gemaakt. De grote zaal is inmiddels ook open en in de gangen begint het iets drukker te worden. Op de dansvloer vinden we vooral de intense liefhebber van het genre die, ongetwijfeld goedbedoelde, interessante blikken wisselt met zijn medebezoekers en bedenkelijk staat te peinzen. De klok loopt tegen half één als er daadwerkelijk een doelgerichter publiek begint op te duiken. Voor de grote zaal vinden we Stefan Oosthof van het Paard van Troje die een poging doet bierglazen te laten opstijgen door er heliumballonnen aan vast te binden. TodaysArt lijkt één grote speeltuin waar veel te ontdekken valt, een Alice in Wonderland voor de nieuwkomer. Zo blijkt ook bij binnenkomst in galerie King Kong. Het rock ’n roll feest heeft zich naar binnen verplaatst met diezelfde oude rockers die een sfeer neerzetten die in de gemiddelde Tarantino film niet zou misstaan. In de mist van het benauwde zaaltje wordt veel gedanst, gedronken en gelachen. Het zweet druppelt van de lage plafonds. Chuck Berry’s You never can tell zorgt voor nog meer drukte op de dansvloer waar ongetwijfeld nog tot in de vroege uurtjes doorgefeest zal worden. In de frisse buitenlucht vergapen nog vele nachtvlinders zich aan de projecties op de bestaande architectuur die na dit weekend weer zullen oplossen in het niets.