Tekst: Leontine de Reede, Mireille van Hilten, Tino van Leeuwen en Remco van der Ham Foto's: Peter de Hoog, Joost le Feber, Inge van Holstein, Leontine de Reede en Tino van Leeuwen De tweede dag van State-X New Forms, zaterdag 15 december, is in tegenstelling tot de vrijdag niet uitverkocht. Toch is het al vroeg op de avond druk. Op de vrijdag bestond het publiek nog voornamelijk uit fans van Aphex Twin, maar de echte liefhebbers van experimentele muziek hebben op de zaterdag de overhand. De algehele programmering is op de tweede dag ook een stuk interessanter dan de dag ervoor. Met Motorpsycho heeft ook de tweede dag een meer dan waardige hoofdact. The Ex De opening van de zaterdagavond van State-X New Forms wordt sfeervol verzorgd door the Ex, voorheen een punkband die vooral optrad in het underground circuit. Nog steeds kun je een vleugje punk herleiden maar the Ex is, in de mix met jazz en een snufje wereldmuziek, volwassen geworden. Achter de drums een beheerste Katharina Ex die duidelijk een ontspannen en leuke show beleeft. De Ethiopische meestersaxofonist Getatchew Mekuria brengt de swing in het geluid en speelt alsof zijn leven ervan af hangt. Vermenigvuldig dit met stevig gitaarwerk van de zeer energieke gitaristen Terry Ex en Andy Moor en rauwe zang van G.W. Sok en je hebt een lekkere opwarmer voor de rest van de avond. De zaal vult dan ook snel en er wordt gedanst op het pittige tempo dat de band gedurende de show in stand houdt. Playlab feat. Kim Fowley Het podium in de kleine zaal is zaterdag tussen kwart voor negen en tien in handen van vijf internationale artiesten. Onder de naam Playlab wordt er gemusiceerd, waarbij pas de afgelopen middag voor het eerst met elkaar samengespeeld is. Het zal een bizarre aflevering worden, wat vooral te wijten is aan sessieleider Kim Fowley. Deze Anthony Hopkins-achtige verschijning laat een onuitwisbare indruk achter. Niet alleen omdat hij de band sterk dirigeert, maar vooral omdat hij tijdens het optreden diverse vrouwen op het podium laat komen. Hij stelt ze suggestieve vragen en steeds dat ze voor hem dansen. Eén jongedame vindt hem maar een 'dirty old man'. Opvallend is trouwens dat de zaal aan het eind van het Playlab-optreden vrijwel leeggelopen is. Peal De vingervlugge gitarist van Peal speelt ingewikkelde riffs op de drukke beats van de drummer, die de Setlist op bierviltje heeft staan. Dit is zeker aangenaam om naar te luisteren! Deze formatie is zangloos, maar dat is absoluut geen gemis. De band blijft zeer geconcentreerd en houdt daardoor het publiek geboeid. Men hangt aan de lippen van band. De nummers zijn allemaal zonder zang. Er is wel schakeltijd nodig tussen de nummers, maar het publiek wacht geduldig af. Het is een heel serieuze bedoeling. Motorpsycho Een van de hoogtepunten van de zaterdag is het optreden van het Noorse Motorpsycho. De set is behoorlijk heftig en wordt goed ontvangen door het publiek. Na een lang intro valt zanger Hans Magnus Ryan in. De linkshandige bassist Bent Saether is steengoed. Na ongeveer een kwartier brengt het trio achter elkaar muziek van het nieuwe album ten gehore. De typische Motorpsycho liedjes blijven uit, maar het rockt gewoon goed. Dit komt misschien ook doordat drummer Kjell Runar Jenssen grote bekkens op zijn hi-hat gebruikt, waardoor er lekker veel ruis ontstaat. Break-koor Het optreden van Break-Koor in het Paard-café moet je vooral niet te serieus nemen. Het is een voornamelijk grappig schouwspel om te zien en horen hoe de zes heren om beurten vocale ritmes produceren. Knap is het allemaal zeker wel; als publiek vraag je je soms af hoe iemand zoveel geluiden in zo'n kort tijdsbestek kan stoppen. Wat verderop tijdens het optreden wordt er ook met elkaar gebeatboxt, waardoor er verschillende lagen over elkaar heen komen te liggen. Het enthousiaste publiek wordt beloond middels een aantal korte toegiften. Michael Gira Amerikaan Gira staat geprogrammeerd aan de 'stille' zijde van de line up, het programma dat compenseert of misschien juist concurreert met de loeiharde andere kant van de agenda. Gira's liedjes zijn lang. Het eerste duurt wel bijna een kwartier. Met bezieling en vaste stem verhaalt de zingende story teller. Soms wat rauw maar veelal vrij monotoon waardoor de aandacht af en toe wat verslapt. Een kleine zaal die vol staat met geconcentreerde bezoekers bewijst echter dat dat niet voor iedereen geldt. Het publiek geniet zichtbaar van de singer-songwriter die het onderste uit de kan haalt en zal later bij de merchandise stand Gira's plaat aanschaffen onder het genot van een persoonlijk praatje met de sympathieke man zelf. Liefhebbers van het hardere genre vertrekken echter snel naar de andere zalen voor vertier en een hoop kans op gehoorbeschadiging. Bent Moustache Op een of andere manier klinkt deze band wat klinisch. Er is weinig natuurlijks aan. De drumster is wat stijf, ze speelt niet echt vloeiend uit de polsen. Als toehoorder raak je niet echt overtuigd, terwijl ze zo stoer proberen te spelen. Gelukkig wordt de muziek later wel wat vetter en meer ontspannen. Door het gebruik van een wawa draagt de gitarist hier aan bij. Jesu De band Jesu doet zijn ding tussen half twaalf en half één in de grote zaal. Het trio rondom Justin Broadrick heeft zijn wortels in de metal liggen. Maar verwacht geen dubbele bassdrums of gegrunt, Jesu speelt uitgesponnen nummers met de nadruk op het sferische element. Het volle, repetitieve geluid brengt het publiek in een soort trance. Er wordt dan ook amper geklapt tussen de songs door. Minpunt van het optreden is het gebrek aan progressie. En ook qua showelementen zou er wel iets toegevoegd kunnen worden. YMCK Hilariteit alom in de Basement. Het Japanse trio YMCK verspreid blijdschap met hun spelcomputer-pop. De band verrast met de in beeld en geluid toegepaste 8-bit techniek van oude consoles. Zangeres Midori is uitgedost in een kek rood stewardessenpakje en kweelt engels met een zwaar Japans accent. Haar twee mannelijke collega's Yokemura en Nakamura stelen de show in perfect zittend pak. Het contact met het publiek lokt lachsalvo's uit, zeker als er tegen het einde van de set nog een kerstliedje in zit voor de bezoekers van State X. De drie lijken er zelf net zo vrolijk van te worden. Pornologic Pornologic trakteert het flink dansende publiek op '80 style electro beats. Het is lekkere lichte muziek. Hij gebruikt grappige geluidjes (oemf oemf) terwijl hij in zijn gespierde outfit zelf mee staat te bewegen. Bijna iedereen in het Paard café danst. Gooi ook nog een grote inflatable rubber band in het publiek en de sfeer wordt nog beter. Overal lachende gezichten. Sunn O))) In de grote zaal staat misschien wel de meest spectaculaire act van het festival geprogrammeerd, Sunn O))). De vijf Amerikanen op het podium zijn gekleed in Monnikpijen en maken naar eigen zeggen drone-rock. Het komt er eigenlijk op neer dat de band een continue geluidsgolf produceert die werkelijk het glazuur van je tanden af laat barsten. De hele zaal schudt en de band is zelfs tot in de andere zalen van het Paard voelbaar. Veel mensen staan ook zowel met oordoppen als hun vingers in de oren. Er valt ook op geen enkele wijze een vorm van songstructuur te herkennen bij deze act, maar toch weet het enorm boeiend te blijven. Of dat door het visuele of het muzikale aspect komt laten we daarbij maar even in het midden. Feit blijft dat Sunn O))) een zeer spectaculaire act is en perfect voor State-X New Forms. James Blackshaw En toen was het stil. Na een experimenteel potje basgeweld op het prakpodium, neemt de Britse James Blackshaw plaats op het podium aan de overkant. De rust keert terug in de Basement met het breekbare maar krachtige gitaarspel van Blackshaw. De man zelf lijkt zich er net zo in te verliezen als het publiek dat op de grond en op krukjes is gaan zitten. Bijzonder intens en een genot om naar te luisteren en je te verliezen in het geluid van deze man die zijn instrument tot het uiterste dwingt. Sommige bezoekers raken er zo ontspannen van dat ze in slaap vallen of vervallen in een eeuwige staar. Moving Ninja Achter Moving Ninja schuilt Australiër Paul Jebasnam, die vanavond in de kleine zaal staat te draaien. Zijn stijl is vooral te definiëren als dubstep. Gedurende zijn set zoekt hij totaal geen contact met het publiek. Het zal de concentratie wel zijn, zullen we maar zeggen. Jammer genoeg draagt dit feit niet bij aan een optreden in stijgende lijn. Het is net allemaal iets te rustig. Als zijn tijd om is, verlaat Paul op bescheiden wijze het podium. Alice Rose Het uit Kopenhagen afkomstige duo Alice Rose gooit het met hun stage performance vooral op humor. Voor de inmiddels doorgewinterde State X ganger is de act eerder een lachertje. Het ligt er allemaal net te dik bovenop. De vrouw waar het om draait bakt een mix van electro die zeker lekker in het gehoor ligt maar de aankleding leidt af van het muzikale aspect. Haar maatje draagt een gouden legging over zijn slip waar dan ook nog eens een stuk pens overheen hangt. Het moet allemaal grappig. Mimiek en toneelspel die slaan als een tang op een varken maken dat Alice Rose niet serieus te nemen valt, noch de lachers op zijn hand heeft. Moshpit Moshpit uit Frankrijk is afsluiter in de kleine zaal. Hun optreden gaat gepaard met een hoop energie, wat veroorzaakt wordt door beukende beats, heftige gitaargeluiden en onverstaanbaar geschreeuw. Als je onverwacht de zaal bent binnengelopen, sla je beslist steil achterover. Het concept doet overigens sterk denken aan Atari Teenage Riot, een act die ruim tien jaar geleden veel stof deed opwaaien. Moshpit kan min of meer bestempeld worden als versie 2.0, speciaal voor de jongere generatie. Overigens is de band ruimschoots voor de geplande eindtijd klaar met spelen. Ja, dat heb je met zulke korte nummers... Voor de echte diehards treedt de Britse grime-act Wiley nog op in de grote zaal van het Paard, maar het grootste deel van het publiek is inmiddels huiswaarts gekeerd. Een mooi weekend State-X New Forms komt ten einde en is misschien wel de beste editie tot nu toe geworden. Medeprogrammeur Martijn Verlinden (Haags Pop Centrum) is ook tevreden met deze editie. "Het was echt super, waanzinnig, heftig en te gek. Dit is een 'once in a lifetime' ervaring. Ik ben ook nog met Aphex Twin op de foto gegaan." Volgens Martijn staat State-X New Forms nu definitief op de kaart. "We overtreffen ons ieder jaar weer en het festival is nu echt een begrip in Nederland, en zelfs daarbuiten." De vraag is natuurlijk welke act(s) er nu nog op het verlanglijstje staan van het festival? Martijn: "We hebben het vandaag al gehad over de hoofdact van volgend jaar, maar daar ga ik natuurlijk nog niets over zeggen. Verder zijn er nog genoeg acts die we willen boeken. Ik had Frank Zappa wel graag op State-X New Forms gezien, maar die is er helaas niet meer."