Tekst: Leontine de Reede, Mireille van Hilten, Tino van Leeuwen, Lilian van Dijk en Remco van der Ham Foto's: Ron van Varik, Joost le Feber, Leonie Linotte, Lilian van Dijk en Tino van Leeuwen Vrijdag 14 december, de eerste dag van de vierde editie van State-X New Forms was volledig uitverkocht, met dank aan het optreden van Aphex Twin. Jammer genoeg komt het festival maar moeilijk op gang vanavond. Bij de openingsact Dog Bollox is het nog angstvallig rustig in de grote zaal van het Paard. Gelukkig stroomt het Paard langzaam vol en kan het festival dan echt beginnen. Dog Bollox In de grote zaal begint het collectief Dog Bollox. Kubus van Opgezwolle heeft een keur aan MC's en rappers om zich heen verzameld. Ze krijgen elk een kans om iets te doen, soms solo, soms met anderen samen. Tifèn uit Utrecht toont zich zowel rapper als dichter. Ze is alleen niet altijd origineel. Ze begint met de bekende stewardessenact, die al uitgekauwd is door talloze cabaretières. Ook het stukje rap "Ik moet voor straf in de hoek staan, ik heb het in mijn broek gedaan" lijkt wel erg op 'Nachtmerrie' van Doe Maar. Verder zien we Tifèns producer Master Surreal, rapper Bang Bang, en leden van Food For Animals op de planken. Aanvankelijk is het publiek erg afwachtend. "Is everybody okay? Come to the front. It makes me feel like you think I smell", roept Bang Bang wanhopig vanaf het podium. Het blijft onrustig in de zaal. De een komt binnen, de ander zoekt zijn heil elders. Hier en daar beweegt iemand mee op de beats. Opwarmen is een kunst en dat lukt dit gezelschap niet vanaf het eerste begin. Shining De eerste act in de behoorlijk volle kleine zaal van het Paard is Shining uit Noorwegen. Drie muzikanten spelen complexe, snelle melodielijnen met een enorme drive en veel effecten. Het is een soort filmische progrock met klassieke invloeden en ontzettend veel energie. De toevoeging van saxofoon en elektrische fluit maakt het extra bijzonder. De opbouw van de show wordt bevorderd doordat alle nummers in elkaar overlopen. Superstrak, maar helaas wel echt loeihard, zodat sommigen toeschouwers maar veilig bij de deur blijven staan. Appie Kim Het Haagse duo Appie Kim is, naast Aphex Twin, de enige band die niet gefotografeerd wil worden. Meer overeenkomsten tussen beide acts zijn er simpelweg niet te bedenken. De Hagenaren zijn duidelijk meer gebaat bij een flinke portie PR dan de artiest die zijn sporen al lang en breed verdient heeft, bijna nooit in levenden lijve is te bewonderen en vanavond de grote zaal op zijn kop mag zetten. De meeste fotografen zijn dan ook nogal verbaasd. Natasha en Marcel staan aan de vooravond van hun optreden in het Paardcafé. Er is behoorlijk veel animo voor de band. Henk Koorn staat aan de knoppen om de act van geluid te voorzien. Bloedserieus trappen de twee af. De liedjes wisselen van kwaliteit. Waar het ene nummer strak door dendert, ligt de volgende song wat rommelig in het gehoor. Is dat de invloed van inspiratiebron Zappa? Appie Kim weet niet al het publiek vast te houden, maar er zijn nog genoeg geïnteresseerden om het café te vullen. Ook Natasha's zang komt niet in elk liedje even goed uit de voeten. Het ligt zeker niet aan haar inzet. Eerder aan de muur van geluid die haar stem op sommige momenten lijkt te smoren. Dit, en het continue stemmen van verschillende gitaren waarin Marcel ter compensatie tweemaal een gedicht voordraagt, haalt de vaart er een beetje uit. Kiss the Anus of a Black Cat Met een ranzige bandnaam, waar iedereen direct van over zijn nek gaat, kun je het ook proberen in de muziekwereld. Kiss the Anus of a Black Cat is het soloproject van Stef Heeren, maar voor deze gelegenheid heeft hij een complete band meegebracht met een toetsenist/gitarist, drummer, bassist en celliste. Zijn donkere folksongs passen wel in de duistere Basement. Vaak begint het met een rustige intro, soms behoorlijk lang uitgesponnen, waarna de band invalt en Stef zijn sombere levensvisie over de hoofden van zijn toehoorders op volle kracht uitstort. Hij houdt ervan om met geluiden te goochelen van bijzondere instrumenten uit oosterse landen. Ze allemaal meebrengen is lastig, maar gelukkig kun je ze ook in gesamplede vorm bij live optredens gebruiken. Soms heeft Stefs stem wel iets van die van Gordon Downie van The Tragically Hip. Het is letterlijk zware kost. Het lijkt wel of de Belg zichzelf wil dwingen al het leed van de wereld op zijn schouders mee te torsen. Ook maakt hij wat uitstapjes naar het occulte. Vol is het niet, maar de meeste mensen kunnen zijn muziek wel waarderen. Enon Enon is een vrij recht toe recht aan rock 'n roll band als je ernaar luistert. Wat het origineler maakt is de samenzang van de gitarist John Schmersal en vrouwelijke bassist Toko Yasuda. Terwijl haar stem lief en zacht is, zingt hij heel rauw met zijn kraakstem. De muziek is op zich aangenaam, maar de uitvoering te rommelig. Vanaf het derde nummer wordt het wel beter, even opwarmen zullen we maar zeggen. De nummers die meer een popstijl hebben komen eigenlijk beter uit de verf. Olafur Arnalds Een krachtige, stille verrassing op een avond, die vooral wordt gekenmerkt door elektronisch 'geluidsgeweld', vinden we in de kleine zaal bij de IJslandse Olafur Arnalds. Op het podium vind je de gelijknamige, pas twintigjarige, achter zijn keyboard naast een strijkorkest. De meeste bezoekers zitten op de grond om aandachtig te luisteren naar de breekbare, instrumentale liedjes. Sommige mensen in de zaal kijken het eerste nummer nog onrustig aan. Je ziet ze denken; Wordt dit saai? Bij het tweede nummer zijn ook zij overtuigd van de kracht van Arnalds. In vervoering geniet het publiek van het intelligente spel dat emoties oproept. Aan de bar staat een stel feestvierders de unieke sfeer te verpesten met luid gepraat. Arnalds legt uit dat hij tussen het techno geweld een vreemde eend in de bijt is, "I am not techno", en vraagt bescheiden om stilte. De zaal barst uit in applaus om hem te supporten. Eindelijk is het zo stil dat je de tap kunt horen lopen en Olafur Arnalds volledig tot zijn recht komt. Food For Animals Of het een eerbetoon aan Nederland is, geen idee, maar de leden van Food For Animals komen op in het oranjerood, wit en blauw. De rappers uit Maryland hebben er zin in. Ze gaan er keihard tegenaan. Het publiek is behoorlijk opgewarmd intussen en heeft er trek in. Hy, de man in de blauwe trui, jut de mensen rechts van het podium op, Vulture Voltaire, de man met de prachtige witte trui met de wolven erop, zweept het publiek links op. Dj-producer Ricky Rabbit, in het oranjerood, staat wat verder naar achter met zijn apparatuur en neemt met veel gezwaai en gegrijns de middenmoot voor zijn rekening. Af en toe mengt Dr Dan zich onder het duo rappers met wat antwoordzinnen en kreten. Hij mag zelfs een keer een solo rappen. De combinatie van noise, hiphop en rap valt goed in de zaal. Soms zijn de ritmes wel heel verwarrend, maar het lijkt er allemaal bij te horen. Op de vloer wordt enthousiast gedanst, gezwaaid en gescandeerd. Deze act is beslist een van de toppers van de avond. Spires That in the Sunset Rise In de Basement speelt om kwart over elf uur het damesduo Spires That in the Sunset Rise. Kathleen Baird en Taralie Peterson, beiden afkomstig uit de VS, maken muziek op eigenzinnige wijze. Het gebruik van o.a. oosterse instrumenten draagt daartoe bij. Kenmerkend voor hun muziek is dat de nummers meestal rustig beginnen en dan opbouwen naar een climax. De sfeer die ze neerzetten, is voornamelijk donker en onheilspellend, wat mede veroorzaakt wordt door de vocalen. In de verte doet het een beetje denken aan Sigur Ros. Niet iedereen is even gecharmeerd door wat de dames doen; er staat slechts een handjevol publiek. Maar die mensen weten het goed te waarderen en maken het concert mee van begin tot eind. ThorLtd Producer Durk Kooistra aka ThorLtd weet de bezoekers van het Paardcafé op te zwepen met zijn vrij statische act. Muzikaal gezien een interessant en complex gebeuren waar velen enthousiast op reageren. Opvallend is dat er weinig gedanst wordt, wat overigens een bijna onmogelijke taak lijkt door de beats die ingewikkeld in elkaar steken, maar de geïntrigeerde blikken en spontane 'wooeeehoee's' uit het publiek verklappen het plezier van de luisteraar. Jackson and his Computerband De Parijzenaar Jackson Fourgeaud begint zijn illustere set met de woorden "Are you drunk, yeah?! It's time to rock 'n roll." En zo geschiedt, in zijn eigen, elektronische stijl waarin hij 'onverenigbaar lijkende invloeden probeert te laten samensmelten in zijn muziek'. Dat klinkt als een behoorlijke ambitieus plan maar wie Jackson live aan het werk ziet, weet wel beter. De zaal is bomvol en er wordt veel bewogen, want het materiaal is op genoeg momenten prima dansbaar en dat smeedt een band met het dolenthousiaste publiek die duidelijk niet alleen voor headliner Aphex Twin zijn gekomen, maar voor een groot deel bekend zijn met het werk van Jackson and his computerband. Wie heeft er een band nodig als je het kunt doen met een fortuin aan elektronisch spul? Jackson niet. De man lijkt zeer in zijn sas met de uitbundige menigte die hem zo warm welkom heet met luid gejuich en honderden stampende voeten. Grijnzend draait hij aan de knoppen en beukt er stevig op los om de belofte, die hij neerzette met het album Smash en remixes voor onder andere Justice, Ferni Kuti en Vanessa Paradis, meer dan waar te maken. Solaire Het Paardcafé is eigenlijk te klein voor de Nederlandse band Solaire. Het is dan ook dringen geblazen een glimp op te vangen van het vijftal. Omstreeks half één begint Solaire te spelen en is iedereen wildenthousiast. Ondanks het achterwege blijven van vocalen staat de muziek als een huis. Een half uur lang spelen Robert den Hertog, Koos de Wolf, Heyme Baaan, Marco Coenradie en Renier Vermeulen zeer energieke, sferische rock. Jammer dat het zo kort is! Yobkiss Game-achtige tunes worden bijgestaan door de drumkunsten van Yobkiss bij deze absoluut originele performance. Gehuld in zijn glitteroutfit ramt hij er lekker op los. Op zich zijn het aardige composities, maar het wordt wat saai na een tijdje. De ritmes in de drumpartij kunnen ook wel wat gevarieerder. Later speelt er een bassist mee wat er wel afwisseling in brengt. Het publiek is in elk geval zeer blij met Yobkiss. Iemand omschrijft het als "totaal krankzinnig". Aphex Twin In de grote zaal wordt omstreeks kwart voor twee legende Aphex Twin verwacht. Deze headliner van het festival trekt zoveel publiek dat het vrijwel onmogelijk is naar voren te komen. Maar ja, er is op zich ook niet zoveel te zien aan Richard D. James, de echte naam van Aphex Twin. Het eerste gedeelte van zijn set verloopt niet geheel vlekkeloos; overgangen laten te wensen over en af en toe valt het geluid eventjes weg. Wat dan weer gepaard gaat met een hoop gejuich en gejoel vanuit het publiek. Verderop in zijn show maakt Richard het echter ruimschoots goed door een scala aan elektronische stijlen te mixen. Zo horen we stukjes acid, breakbeats en early rave, waarbij het tempo langzaam opgeschroefd wordt. Veel mensen staan te dansen, ook al is daar weinig ruimte voor. Na bijna twee uur gespeeld te hebben, verlaat Aphex Twin het podium en laat hij het publiek met een tevreden gevoel achter. Crunc Tesla Vooraf omschreven als de meest weirde verschijning, is Crunc Tesla nogal een tegenvaller. Totaal stoned en/of dronken staat deze Jordie Laforge samen met een rapper stil op het podium. Het enige spannende aan dit optreden is wachten en kijken wie er als eerste omvalt. De muziek doet je ook niet veel en de zaal is dan ook zo goed als leeg. Totally wasted. Rotator Afsluiter in de kleine zaal is Rotator, een Franse dj die zijn roots heeft liggen in de hardcore. Vanavond op State-X New Forms zal hij het publiek vooral trakteren op aan terror grenzende beats. Ondersteund door snelle beelden op het scherm achter hem is het beuken geblazen. De meeste mensen in de zaal gaan volledig uit hun dak. Halverwege de set gaat er technisch gezien iets mis en is het bijna tien minuten lang stil. Het publiek is geduldig en laat zich weer helemaal gaan, als Rotator zijn set vervolgt, tot hij omstreeks vijven moet stoppen. Daarmee komt er ook een einde van de eerste dag State-X New Forms 2007.