De Haagse zanger/pianist Willem van Ekeren krijgt tweemaal een euforisch gevoel: als hij de gedichten van Charles Bukowski ontdekt en als hij hoort dat de muziek van Bach wonderwel bij de woorden van Bukowski past. Een succesvol project is geboren en terugverlangen naar zijn bestaan als popmuzikant doet hij niet meer.
Charles Bukowski (1920-1994) hoorde bij de zelfkant. De Amerikaan voelde zich thuis in de wereld van de kroegtijgers, vechtersbazen, hoeren en verlopen bars en die wereld legde hij vast in talloze gedichten. Bukowski kon niet gelukkig zijn, of zich zelfs maar een beetje op zijn gemak voelen in een bestaan van negen tot vijf.
De laatste bundel van Bukowski - ‘The last Night of the Earth Poems’ – staat in het sterfjaar van de dichter in de schappen van The American Book Center in Den Haag te wachten op Willem van Ekeren. Deze Haagse muzikant weet bij het lezen van het eerste gedicht dat deze bundel voor hem is. In 1997, als hij in bed weer eens de ‘Last Night’ ligt te lezen, krijgt hij opnieuw een eurofisch gevoel. De gedichten passen perfect bij delen uit ‘Das wohltemperierte Klavier’ van Johann Sebastian Bach. Koortsachtig begint hij te spelen en inderdaad: Bach en Bukowski passen wonderwel bij elkaar. Deze ontdekking is het begin van een moeizaam maar lonend project.
Willem van Ekeren (1956) speelt vanaf de jaren zestig in allerlei bandjes, componeert eigen nummers en Theo van Gogh gebruikt in 1980 een paar pianostukken en liedjes van Van Ekeren voor zijn film ‘Een dagje naar het strand’. In het midden van de jaren tachtig herontdekt Van Ekeren de klassieke muziek, maar als hij zakt voor zijn piano B-examen gaat hij met behulp van een oude Spaanse gitaar weer popliedjes schrijven. Hij richt samen met Paul Prins en Frank Papendrecht het kamerpoptrio Beatty AcqueMAI op. “We hebben het nog tot band van de week op TV West gebracht, maar het succes kwam niet. Terwijl ik toch hoopte dat ik met deze muziek zou doorbreken,” zegt Van Ekeren.
Bach en Bukowski brengen troost, maar zijn ontdekking vraagt om een grote investering. “Ik moest alle gedichten en de stukken van Bach uit mijn hoofd kennen. Ik ben vaak onderuit gegaan, maar het was de moeite waard. Toen ik net begonnen was, heb ik een opname van drie versies van het nummer ‘Peace’ aan mijn manager Marguerite van de Poll laten horen. Zij kreeg van mij pianoles en ik wist dat zij goed was in regelen en organiseren. Misschien konden we dit project samen doen. De opname die ik haar had gestuurd, heeft ze meteen anderhalf uur lang steeds weer opnieuw beluisterd. Onze samenwerking was geboren.” Willem moet eerst oefenen, maandenlang. Hij geeft een flink aantal try-out concerten en legt in 2002 dertien van Bukowski’s gedichten op muziek van Bach vast op CD. En er komt publiciteit rond zijn project, langzaam maar gestaag. Hij geeft concerten in het land, treedt op voor radio en TV en kranten besteden aandacht aan hem. “De sappelaar gaat scoren”, kopt de Volkskrant. Een betiteling die eigenlijk onterecht is. Willem de Sappelaar is eigenlijk Willem de Volharder, want pas na jaren kan hij de rauwe blues van Bukowski moeiteloos verweven met de barok van Bach, gezongen met een stem die veel weg heeft van Tom Waits.
Heeft hij nooit overwogen om de gedichten van Bukowski tot songteksten te verbouwen? “Nee, dat mag je niet doen. Ik was laatst in Groningen en daar had iemand ook wat gedichten van Bukowski op eigen muziek gezet. Dat werkte niet, want de gedichten hebben een opbouw waarover Bukowski heeft nagedacht. Elk woord, elke zin staat waar hij hoort te staan en elk gedicht heeft meerdere betekenissen. Daar kun je niet in roeren.” De dichter hield van klassieke muziek en Bach was een van zijn favoriete componisten. Hij zou dus ingenomen zijn geweest met de keuze van Van Ekeren. Wat vinden de erven van Bukowski eigenlijk van het project? “Zijn vrouw Linda is ‘having her period’, maar die duurt wel erg lang”, zegt Van Ekeren. Dat zegt genoeg, maar wat maakt het uit? Het gaat niet om haar, maar om Bukowski zelf.
Van Ekeren hoopt op meer mogelijkheden om het publiek kennis te laten maken met Bach -Bukowski. “Barend en Van Dorp zou heel mooi zijn. En Crossing Border natuurlijk, maar de organisatie vindt mij nu al te bekend. Volgend jaar hopelijk wel.” Dan brengt Van Ekeren opnieuw een CD uit met gedichten van Bukowski, weer op muziek van Bach. “Daar zitten wat meer up-tempo stukken tussen. Ik speel trouwens alles veel losser dan in het begin.”
Eigen nummers zal hij niet meer zo snel componeren. “Alles vergelijk ik met het taalgebruik van Bukowski. Ik durf het daarom zelf niet meer.” Van Ekeren heeft echter een goudmijn aangeboord, na jaren van proberen. Net als Bukowski leeft Van Ekeren het leven buiten de regelmaat en die onaangepastheid levert hem uiteindelijk toch wat op. Zoals Bukowski schrijft in ‘The Aliens’:
oh no
I am not
one of them
I am not even
near to being
one of them
but they are
there
and I am
here.
We kunnen ons slechtere plekken voorstellen.
Willem de Volharder
Een leven buiten de regelmaat
Rauwe gedichten over de Amerikaanse zelfkant gecombineerd met de barok van Bach: de Haagse zanger/pianist Willem van Ekeren brengt deze wonderlijke combinatie tot leven in zijn Bach-Bukowski project. Met veel vallen en opstaan heeft hij nu succes en terugverlangen naar zijn bestaan als popmuzikant doet hij niet meer.