Jazzanova, na 20 jaar nog volop in ontwikkeling

“Ik had enorm veel last van podiumangst”

Mark Bink ,

In Amsterdam vind je meer verschillende culturen dan in New York. Muzikanten van over de hele wereld komen naar onze stad om te laten horen wat zij in huis hebben. In de rubriek Mokum Melting Pot aandacht voor een keur aan stijlen, van jazz en funk tot niet-westerse muziek. Dit keer aandacht voor Jazzanova, dat al ruim 20 jaar bestaat, maar pas tourt sinds 2009. We spraken Stefan Leisering, een van de producers van de Berlijnse succesformatie, over het ontstaan en de ontwikkeling van de groep. Een gesprek over de enorme liefde voor muziek, podiumangst en de kracht van naïviteit. Jazzanova treedt 22 en 23 september op in de North Sea Jazz Club.

Hoe definieer je Jazzanova?
De basis van de groep bestaat uit vijf mannen, waarvan drie DJ’s en twee producers, waar ik er één van ben. Als we touren vullen we ons collectief aan met een aantal muzikanten met wie we regelmatig samenwerken. We hebben hiervoor gekozen om onze optredens levendiger te maken. Tot 2009 traden we niet vaak op en als we dat wel deden waren we meer een ‘laptop-act’. We willen ons blijven ontwikkelen en daarom richten we ons nu op live-optredens. 

Axel Reinemer en jij werken voornamelijk in de studio, terwijl de andere kernleden van de groep als DJ’s de wereld over reizen. Hoe zorgen jullie ervoor dat Jazzanova een eenheid blijft?
Onder de vlag van de groep doen we alleen dingen waar ieder lid achter staat en als iemand iets wil doen wat muzikaal gezien los staat van Jazzanova, dan kan dat. Door de jaren heen hebben we een gemeenschappelijke smaak ontwikkeld; de muzikale voorkeuren van de leden overlappen grotendeels. Soms zien Axel (Reinemer, red.) en ik elkaar een half jaar niet en dan blijken we achteraf dezelfde obscure tweedehands plaat te hebben gekocht. Onze gedeelde liefde voor vinyl en gemeenschappelijke muzieksmaak verbindt ons.

Jazzanova is opgericht in 1995. Kenden jullie elkaar daarvoor al?
Ik kende de drie DJ’s van een club uit Berlijn, de Delicious Doughnuts. Zij hebben Jazzanova opgericht in ’95 en vroegen Axel en mij  in ’96 om muziek voor hen te maken. Op dat moment bestond Jazzanova nog uit twee delen: de DJ’s enerzijds, Axel en ik anderzijds. Door de jaren heen is het samengesmolten tot één project en sindsdien zijn we altijd bezig geweest ons geluid te ontwikkelen. Het begon als elektronische muziek beïnvloed door Braziliaanse ritmes en jazz, maar op elk album zoeken we op een subtiele manier naar nieuwe muzikale wegen. Soms is er sprake van een jarenlange pauze tussen twee platen. Dat vind ik jammer, ik zou graag veel meer muziek uitbrengen, maar we werken tegelijkertijd aan zoveel verschillende projecten dat het er vaak niet van komt om alleen met Jazzanova bezig te zijn. 

Hoe hebben jullie er in de loop van de tijd voor gezorgd dat Jazzanova interessant blijft om mee bezig te zijn?
We hebben steeds mee technische mogelijkheden gekregen en ik hou ervan die allemaal uit te proberen. En die vooruitgang combineer ik al 20 jaar met dezelfde Atari die ik gebruik voor sequencing en sampling. We maken inmiddels onze eigen samples, dus we gebruiken niet meer alleen die van anderen. Als ik kijk naar de bron van de muziek die ik op een bepaald moment maak, komt die enerzijds voort uit dat deel van mijn smaak dat constant is. Dan denk ik bijvoorbeeld aan Stevie Wonder en Marvin Gaye als muzikanten waar ik altijd van gehouden heb en waar ik waarschijnlijk altijd naar zal blijven luisteren. Anderzijds komt de muziek voort uit dat deel van mijn smaak dat ik als ‘actueel’ omschrijf; muziek waar ik veel naar luister op het moment dat ik bezig ben met die volgende plaat. Dat geeft ieder volgend album van Jazzanova een eigen vibe, die dan ook nog beïnvloed wordt door de technische mogelijkheden van dat moment. Regelmatig gebeuren er onverwachte dingen. Zo ontdekten we ooit dat de keuken in Axels studio een goede akoestiek heeft, dus als we klapgeluiden willen opnemen doen we het daar. 

Heb je het gevoel dat er nog eens 20 jaar inzitten voor Jazzanova, of heb je het idee dat je iets anders wilt gaan doen in de toekomst?
Ik denk niet dat ik ooit een punt bereik waarop ik verveeld raak of het gevoel heb dat ik alles wel gezien en gedaan heb. Het kan denk ik zelfs zo zijn dat je een bepaalde weg voor de tweede keer inslaat om te zien of er op dat pad inmiddels weer nieuwe inspiratie te vinden is. Ik denk dat je je kunt blijven ontwikkelen, ook als je geluid als artiest niet wezenlijk verandert. Ontwikkeling kan bijvoorbeeld ook zitten in de teksten, voor mij is dat een relatief nieuw inzicht. 20 jaar geleden wilde ik alleen maar vernieuwende, vooruitstrevende muziek maken. Nu denk ik: het hangt ervan af wat je doel is. Ik schreef bijvoorbeeld de muziek voor de track Little Bird, niet met het idee dat ik iets vernieuwends wilde schrijven, maar omdat ik een intens nummer wilde maken. Van veel luisteraars hoorde ik dat het nummer hen raakte. Hiermee ontdekte ik een aspect aan muziek dat ik heel mooi vind, maar waar ik me vroeger niet zo bewust van was. Iets soortgelijks gebeurt er als je optreedt met een liveband; je ziet dat je iets doet dat emotie oproept bij je publiek. Voor mij is dat een relatief nieuwe beleving, ik was altijd een bleke jongen die alleen in de studio te vinden was. 

In 2009 besloten jullie te gaan optreden met een live-band. Waarom niet eerder?
Lange tijd vonden we dat we niet het podium op moesten gaan, omdat we studiomuziek maken. Maar in de loop van de jaren veranderde onze muziek en terwijl we werkten aan het album Of All The Things, realiseerden we ons dat de muziek op die plaat heel geschikt is om live uit te voeren. Toen we eenmaal de stap hadden gezet om te gaan optreden, bleken veel van onze elektronische tracks live ook goed uit de verf te komen. Het gevolg hiervan is weer dat als ik tegenwoordig nieuwe muziek schrijf ik er al over nadenk hoe we die live uit kunnen uitvoeren.

Jullie hebben Paul Randolph gevraagd als vocalist. Waar hebben jullie hem ontmoet?
We kenden zijn stem van Innerzone Orchestra. Paul vroeg ons een remix te maken van het nummer Believer. Vervolgens vroegen wij hem mee te werken aan een track voor ons volgende album. Dat beviel zo goed dat hij uiteindelijk op drie tracks te horen was. Daarna belandden we met hem op het podium en inmiddels is er alweer jaren sprake van een goede samenwerking. 

Hoe is het voor jou om op te treden?
Ik hoor veel jonge mensen zeggen: “ik wil een muzikant zijn en optreden”, terwijl ik altijd dacht “ik wil in de studio werken aan nieuwe muziek en buiten de schijnwerpers blijven.” Het kostte me veel moeite om te gaan optreden, ik had enorm veel last van podiumangst. Dat was in 2009, inmiddels gaat het gelukkig beter. Gisteren traden we op in Litouwen en het was geweldig. De energie die ik krijg van een optreden heeft het inmiddels gewonnen van mijn podiumangst. Ik merk zelfs dat het verslavend werkt. Als we nu een paar maanden geen concert hebben gegeven begin ik erover dromen.

Jazzanova bestaat uit een introvert deel en een extravert deel. In eerste instantie waren het uiteraard vooral de DJ’s die het naar buiten gerichte deel representeerden. Ze reisden de hele wereld over, van Japan tot Mexico. Axel en ik zaten in de studio, we maakten de muziek en we voelden ons er prima bij. Destijds bevatte onze muziek geen boodschap en ging het om de juiste beats en harmonieën, maar inmiddels is er meer ruimte voor een verhaal en onze volgende stap is live meer uit te proberen, om ons op dat gebied te ontwikkelen.

Bedoel je dan dat jullie live meer willen experimenteren?
Ja, maar dat doen we al steeds meer. We breken elektronische stukken open en maken ruimte voor improvisatie. Ik speel al percussie op het podium, maar ik wil ook meer ruimte om te gaan experimenteren met elektronica.  We zijn hier volop mee bezig bij de opname van het volgende album.

Is al duidelijk wanneer jullie volgende plaat uitkomt?
Ik hoop voor de volgende zomer, maar ik denk in het najaar van 2017. Het is nog te vroeg om daar echt iets over te zeggen.

Je vertelt dat de muziek aanvankelijk vooral abstract was en dat er op dit moment meer sprake is van een boodschap. Is er een bepaald thema waar jullie aandacht aan besteden?
Dat is precies waar we als band op dit moment veel over nadenken. De vocalisten die we vragen voor bepaalde nummers nemen hun ideeën mee, maar als band willen we vooral een duidelijk thema kiezen, dat we vervolgens bespreken met de vocalisten. We willen geen verzameling willekeurige liedjes, we zoeken naar coherentie. Dat proces is nu gaande en het leuke aan Jazzanova is dat we onszelf vaak verrassen omdat we ruimte laten om ons te laten verrassen. Ook al hebben we een bepaald idee, als we een beter idee krijgen gaan we daarvoor en gooien we het eerste meteen weg.

Na al die jaren klink je nog heel enthousiast over de groep, verre van verveeld.
Van verveling is absoluut geen sprake. Jazzanova komt voort uit de enorme liefde die wij als leden voelen voor muziek. We genieten er nog steeds om er naar te luisteren en nieuwe muziek te ontdekken. We zijn er geen van allen in opgeleid, er zijn nog steeds veel geheimen in de muziek die we niet kennen, bijvoorbeeld op het gebied van harmonie. We zijn enigszins naïef en het voordeel daarvan is dat de muziek ons vaak verrast. Oorspronkelijk zijn we allemaal producers en beatmakers en we hebben een lange weg afgelegd om te komen waar we nu zijn. Er valt nog veel te leren. 

Jazzanova, North Sea Jazz Club, donderdag 22 september, 21:00 uur

Jazzanova, North Sea Jazz Club, donderdag 23 september, 21:00 uur