Letieres Leite & Orkestra Rumpilezz

"Wij brengen verschillende werelden samen"

Mark Bink ,

In Amsterdam vind je meer verschillende culturen dan in New York. Muzikanten van over de hele wereld komen naar onze stad om te laten horen wat ze in huis hebben. In de rubriek Mokum Melting Pot aandacht voor een keur aan stijlen, van jazz en funk tot niet-westerse muziek. Dit keer aandacht voor Letieres Leite en zijn Orkestra Rumpilezz. De arrangeur van het twintigkoppige orkest vertelt ons over zijn inspiratiebronnen, de motivatie iets te doen aan diepgewortelde vooroordelen en de componisten die hij bewondert.

Wanneer kwam u op het idee voor het Orkestra Rumpilezz?
Ik kreeg het idee in 1986 toen ik in Wenen woonde en daar studeerde aan het Franz Schubert Konservatorium. Ik vond de mix van Afro-Braziliaanse muziek en jazz altijd al interessant. In Oostenrijk had ik de ruimte om te experimenteren en kwam ik op het idee om een bigband te vormen naar Amerikaans voorbeeld. In 2006 was het eindelijk zover; de oprichting van Orkestra Rumpilezz.

Wat inspireert u bij het schrijven van de muziek voor het orkest?
Een van mijn inspiratiebronnen is de Afro-Braziliaanse muziek uit Bahia, in het oosten van Brazilië. Deze muziek bestaat uit twee stromingen; een religieuze, Candomblé genaamd enerzijds en de muziek die is ontstaan op straat en wordt vertegenwoordigd door bands als Olodum anderzijds. Die twee varianten heb ik gecombineerd met jazz. Afro-Braziliaanse muziek en jazz hebben dezelfde wortels; de diaspora van Afrikaanse slaven naar de Amerika’s.

Hoe vertaalt de kennis die u heeft over dit onderwerp zich in muziek voor het orkest?
Het is een natuurlijk proces, iets waar ik bewust of onbewust al mijn hele leven mee bezig ben. Al zo lang ik me kan herinneren speel ik percussie en op mijn twaalfde begon ik mee te doen met een Afro-Braziliaans orkest op school. Toen ik rond mijn 25ste naar Wenen ging heb ik daar klassieke Europese muziek gestudeerd. De combinatie van Afro-Braziliaanse muziek, jazz en klassieke Europese muziek vormt de basis voor Orkestra Rumpilezz.

Zit er een gedachte achter deze combinatie van stijlen, of gaat het u puur om het plezier van muziek maken?
Mijn hoofddoel is het publiek bewust te maken van de achtergrond van Afro-Braziliaanse muziek. Veel mensen denken dat deze muziek ongeorganiseerd is, dat ‘t geen structuur en regels kent. Op muziekscholen wordt hier te weinig aandacht aan besteed. Ik wil ervoor zorgen dat de volgende generatie de mogelijkheid krijgt meer te leren over Afro-Braziliaanse muziek als kunstvorm.

Is de huidige situatie in Brazilië, met het wereldkampioenschap voetbal dat bijna van start gaat en de protesten daartegen, van invloed op u als componist en muzikant?
Dat is een heel ingewikkelde situatie, waarin de politiek voor en achter de schermen een grote rol speelt. Naast het voetbal zijn dit jaar ook de presidentsverkiezingen in Brazilië. Omdat er op dit moment van alles gaande is, is het vaak moeilijk te beoordelen wat er precies gebeurt en wat de intenties zijn van de machthebbers. Toch denk ik dat de huidige regering niet de slechtste is die we ooit gehad hebben. En ja, de maatschappelijke thema’s die in mijn land een rol spelen, beïnvloeden mij als componist. In Brazilië hebben veel mensen er moeite mee de Afro-Braziliaanse invloed op onze cultuur te accepteren. Er zijn bijvoorbeeld veel vooroordelen jegens zwarte muziek. Het zou ongeorganiseerd zijn en niet het niveau hebben van Westerse klassieke muziek. Met het orkest probeer ik het tegendeel aan te tonen. Er gaat een hele organisatie schuil achter Afro-Braziliaanse muziek, net zoals je een organisatie ontdekt wanneer je je verdiept in klassieke Westerse muziek. Het verschil zit ‘m in de manier van overdracht. Afro-Braziliaanse muziek kent een traditie van orale overdracht, in tegenstelling tot Westerse muziek dat eeuwenlang is behouden door het vast te leggen op schrift. Met het Orkestra Rumpilezz brengen we deze twee muzikale werelden samen en voegen we er jazz aan toe.

Jullie debuut stamt uit 2010. Kunnen we al uitkijken naar een opvolger?
We werken op dit moment aan twee verschillende albums; een met nieuwe stukken van eigen hand en een met interpretaties van composities van Dorival Caymmi, een beroemde zanger en componist. Hij is heel bepalend geweest voor de moderne populaire muziek in Brazilië. Ik ben bezig met het schrijven van nieuwe arrangementen van een aantal van zijn composities.

U heeft al met veel grote namen samengespeeld, zoals Lenine, Gilberto Gil en Joshua Redman. Wie staat er nog op uw verlanglijstje?
Er zijn veel mensen met wie ik nog wil samenwerken, maar waar ik echt van droom is een collaboratie met Milton Nascimento. In zijn muziek hoor je veel Afrikaanse invloeden en ik heb al wat ideeën voor bewerkingen van zijn composities. Hij heeft samengewerkt met heel grote Amerikaanse jazzmuzikanten, zoals Wayne Shorter en Herbie Hancock. We hebben op dit moment geen contact, maar ik heb goede hoop voor de toekomst! 

Letieres Leite & Orkestra Rumpilezz, Bimhuis, vrijdag 6 juni 2014, 22:00 uur