Documentaires kunstzinnig en verantwoord? Wanneer artiesten als Red Hot Chili Peppers, Tori Amos, Beck en Urban Dance Squad nog in de underground dartelen en de zakken geld in Hilversum klaar staan slaat filmmaker Bram van Splunteren zijn artistieke slag voor een serie muziekdocumentaires met eeuwige waarde. Op intellectuele overdaad kun je hem niet betrappen maar legendarisch zijn de films allemaal.
In een tijdsbestek van twee uur wordt een half gevuld zaaltje in de cinema van de Melkweg vertroeteld met het beste werk van Bram van Splunteren, de filmmaker die -vooral in dienst voor de VPRO- een waslijst aan bijzondere muziekdocumentaires en -reportages op zijn naam heeft staan. Het zwaartepunt ligt hierbij op midden jaren tachtig tot begin jaren negentig. Nu ruim 25 jaar na dato is er op groot scherm de mogelijkheid de vinger te leggen op het vernuft waarmee deze man zijn artistieke vrijheid om heeft gezet in juweeltjes van films. Vanavond zien we de wat langere documentaires over de Red Hot Chili Peppers en Urban Dance Squad en een aantal fragmenten uit zijn reeks reportages met ondermeer ex-Pepper John Frusciante, Tori Amos en Beck.
Punk it yourself
"Jammer genoeg is de speelruimte waarmee je je filmplannen kunt uitvoeren de laatste jaren verdwenen. Er moet kennelijk een quiz bij wil je nog een goed tijdslot op de zender krijgen. De subsidiewegen slippen de komende tijd bovendien langzaam maar zeker dicht". Het filmparadijs waarin van Splunteren leefde leidde al gauw tot een obsessie voor dat sexy bandje met een rammelende machine van punk en funk, tot dan toe een weinig gehoorde combinatie en nog niet onder de wereldwijde aandacht. Onder deze condities krijgt van Splunteren de credits om RHCP te volgen tijdens hun eerste Europese toernee.
Heerlijke optredens in Parijs, Ancienne Belgique in Brussel en de Effenaar afgewisseld met serieuze en soms knettermelige backstagegesprekken laten zien dat hij zijn geloofwaardigheid bij de mannen wint. Dat het goed klikt blijkt als de ploeg aanwezig is bij een persmiddag voor een leger Vlaamse journalisten: bij elk stompzinnig interview knipoogt zanger Anthony Kiedis even naar de Hollandse camera. "De essentie van een goede film is het vinden van een gaatje naar het hart en als de opening er eenmaal is wil ik dat alles eruit stort".
"Let me tell you this..."
Die fase bereik je volgens hem alleen na (of beter zonder) het standaard vragenlijstje. Nadat John Frusciante in 1992 de RHCP verlaat is van Splunteren de eerste journalist die hem interviewt. Totaal gedrogeerd en uitgemagerd treft hij de ex-gitarist aan in zijn huis in Amerika. De bal ligt bij Frusciante: meer dan filmen en een luisterend oor blijkt niet nodig om de zwaar verslaafde kluizenaar uit de tent te lokken. "Let me tell you this...", zegt hij op een gegeven moment. Van Splunteren weet dan dat er een mooi verhaal uit rolt.
De authenticiteit waarmee van Splunteren de Red Hot Chili Peppers neerzet wordt doorgetrokken naar een bijzonder interview met Tor Amos als we zien dat de verslingerde Amos ook buiten een optreden onverwachte trekjes vertoont. Een vrij standaard vraag naar haar klassieke invloeden ontpopt zich tot een hoor en wederhoor begeleid met een wulpse Amos spelend op haar piano. Ook op Pinkpop 1993 gebeurt zoiets wanneer hij Bob Forrest van Thelonious Monster voor de camera krijgt. Op de weide achter het podium biecht Forrest uit het niets op dat heroïneheld Keith Richards vanaf zijn twaalfde een rolmodel voor hem was in plaats van zijn ouders.
De finale van de avond is het eerste deel van de film over Urban Dance Squad, Nederlands succesvolste hiphop- en rockband voor het millenium. De documentaire is gemaakt binnen een jeugdserie op de VPRO en in een tijd dat hiphop langzaam overwaait naar Europa. Nog ruim voor het bestaan van Def P's moederneukende raps uit Osdorp breidt het UDS-bolkwerk zich van Amsterdam Noord verder uit naar het land. Tijdens een scene van een vaartocht over het IJ met frontman Rudeboy (Patrick Tilon) en vriend naar Noord horen we hoe belangrijk dit stadsdeel voor de groep is. Een spittende Tilon wordt telkens precies op tijd geflankeerd door slome en wereldvreemde reacties van zijn maatje. Vooral het culturele hart van Noord, buurthuis de Valk, moet het ontgelden. Klagend en rammelend aan de deur is er maar één conclusie: "Als het altijd gesloten is begrijp ik niet waarom ze het een buurthuis noemen". Rudeboy: "Zuiver! Zuiver! Dat was zuiver".