THE BENELUX: ingetogen en kristalhelder

“Zo strak spelen als een DJ, maar zo warm klinken als een 60ies rockband.”

Guus Ritzen ,

THE BENELUX, het is alweer even geleden. In 2010 raast hun melange van indie en elektro voor het eerst door de vaderlandse muziekscene. De band weet de aandacht op zich te richten met hun energieke liveshows en een acrobatische spagaat tussen de bandjes- en de dancescene. Alhoewel ze door het tekenen bij NON Records (o.a. Palmbomen) en shows op 5 Days Off en Amsterdam Dance Event eerder tegen de laatstgenoemde aanschurken. In datzelfde jaar brengen ze hun vooralsnog laatste wapenfeit uit met de Girl Singer EP. Afgelopen zomer was er het eerste teken van leven met nieuwe single Liar. Volgende stap: het debuutalbum.

Een album dat vergeleken met de bovengenoemde Girl Singer EP ingetogener klinkt. “Klopt”, aldus Jaap Warmenhoven. We hebben plaats genomen in een café te Amsterdam Oost, gelegen aan de Amstel. Milan Mes (de geluidskunstenaar van de band) heeft zich naast hem gezeten. De heren zijn in hun nopjes; die dag hebben ze voor het eerst het vinyl van hun nieuwe plaat in handen gehouden. Traditioneel een bijzonder moment. Jaap gaat verder: “Maar het is inderdaad meer ingetogen. Op Girl Singer EP waren we wat meer geneigd uit de bocht te vliegen. Nouja, niet in negatieve zin. Er zat toen meer een live-feel in. Het klonk rauwer. Deze keer hebben we gekozen voor een kristalhelder, minimaler geluid.”

Schaakfan
Dat is goed te horen. Op de plaat - die deze week uitkomt – laat de band bij tijd en wijlen een andere kant van zich zien. Neem het nummer ‘Climbing Trees’. Het bouwt zich voort op een ingehouden spanning; de luisteraar wacht op een ontlading die uiteindelijk niet komt. Heel anders dan hun vorige EP waar die ontlading juist gezocht leek te worden. In een ander opzicht opvallend is het nummer ‘Karpov Kasparov’ waarin de tekstuele verdieping wordt gezocht. De titel bedraagt een samenkoppeling van de achternamen van twee voormalig schaakwereldkampioenen. “Op mijn negende was ik een fanatiek schaker” legt Jaap uit. “Ik deed mee aan kampioenschappen. Met mijn vader ging ik dan kijken bij het Hoogovens Schaaktoernooi (tegenwoordig Tata Steel-toernooi, red.) En daar zaten ze dan, Karpov en Kasparov! Dan ging ik bij de deur staan wachten om handtekeningen te krijgen. Het was voor mij een ontzettend fascinerende strijd. Ze zaten daar zo stil en toch was het op een bepaalde manier heel agressief; die twee Russen die daar voor het oog van iedereen het gevecht aangingen. Huiselijke vormen van agressie. Dat is waar het nummer over gaat.”

Geen tijdsdruk
Een andere noviteit op het album is de toevoeging van een basgitaar, terwijl het ontbreken hiervan voorheen als één van de hoekstenen van hun geluid werd beschouwd. “Oorspronkelijk was onze bestaansgrond dat we geen bassist hadden”, geeft Jaap – haast schuldbewust - toe. “Met een bassist erbij waren we eerst namelijk een doorsnee funkband met standaard bezetting.” Milan: “Op een gegeven moment merkten we tijdens het opnemen van het album dat het toch wel lekker klonk, dat geluid van de bas. We hebben geen extra bassist aangenomen maar nu speelt onze gitarist elektrische gitaar én bas. Daar heb je sinds de jaren 70 zo’n dubbele halsgitaar voor. Kan ie lekker snel switchen. Klinkt ook nog eens helemaal te gek, dat ding.” De hoofdverantwoordelijke voor hoe dit alles uiteindelijk uit de mix is gekomen, is Beer Damen. De huisproducer van NON Records, waarmee al eerder werd samengewerkt voor de EP. “Een mad professor op z’n zolderkamertje”. Milan vult Jaap aan: “Hij heeft zijn eigen zolder vol met apparatuur staan. Groot scherm, dikke boxen. Daar gingen we mee aan de slag.”

Heel anders dan bij de vervaardiging van de EP, die opgenomen werd in een reguliere studio.

Milan: "Het voordeel aan een thuisstudio is vooral het soepele gebruik van tijd dat het met zich meebrengt. We hadden geen last van tijdsdruk. Normaal zit je bijvoorbeeld een week in de opnameruimte en dan moet het goed zijn”. Jaap lacht, en heeft er duidelijk een ander idee over: ”Ach, misschien kun je ook zeggen dat het daardoor zo fucking lang geduurd heeft voor het album klaar was!"

Wachten
Lang geduurd, daar zegt ie wat. In de zomer van 2012 kondigt de band op hun Facebook pagina aan dat het opnemen van de vocalen achterwege is, en de release van het album plaats gaat vinden in dat najaar. Inmiddels zijn we een jaar verder. Jaap erkent de vertraging. “Ten eerste hebben die vocalen en andere handelingen gewoon nog wat langer geduurd dan we gepland hadden. Sinds het begin van dit jaar was het geheel eigenlijk muzikaal gezien pas grotendeels af. We hebben gewoon echt de tijd ervoor genomen, laat ik het zo zeggen.” En waarom hebben ze dan juist dit moment gekozen om ermee naar buiten te komen? “Dat is natuurlijk altijd een beetje een loterij; elk moment is een goed of slecht moment om een plaat uit te brengen. Nu kun je ook zeggen dat het een drukke tijd is. Wij willen ons vooral op tijd in de kijker spelen voor het festivalseizoen. We mikken op de lente- en zomerfestivals. En tja, het werd gewoon tijd!” Milan gaat verder: “En áls het album dan uiteindelijk helemaal af is komen er nog allerlei praktische zaken bij kijken die geregeld moeten worden. Daar gaat heel veel tijd in zitten.”

Scheiding
Normaliter zijn deze praktische zaken voor rekening van de platenmaatschappij van dienst. Echter; de wegen met NON Records scheidden zich in het afgelopen jaar. De band heeft het heft in eigen handen genomen. Veel tijd gaat verloren aan het zoeken naar een nieuwe platenmaatschappij. Jaap: “We hebben allerlei gesprekken met platenmaatschappijen gevoerd. Er was enthousiasme bij een aantal partijen, maar we konden het niet krijgen zoals we wilden en op een gegeven moment duurde het ons te lang. Het album moest uit. Toen hebben we ervoor gekozen om zelf een team samen te stellen.” Maar NON Records was geen optie meer. Het viertal merkte namelijk in de afgelopen jaren dat het elektronisch gebaseerde label toch niet bij machte was een band op de juiste manier te ondersteunen. “Zij zijn zich als label meer gaan richtten op elektronische acts. We waren lange tijd de enige band die ze getekend hadden. Dat merkten we. Zij begonnen toen net en hadden geen ervaring met het boeken en managen van bands. Uiteindelijk zijn we tóch een band en daar bleek NON Records niet het juiste label voor.” Jaap denkt na. ”Die waarneming kwam overigens vanuit ons beiden. Maar geen spijt. We hebben veel van elkaar geleerd, denk ik".

Dance-act en band?
En met dit punt van geschil tussen de band en hun voormalige label zijn we aanbeland bij de essentie van THE BENELUX; die eeuwige tweestrijd tussen de dance- of bandjeswereld. “Onze kracht is dat we er precies tussenin zitten” weet Jaap. “Je kunt dit album niet uitbrengen en zeggen ‘we zijn gewoon een band.’ Maar je kunt ons ook niet live zien en zeggen ‘dit is een elektronica act.’ We hebben echt allebei die kanten.” Die tweestrijd dikken ze aan door de keuze van apparatuur. “Het drumstel maar ook onze gitaren en versterkers komen bijvoorbeeld allemaal uit de jaren 60 en 70. Dat is essentieel voor het contrast; zo strak spelen als een DJ, maar zo warm klinken als een 60ies rockband.” Dit heeft er voor gezorgd dat zij vaak als één van de weinige bands geboekt worden op festivals waar doorgaans DJs de avond vullen. Festivals die naast een andersoortige line-up ook een dito publiek met zich meebrengen. Waarin verschilt dat van publiek dat doorgaans naar bands komt kijken? Milan neemt het woord. “Er is een heel belangrijk verschil: het bandjespubliek gaat voor de song. En het dancepubliek gaat veel meer voor een bepaalde flow, een bepaalde spanning die er in zo’n avond zit. Het dancepubliek heeft niet de focus van 3 minuten, maar van 5 uur.” Is het dan zo dat het ene publiek komt voor de emotie, en de andere voor het dansen? Jaap veert op. “Dat is voor mij geen tegenstelling. Als ik in een vunzige, Berlijnse discotheek in een donker hoekje sta te dansen is dat voor mij een emotionele ervaring. Dansen en emotie horen juist bij elkaar: daar gaan we met THE BENELUX voor."

Het moge duidelijk zijn: THE BENELUX is terug van weg geweest. De bal heeft even stil gelegen, maar met een nieuw album op de proppen en een clubtour in het vooruitzicht is de band voorzien van nieuw elan. Maar eerst: de albumrelease. Jaap pakt zijn telefoon en kijkt me aan. “Oke, vertel mij maar wat je denkt dat het is.” Grijnzend richt hij het scherm van zijn iPhone naar mij. Met daarop een afbeelding van de platenhoes. Een halfdonkere, witte cirkel is daarop te zien. Een schoorsteen? Neen. Verwarmingsknop? Ook niet. Jaap kijkt met een grimas naar Milan. Deze is weinig behulpzaam. “Als je wilt weten wat het is, moet je woensdag naar de Paradiso komen. Dan kun je hem in ’t echt aanschouwen.” Het label-loze bestaan heeft de Hollandsche koopmangsgeest in Milan duidelijk aangewakkerd. Ik kijk nog eens goed. “Een graansilo?” probeer ik andermaal, moedig. Jaap lacht. Helaas. We zullen het zien. Aanstaande woensdag, Kleine Zaal Paradiso.

Te zien: THE BENELUX albumpresentatie, Paradiso, woensdag 20-11-2013, 22:00 uur