Het eerste centrum voor onderzoek en het experimenteren met elektronische muziek is het IRCAM in Parijs, in 1969 geopend in het Centre Pompidou door mr Pompidou himself. Hier ging men aan de slag met taperecorders en buizencomputers, en werden de eerste stappen van elektronische muziek, zoals wij haar vandaag kennen, onder leiding vanPierre Boulez gezet.
Misschien heeft Nederland, en specifiek Amsterdam, die primeur niet kunnen realiseren, desalniettemin huist in bescheiden omhulsel STEIM op de Utrechtsedwarsstraat en de Achtergracht. En STEIM wordt door velen beschouwd als een van de meest invloedrijke hedendaagse centra op het gebied van research en ontwikkeling van nieuwe elektronische instrumenten. Onder de bezielende leiding van Michel Waisvisz worden al sinds de jaren '70 de meest verassende en vaak ook vreemdsoortige instrumenten en software ontwikkeld (LiSa & Image/ine zijn de bekendste). Daarnaast worden er symposia, workshops, concerten georganiseerd en het fungeert het als ontmoetingsplaats voor de internationale performers en muzikanten. Sinds kort heeft STEIM bovendien een artistic director van grote allure, Jan st Werner, van Mouse On Mars. Deze presenteert tussen 15 december van vorig jaar en 31 januari van dit jaar de Noiseroom, een bijzondere geconstrueerde ruimte waar in dolby 5.1 zogeheten 'speaker concerts' plaatsvinden. Wellicht wordt de term avant-garde te pas en te onpas gebezigd, maar in het geval van st Werner en zijn concept is de term zeer gepast. Over de Noiseroom: 'It is a musical deconstruction of a room-within-a-room as much as it is a studiosound sculpture. Work which is performed in the noise room has been selected, edited and arranged for a listening situation in which the listeners can dedicate themselves to a maximum listening experience.'
En dat is ook zeker het geval: op een poef zittend / liggend in een vreemd gevormde en beschilderde ruimte was ik donderdag 5 januari getuige van twee composities: 'Triggered pikmin sound 5.1' van Sun OK Papi K.O. en 'Maelstrom from drift' van Lee Ranaldo (Sonic Youth). Sun OK Papi K.O. laat een bevreemdende combinatie van diepe bassen en verschillende industrial geluiden horen, die vanaf verschillende hoeken van de kamer op de toehoorders afgeknald worden. Naarmate de compositie vordert komen ook fragmentarische melodieën en heftig ge-edite vocalen in het spel, en vind ik meer aanknopingspunten om in meegevoerd te worden. Maelstrom from drift wordt door st Werner aangekondigd als een 'monolith of sound', welke ook betrekkelijk hard gespeeld dient te worden volgens de schepper van het stuk. Een eindeloos gefilterd en subtiel veranderlijk gitaarakkoord ruist langs, langzaam aanzwellend met bijna overweldigende feebackvariaties. Het is uiterst boeiend, maar inderdaad wel wat aan de luide kant.
Mocht je bij tijd en wijlen een halte verder willen reizen dan figuren zoals Hawtin of Herbert je doorgaans brengen, zoek dan een interessante performance in STEIM uit, en laat je horizon weer eens een stukje verbreden.
Noiseroom in STEIM
Centrum voor elektronische muziek
Iedere muzikale stroming heeft zijn avant-garde, welke er lustig op los experimenteert in de relatieve obscuriteit der populair onbegrip. Naast de zonderling op zijn zolderkamer of studio vindt men her en der verspreid over de metropolen van deze aarde ook centra, waar het experiment een meer georganiseerde vorm aanneemt. 3voor12/Amsterdam zocht de lokale incarnatie van zo'n centrum, STEIM, op om eens te kijken wat de voorhoede van elektronische muziek daar uitspookt.