Als Jay Dee in de Sugar Factory het podium opgetild wordt springen de tranen in mijn ogen. Jay Dee zit wegens de gevolgen van een ernstige nierziekte tegenwoordig in een rolstoel. Enorm vermagerd, pet op en handschoenen aan, de bas compleet uit zijn stem. Zijn moeder neemt plaats achter op het podium. Geen moment wijkt ze van haar zoons zijde, want de toestand van Jay Dilla is kritiek. Na een kort optreden van ongeveer een half uur is hij zo vermoeid dat hij weer van het podium gehaald wordt en terugkeert naar het hotel. De dj begint een set te draaien die volledig bestaat uit de produkties van Jay Dilla, waarbij je je verbaast over wat deze man allemaal heeft gemaakt. Als Pharrel Willams van de Neptunes in een interview met het Amerikaanse muziekkanaal BET wordt gevraagd wie zijn favoriete producer is, zegt hij: You probably don't know him, but his name is Jay Dee... De muzikale carrière van Jay Dee (James Yancey) begint in 1978, op 4-jarige leeftijd. Zijn vader beloont goed gedrag met een 45" single, en elke vrijdag gaat James samen met zijn vader op pad om de nieuwste plaat te halen. Twee jaar later heeft hij dan ook van alles, variërend van Evelyn King tot Kool and the Gang. Tijdens een feestje van zijn zus wordt Jay gevraagd om de muziek te verzorgen en wanneer zijn zus vervolgens een relatie krijgt met de locale DJ Rosco, is Jay niet meer bij diens draaitafels weg te slaan. In het kerkkoor, waarin Jay gedwongen is te participeren wegens zijn moeders liefde voor God, krijgt hij pianolessen van professor Minor, de dirigent die hem tevens in aanraking brengt met de drums. Op de middelbare school wordt Jay door zijn ouders gedwongen om allerlei instrumenten te gaan bespelen. Dagelijks moet Jay, bepakt met een cello op zijn rug, lopend heen en weer naar school, want een kaartje voor de bus is er niet. Jay, inmiddels 14 jaar, haalt alleen maar tienen voor muziek, maar voelt zich daarnaast vervreemd van zijn leeftijdsgenoten. Na een korte soloperiode als MC Silk richt hij samen met schoolvrienden T3 en Baatin het collectief The Brothers Of Senepod (later Slum Village) op. Via een workshop van Amp Fiddler (toenmalig muzikant van George Clinton) komt Jay in aanraking met jazzplaten en de MPC 60.Wanneer Amp Fiddler met George Clinton en A Tribe Called Quest op tournee gaat, stelt hij Jay Dee voor aan Q-Tip. Jay Dee zijn grote doorbraak als producer vindt plaats wanneer hij met A Tribe Called Quest werkt aan de cd "Beats, Rhymes and Life" uit 1996. Dilla neemt maar liefst vijf tracks voor zijn rekening, waaronder de hit "Stressed Out." In datzelfde jaar werkt Jay Dee met Busta Rhymes aan zijn solodebuut, en levert hij de beat van "Stakes Is High" voor het gelijknamige album van De La Soul. De absolute klassieker waar hij dat jaar aan werkt is echter "Labcabincalifornia" van The Pharcyde. Hij produceert hiervoor onder andere "Runnin" en "Drop". In 1997 krijgt Jay Dee een telefoontje van Q-Tip (A Tribe Called Quest) met de vraag of hij een beat wil produceren voor het nieuwe album van Janet Jackson. Ze besluiten samen te werken aan de track, welke tevens Janet's grootste hit zal worden: "Got Till It's Gone" (met de Joni Mitchell sample). De producers krijgen echter nooit erkenning voor het nummer, maar blijven wel samenwerken aan nummers onder de naam 'The Ummah' (met Ali Shaheed). Het gegeven 'dat bands uit elkaar gaan' loopt als een rode draad door Dilla's carrière. Kort na de samenwerking met A Tribe Called Quest gaat de groep uit elkaar, waarna Dilla met beide rappers afzonderlijk een aantal klassieke tracks maakt. In samenwerking met Phife Dawg maakt hij de track "Ben Dova" en in 1999 is hij samen met Q-Tip verantwoordelijk voor "Amplified," een album dat in 1999 nog zo ver zijn tijd vooruit is dat het tegenwoordig pas op waarde wordt geschat. Ook de groep Pharcyde, met wie Jay Dee samenwerkt, gaat uit elkaar na een hoogoplopende ruzie tussen verschillende bandleden. Jay zelf verlaat de groep Slum Village na zich gerealiseerd te hebben dat de rappers binnen deze groep te weinig raakvlakken hebben; de Ummah verbreekt de banden na het onstaan van verwarring over 'production credits.' Eén van de hoogtepunten van het werk van Jay Dee is, in mijn ogen, de plaat "Like Water For Chocolat"(2000) van Common. Deze plaat is het perfecte voorbeeld van het creëren van een goede variatie tussen de diverse beats zonder van de desbetreffende stijl af te wijken. Jay Dee is een muziekstroming begonnen die wereldwijd zijn sporen nalaat. Met name in Detroit, zoals Black Milk, Platinum Pied Pipers maar ook producers als Hi Tek, 9th Wonder en Kev Brown om er maar een paar te noemen. Ook de Nederlandse hiphop scène zou er vandaag anders uitzien zonder de invloed van Jay Dee. Vraag maar eens aan INT, Frank Nitty, Blocnotes of SirOj wie hun favoriete producer is... Jay Dee, one of the best that ever did it. RIP. _ _ _ _