Een week geleden maakten we ze al bekend, de twaalf albums die zijn genomineerd voor de 3voor12 Award. Maar wat zeggen die beste Nederlandse platen van het afgelopen jaar eigenlijk over de muziekwereld van nu? Een analyse: de wereld kijkt naar Nederland, quiet is the new loud, en wie koopt nog cd’s?

Goed, waar hebben we het eigenlijk over? Over de twaalf beste Nederlandse albums die tussen augustus 2017 en augustus van dit jaar uitkwamen. We kijken daarbij niet op een dag. Het zijn:
 

Altin Gün - On (Les Disques Bongo Joe)
Canshaker Pi - Naight Naught Violence (Excelsior)
Haron - Wandelaar (Queeste)
Jacin Trill – Happyland (Sony)
Johan - Pull Up (Excelsior)
Luwten - Luwten (Eigen Beheer)
Naïve Set - Naïve Set (Subroutine)
Palmbomen II - Memories Of Cindy (Beats In Space)
Ray Fuego - Zwart (Eigen Beheer)
Ronnie Flex - Nori (Top Notch)
Steffi - World Of The Waking State (Ostgut Ton)
Wende - Mens (Eigen Beheer)

‘Eigenlijk zijn de twaalf genomineerden allemaal winnaars’, stelt Timo Pisart, redactiechef van 3voor12. Hij stelde samen met zijn collega’s de longlist samen, een jaarlijks gevecht. Omdat het blikveld van 3voor12 altijd breed is geweest, zal het uitroepen van een winnend album ook dit jaar weer het resultaat zijn van een vergelijking tussen appels, peren, bananen en mandarijnen. Dat is eigenlijk door de jaren heen niet anders geweest. In 2004, het jaar dat de prijs in het leven werd geroepen, legden onder meer de elektronische schetsen van producer Harco Pront en de raps van Lange Frans en Baas B het af tegen de ingetogen songs van at the close of everyday. De jaren daarna liepen de muziekstijlen van alle genomineerden net zo uiteen. Afgelopen jaar streek Sevdaliza met de eer, ten koste van Klangstof, Ronnie Flex, Canshaker Pi, Thomas Azier en meer. En ook dit jaar zal het een lastige keuze worden om tot de vijftiende winnaar te komen. ‘Kortom; De selectie van twaalf albums is net zo belangrijk als de winnaar. Dit zijn wat ons betreft de twaalf beste Nederlandse platen van het afgelopen jaar.’

WIE KOOPT NOG CD’S?

Loop met bovenstaand verlanglijstje binnen bij je lokale platenboer en je krijgt driemaal nul op rekest. De werken van Ronnie Flex, Ray Fuego en Jacin Trill verschenen afgelopen jaar niet fysiek op cd of vinyl, maar louter op de streamingdiensten. Maar goed, wie koopt er vandaag de dag überhaupt nog cd’s? De oplages van Naive Set, Johan en Canshaker Pi zullen rechtstreeks in de cd-rekken van verzamelaars verdwijnen. Haron, Steffi en Palmbomen II verwennen hun echte fans juist met een fraaie vinylpersing. Hoe anders was dat vroeger. In 2004, het jaar dat de 3voor12 Award in het leven werd geroepen, lagen alle albums nog in de winkel. Je moest dan wel naar de speciaalzaak, want de grote ketens als Free Record Shop brandden toen al niet de vingers aan al te obscure cd’s. Toch was er ook dat jaar al een voorteken dat de muziekindustrie aan de vooravond van de algehele digitalisering stond. Het genomineerde album Vloeistof van de Zwolse rappers Opgezwolle ging gepaard met de ep Brandstof. De koper van het dubbelalbum moest zelf aan de slag om de tracks van de ep op de meegeleverde blanco cd te branden.  

Voor wie de muziekindustrie de laatste jaren enigszins volgde (of keek naar het aanbod van audioapparatuur in de nieuwsbrieven van witgoedreuzen als de Media Markt) is de populariteit van - aanvankelijk, mp3’s en later streaming-muziek natuurlijk niets nieuws. Zeker binnen de wereld van hiphop is het digitaal beluisteren van muziek de gewoonste zaak van de wereld. ‘Nori’, van het van gelijknamige album van Ronnie Flex werd in de afgelopen acht maanden ruim twee miljoen keer geluisterd via YouTube. ‘Fan’, de single die de rapper met Famke Louise korte tijd later opnam werd op de eerste dag een halfmiljoen keer bekeken op Youtube en een miljoen keer gestreamd. De relaties tussen fans, artiesten en platenmaatschappijen zijn dus flink aan verandering onderhevig. Want naast het feit dat fans niet meer zitten te wachten op dure cd’s, biedt de veranderende industrie de artiest ook veel nieuwe mogelijkheden. Ze nemen dankzij het internet en sociale media vaker de touwtjes in eigen handen en zijn voor hun eigen populariteit zo minder afhankelijk van pluggers en radio-dj’s.

(tekst gaat verder onder de afbeelding)
 

Record Store Day 2015 in Plato Utrecht

DE WERELD KIJKT NAAR NEDERLAND

Dat datzelfde internet en vooral de sociale media de wereld een stuk kleiner heeft gemaakt behoeft geen betoog. Wandelaar van Haron wordt over de landsgrens gelauwerd. De Amerikaanse muziekwebsite Pitchfork zette Wandelaar flink in het zonnetje. Niet vaak worden Nederlandse albums op het platform besproken, laat staan dat ze met een 8 bekroond worden. En de Amerikanen waren er vroeg bij. Voordat het album in Nederland onder de aandacht kwam, stond de bespreking al op Pitchfork.

Een leuke bijkomstigheid van de vervagende landsgrenzen: je leert nog eens iemand kennen. En zo werd Ronnie Flex z’n ‘Non-Stop’ geproduceerd door Maaly Raw, een Amerikaan die ook veel met de nieuwe hiphop-wereldster Lil Uzi Vert werkt. Het levert Plasschaert streams op aan de andere kant van de oceaan. Zo zijn er wel meer voorbeelden: Palmbomen II bracht zijn plaat uit via het vermaarde New Yorkse label Beats in Space en Jacin Trill ging in Amerika viral via Facebook, waarna hij werd opgepikt door de Amerikaanse soundcloud-rapper Ugly God. 

Altin Gün trekt zich misschien nog het minst aan van landsgrenzen en heeft nu een enorme following in onder meer Turkije. En dat terwijl het sprookje bandbaas Jasper Verhulst in de Hollandse indie scene begon. Toen hij als bassist op tour was met Jacco Gardner in Istanbul, raakte hij bij terugkomst in Nederland in de ban van de decenniaoude platen die hij mee terug had genomen. Hij ging met de muziek aan de slag, rekruteerde enkele leden van The Mauskovic Dance Band en Jungle By Night en ging op zoek naar goede Turkse stemmen om dat Anatolische muziek te vertolken. Via Facebook en oproepjes op de ruiten van de plaatselijke groenteboer was daar uiteindelijk Altin Gün, een band die alle grenzen doorbreekt, ook die van traditie en experiment. Inmiddels wordt het debuut On van Altin Gün in heel Turkije beluisterd. Ook Fransen steken de duimen omhoog voor de Amsterdamse band.

Maar ook zonder een goede wifiverbinding kun je je op het buitenland richten. Een nieuwe generatie bands bouwt een goed netwerk op in het buitenland door er simpelweg veel op te treden. Canshaker Pi laat zien dat al dat touren loont en heeft inmiddels fans in Duitsland en Engeland. De hiphop van Jacin Trill wordt vooral gestreamd in Nederland, maar ook in Antwerpen klikken luisteraars Happyland aan. Overigens heeft Jacin Koot niet te klagen over zijn aantal volgers; bijna een half miljoen luisteraars per maand op Spotify! En dat voor een debuut.

Steffi, genomineerd met haar album World Of The Waking State, is van de twaalf genomineerden misschien wel het beste uithangbord van ons land in het buitenland. De in Berlijn woonachtige resident-dj van de legendarische Panoramabar en Berghain, en bracht haar album uit op hun label Ostgut Ton. Niet vreemd dus dat haar fanbase tot de verbeelding spreekt. Mensen uit Mexico, Santiago, Londen en Guadalajara luisteren naar haar muziek.

QUIET IS THE NEW LOUD

Hiphop, techno, Turkse psych, Amsterdamse indie: appels en peren dus. Luister de twaalf tracks op deze pagina maar eens achter elkaar. Maar er zijn ook overeenkomsten. Opvallend is dat de muziek van de twaalf van 2018 uitermate intiem klinkt. Een verklaring daarvoor zou kunnen zijn dat veel van de genomineerde albums in huis- of slaapkamer zijn opgenomen. Albums worden nog wel in professionele studio’s afgewerkt, maar de tijd dat bands zich maanden in een kasteel in de Schotse hooglanden terugtrokken om tot de juiste drumsound te komen, lijken definitief voorbij.

Zet Luwten op en het lijkt alsof Tessa Douwstra vlak naast je staat. Elke zucht, elke slik, elke ademhaling, elk geluidje dat haar mond verlaat komt loepzuiver binnen. Van een andere orde is de intimiteit van Palmbomen II. Kai Hugo neemt de luisteraar zo ongeveer mee op een wereldreis voor de oren. Een trip vol glitches, lichte oversturing, digitale ruis en imperfectie. Op het album Memories Of Cindy is zelfs de opnameruimte goed hoorbaar, misschien wel voelbaar. Het is een trip die eerder eindigt voor de open haard, dan op de lichtgevende vloer van de club. Kan hiphop ook intiem zijn? Jazeker! Zet Ray Fuego maar een hard aan op de koptelefoon. Nog nooit klonk een depressie in september zo dichtbij. Ook intiem is het album Mens van Wende. Dat kleine, intieme kennen we natuurlijk al lang van haar maar fluisterend in het Nederlands komt alles net even wat directer binnen.

Verwar dit soort intimiteit niet met de eindeloze reeks slaapverwekkende tracks in de zogenaamde slaaplijsten (met namen als Peaceful Piano of Beautiful Piano) waar Spotify in grossiert. De zogenaamde concentratiemuziek die de dienst laat componeren door broodcomponisten en vervolgens onder nepnamen in speellijsten propt als deze. Uiteindelijk liggen de rechten bij Spotify zelf, zodat er minder hoeft worden uitgekeerd aan echte componisten. Een slimmigheidje!

Wandelaar van Haron zou je kunnen zien als een mooie tegenreactie op de futloze slaaplijsten. Van alle genomineerde albums is dat van Haron Aumaj wel het meest intieme. Op Wandelaar keert hij de dansvloer de rug toe en legt de Amsterdammer zich toe op ambient pianomuziek met hier en daar een synthesizer. De beat is verdwenen en heeft plaatsgemaakt voor golven van galm die komen en gaan. Prima muziek om mee op te staan na een nachtje flink doorhalen. Zelf benoemde Haron het al in interviews: hoe maak je pianomuziek die niet té sentimenteel is? Hij slaagde erin door in de buurt te blijven van geestverwanten als Brian Eno, Harold Budd of Ryuchi Sakamoto. Avant-garde dus, geen avant-bedtijd.

(tekst gaat verder onder de afbeelding)
 

EEN NIEUWE FAKKELGENERATIE

Talent, het is altijd lastig te voorspellen hoe en wanneer een frisse en nieuwe generatie opstaat of wanneer een jarenlange investering wordt terugverdiend. Een vergelijking voor de wielerliefhebbers: zestien jaar lang investeren door de Rabobank in wielerploegen leek nauwelijks vruchten af te werpen. Maar de successen vandaag de dag bij zowel de mannen en de vrouwen zijn allemaal terug te voeren op het gunstige klimaat dat twintig jaar geleden door sponsor Rabobank werd gecreëerd. Jarenlang noteerden we successen van nederhoppers in de marge van de jaarboeken. Gut ja, nederhop. Maar de New Wave van Ronnie Flex, Lil Kleine en Jack $hiraq heeft alles op z’n kop gezet, in een keer een hele nieuwe generatie gelanceerd en van hiphop in Nederland een miljoenenindustrie gemaakt.

Dat was slechts drie jaar geleden, en toch zijn er nu alweer twee (!) nog nieuwere generaties opgestaan. Terwijl hongerige rappers als Leafs, S10 en Yung Nnelg aan de poort rammelen, distantiëren Jacin Trill en Ray Fuego met ieder een geheel eigen sound alweer van die oude New Wave, én zijn ze in hun eigen niche supersterren. Ook opmerkelijk: die andere genomineerde rapper, Ronnie Flex, is inmiddels gewoon de Drake van Nederland. Maar op Nori kijkt hij expliciet naar die nieuwe golf trapartiesten, en laat hij zien nog net zo jeugdig te zijn als rond De Nacht Is Nog Jong, Net Als Wij Voor Altijd.

Typhoon, De Jeugd Van Tegenwoordig en Opgezwolle wonnen eerder de 3voor12 Award. Maar als dit jaar een hiphop-act met de eer zou strijken, dan zou 2018 het jaar kunnen worden dat de winnaar meteen de voorpagina van alle kranten haalt.

EN GITAARMUZIEK DAN?

De jeugd heeft de toekomst, zeker. Hiphop heeft de toekomst, ook waar. Maar bij de selectie van de twaalf albums die meedingen naar de 3voor12 Award, lijkt het erop dat ook de oudgedienden de toekomst nog hebben. Dat geldt voor chanteuse Wende en technodiva Steffi, maar dat geldt zeker ook voor Jacob de Greeuw en zijn band. Gitaarband Johan bestaat inmiddels tweeëntwintig jaar en Pull Up is het vijfde album. En hoewel de formule van Johan ongewijzigd is gebleven (hemelse gitaarpop), klinkt Pull Up fris en tijdloos. Johan haalde overigens itwee keer eerder de lijst met genomineerden. Het album 4 legde het in 2009 af tegen dat van De Staat. In 2006 streek Opgezwolle met de eer, ten koste van THX JHN. De wildebrassen van Canshaker Pi waren ook al eerder genomineerd voor de 3voor12 Award. Dat was in 2017met het titelloze debuutalbum.

Naive Set valt evenals Canshaker Pi en Johan in het bakje gitaarpop. Maar waar Johan kiest voor rijke arrangementen, en de Canshakers voor chaos en avontuur heeft Naive Set constant de neuzen richting sixties. In ieder geval: een kwart van de genomineerden leurt dus nog altijd met Stratocasters, Telecasters en Marshall-torens. En daarmee blijft gitaarpop en rock van eigen bodem onverminderd populair. De Staat bedwingt begin volgend jaar de Amsterdamse Afas, Pip Blom is continu op tour en staat The Kik in elke schouwburg die Nederland rijk is.

Welke richting de industrie de komende jaren op beweegt is natuurlijk lastig te voorspellen. Streaming-diensten stellen acts in staat een megastatus te bereiken maar kunnen er tegelijk voor zorgen dat obscure underground muziek kan overleven in een niche. En dus zit het met de diversiteit onder Nederlandse muzikanten wel goed de komende tijd.   

Over de 3voor12 Award

De 3voor12 Award wordt dit jaar voor de veertiende keer uitgereikt en behalve eeuwige roem is er ook een geldprijs van €1203,12 aan verbonden. Eerdere winnaars van de 3voor12 Award: at the close of everyday (2004), Voicst (2005), Opgezwolle (2006), Aux Raus (2007), De Jeugd Van Tegenwoordig (2008), De Staat (2009), Moss (2010), I Am Oak (2011), Blaudzun (2012), Jacco Gardner (2013), Typhoon (2014), Hunee (2015), De Staat (2016) en Sevdaliza (2017)

2004

at the close of everyday - The Silja Symphony
Alamo Race Track - Birds At Home
Bauer - Baueresque
C-Mon & Kypski - Static Traveller
Extince - 2e Jeugd
Face Tomorrow - The Closer You Get
Gem - Tell Me What's New
Harco Pront - Jibberish
De Kift - Vier Voor Vier
Kopna Kopna - Like You!
Lange Frans & Baas B - Supervisie
Opgezwolle - Vloeistof

2005

Voicst - 11-11
Coparck - Few Chances Come Once In A Lifetime
Duvelduvel - Aap-o-theek
The Ex - Turn
Kubus - Buitenwesten
LPG - Fear No Foe
Harry Merry - Well Here's Another Nice Mess You've Got Me Into
Pete Philly & Perquisite - Mindstate
Solex - The Laughing Stock Of Indie Rock
Stuurbaard Bakkebaard - Whistle Dixie
The Suicidal Birds - Z-list
zZz - Sounds Of zZz

2006

Opgezwolle - Eigen Wereld
Aardvarck - Cult Copy
About - Bongo
Chris Liebing/Speedy J - Collabs 3000 - Metalism
Gem - Escapades
Jawat! - Ut Zwarte Aap
De Jeugd Van Tegenwoordig - Parels voor de Zwijnen
Johan - Thx Jhn
Machinefabriek - Marijn
The Opposites - De Fik er in
Spinvis - Dagen van Gras, Dagen van Stro
Textures - Drawing Circles

2007

Aux Raus - This Is How This Works
Adept - Adept
Alamo Race Track - Black Cat John Brown
C-Mon & Kypski - Where The Wild Things Are
Coparck - The 3rd Album
El Pino And The Volunteers - Molten City
De Kift - 7
Kubus & Bang Bang - Learning Curve
Lefties Soul Connection - Skimming The Skum
Moke - Shorland
Shinedoe - Sound Travelling
Typhoon - Tussen Licht En Lucht

2008

De Jeugd Van Tegenwoordig - De Machine
The Bloody Honkies - The Gospel Of The Bloody Honkies
Bonne Aparte - Bonne Aparte
GEM – NEW
Kubus & Bang Bang - Pie & Mash
LPG - With The Earth Above Me
Lucky Fonz III - Life Is Short
Neonbelle – Neonbelle
Pete Philly & Perquisite - Mystery Repeats
Polder – Poldermodel
Textures - Silhouettes
Voicst - A Tale Of Two Devils

2009

De Staat – Wait For Evolution
Anne Soldaat – In Another Life
Fakkelbrigade – Colucci Era
Jiggy Dje – De Ark De Triomf
Johan – 4
Kyteman – The Hermit Sessions
Lucky Fonz III – A Family Like Yours
Martyn – Great Lenghts
Roosbeef – Ze Willen Wel Je Hond Aaien Maar Niet Met Je Praten
The Moi Non Plus – The Moi Non Plus
Tom Trago – Voyage Direct
zZz – Running With The Beast

2010

Moss - Never Be Scared/Don't Be A Hero
Bettie Serveert - Pharmacy Of Love
The Black Atlantic - Reverence For Fallen Trees
DeWolff - Strange Fruits And Undiscovered Plants
Fresku - Fresku
Hef - Hefvermogen
I Am Oak - On Claws
Tim Knol - Tim Knol
The Mad Trist - Pay The Piper
The Madd - The Madd Are Pretty Quick
Önder & FS Green - De Kassier
2562 - Unbalance

2011

I Am Oak - Oasem
Alamo Race Track - Unicorn Loves Deer
Dazzled Kid - Fire Needs Air
Go Back To The Zoo – Benny Blisto
De Jeugd Van Tegenwoordig – De Lachende Derde
Kleine Viezerik – N ZIE DE BOY
Lola Kite - Lights
Pien Feith - Dance On Time
Shaking Godspeed – Awe
De Staat - Machinery
Tim Knol - Days
Zwart Licht – No Juju

2012

Blaudzun - Heavy Flowers
Bart Constant - Tell Yourself Whatever You Have To
Bombay Show Pig - Vulture/Provider
Faberyayo – Coco
Fresku – Maskerade
Jungle By Night – Hidden
Kraantje Pappie – Crane
Martyn - Ghost People
Moss – Ornaments
Rats On Rafts - The Moon Is Big
Spinvis - Tot Ziens, Justine Keller
The Kik – Springlevend

2013

Jacco Gardner - Cabinet Of Curiosities
Applescal - Dreaming In Key
The Child Of Lov – The Child Of Lov
Daily Bread - Iterum
Great Minds - Great Minds
Legowelt - The Paranormal Soul
Mister And Mississippi - Mister And Mississippi
Mozes & The Firstborn - Mozes & The Firstborn
The Opposites - Slapeloze Nachten
Pien Feith - Tough Love
Tessa Rose Jackson - Songs From The Sandbox
traumahelikopter - traumahelikopter

2014

Typhoon - Lobi Da Basi
Awanto3 - Opel Mantra
Blaudzun - Promises Of No Man’s Land
David Douglas - Moon Observations
De Jeugd van Tegenwoordig - Ja, Natúúrlijk!
De Staat - I_CON
Eefje De Visser - Het Is
Jungle By Night - The Hunt
Moss - We Both Know The Rest Is Noise
Thomas Azier - Hylas
Tom Trago - The Light Fantastic
Traumahelikopter - I Don't Understand Them At All

2015

Hunee - Hunch Music
2562 - The New Today
Afterpartees - Glitter Lizard
Alamo Race Track - Hawks
Fresku - Nooit Meer Terug
Jacco Gardner - Hypnophobia
Janne Schra - Ponzo
John Coffey - The Great News
Joris Voorn - Nobody Knows
Kovacs - Shades Of Black
New Wave - New Wave
Ronnie Flex - De Nacht Is Nog Jong, Net Als Wij Voor Altijd

2016

De Staat - O (Caroline)
Amber Arcades - Fading Lines (PIAS/Heavenly)
Bewilder - Dear Island (Excelsior)
Bombay - Show Your Teeth (V2)
Broederliefde - Hard Work Pays Off 2 (Top Notch)
Eefje de Visser - Nachtlicht (eigen beheer)
Indian Askin - Sea Of Ethanol (Warner)
Jameszoo - Fool (PIAS/Brainfeeder)
Lucky Fonz III - In Je Nakie (Top Notch)
Sef - In Kleur (Top Notch)
Sevn Alias - TwentyFourSevn 2 (eigen beheer)
Weval - Weval (Kompakt)

2017

Sevdaliza - Ison (Eigen Beheer)
Kim Janssen - Cousins (Caroline/Snowstar)
Klangstof - Close Eyes To Exit (Warner/Mind Of A Genius)
Ronnie Flex - Remi (Universal/Top Notch)
The Homesick - Youth Hunt (Subroutine)
Thomas Azier - Rouge (Universal/Virgin)
Canshaker Pi - Canshaker Pi (Excelsior)
Makam - Than Sadet (Dekmantel)
Moss - Strike (Excelsior)
Spinvis - Trein Vuur Dageraad (Excelsior)
Sue The Night - Wanderland (Eigen Beheer)
Wilde Westen - W.W. Nation (Eigen Beheer)

2018 NOMINATIES

Altin Gün - On (Les Disques Bongo Joe)
Canshaker Pi - Naight Naught Violence (Excelsior)
Haron - Wandelaar (Queeste)
Jacin Trill – Happyland (Sony)
Johan - Pull Up (Excelsior)
Luwten - Luwten (Eigen Beheer)
Naïve Set - Naïve Set (Subroutine)
Palmbomen II - Memories Of Cindy (Beats In Space)
Ray Fuego - Zwart (Eigen Beheer)
Ronnie Flex - Nori (Top Notch)
Steffi - World Of The Waking State (Ostgut Ton)
Wende - MENS (Eigen Beheer)