Ooit was zanger-gitarist Jonathan Donahue ook concertorganisator in Buffalo, New York, waar hij studeerde en zelf een bandje had: Mercury Rev. Hun muziek liet zich het best omschrijven als progressieve droompop. Op een avond boekte hij The Butthole Surfers, kreeg The Flaming Lips als voorprogramma cadeau en was de volgende dag onderdeel van het reizende circus. Aanvankelijk als roadie, later als gitarist van The Flaming Lips. Hij deelde twee jaar lang het podium met frontman Wayne Coyne: een prima snuffelstage voor een aankomende rockster. En hoewel er nog altijd een enorme verwantschap tussen de muziek van de twee bands is, werd Donahue nooit de showman die Coyne is geworden. ‘Natuurlijk zetten ze liever een zanger in zijn blote kont liever op de cover, dan een foto van een mooie lichtshow. Wij zijn toch wat bescheidener en willen bepaalde zaken voor onszelf houden. Maar het is oké zoals het nu is: wij zijn Mercury Rev en we kunnen ’s nachts gewoon goed slapen.’

 

Het had in die tijd weinig gescheeld of Mercury Rev was direct roemloos ten onder gegaan. De groep was eind jaren tachtig ontstaan in de schoolbanken van de State University of New York. Als de band niet in de oefenruimte zat, vond je ze in de geïmproviseerde studio van een klasgenoot op de campus. Een andere klasgenoot wierp zich op als manager en probeerde optredens voor de band te regelen. Na een jaar had de band een keer in de plaatselijke kroeg gespeeld. Het eind van de studie kwam in zicht en de bandleden pakten hun koffers om Buffalo achter zich te laten en terug te keren naar de streek waar ze ooit vandaan kwamen. Toen de klasgenoot die het management voor zijn rekening had genomen ineens positieve reacties uit Engeland kreeg, werden alle verloven ingetrokken en floot hij iedereen terug. De band verscheen ineens op de covers van de Britse popkranten, radio-dj John Peel meldde zich als fan en de band speelde hun vijfde optreden ooit op het hoofdpodium van het Britse Reading Festival. 

Donahue: ‘In Amerika kenden we dit soort festivals nog helemaal niet. John Peel kondigde ons aan en noemde ons zijn favoriete band, maar niemand in het publiek kende ons natuurlijk. 15.000 man onder de modder en wij deden een set vol nummers van een kwartier. Het was echt weird. Het enige wat we in Engeland zagen en konden thuisbrengen was Sonic Youth. Dat waren onze vrienden. Voor de rest was het voor ons allemaal niet te begrijpen.’
 

Bijna een kwart eeuw later is Mercury Rev niet meer dan de harde kern: Jonathan Donahue en gitarist Grasshopper (echte naam Sean Mackowiak). De jaren negentig was uiteindelijk een periode die bepaald werd door drugs en verstoorde verhoudingen binnen de band. Het leidde allemaal uiteindelijk wel tot Deserter’s Songs (1998), de doorbraak die een streep onder het verleden moest zetten. De rest van de band hield het echter voor gezien en de twee kernleden verruilden Buffalo voor de Catskills, een gebergte ten noorden van de stad New York. De bergen zorgden voor de nodige rust en met enige regelmaat verschenen nieuwe albums die allemaal een beetje onder de radar bleven. En toen brak in 2008 opnieuw een tijd van chaos aan.   

 

‘Ik spreek liever van een soort draaikolken die in onze levens tekeer gingen,’ zegt Donahue, samen met Grasshopper een middagje in Amsterdam om over de nieuwe plaat te vertellen. ‘Sommige voelden als aangename jacuzzi’s, andere als wasmachines. Relaties liepen mis. Aan de andere kant: Grasshopper is voor het eerst vader geworden. Ik weet niet of we deze plaat hebben geschreven om onze emoties de vrije loop te laten, maar als ik nu naar The Light In You luister, lijkt het wel of dezelfde emoties van het vinyl afspatten. Alsof de plaat zegt: kijk eens wat er in jou omging. Zie het als een röntgenfoto die onze fans als een dokter kunnen lezen. Ze kunnen wijzen naar de nummers en zeggen: kijk, dat is fantastisch voor een man jouw leeftijd. Of: hé, hier is wat mis.’
 

Het blijft gissen welke demonen Grasshopper en Donahue de afgelopen jaren van zich hebben moeten afschudden. Verder dan een stukgelopen relatie en het kersverse vaderschap komen de twee vanmiddag niet. Donahue: ‘Je kunt het misschien het best in onze muziek horen. Maar je kunt het nu ook horen in dit interview. “Wat vertelt hij wel? Wat vertelt hij niet?”’ Hoe het ook zij: drugs zijn vandaag geen gespreksonderwerp.

The Light In You is het eerste album van Mercury Rev dat niet door bassist Dave Fridmann, ook verantwoordelijk voor nagenoeg alle Flaming Lips-producties, werd opgenomen. Grasshopper en Donahue werkten onafhankelijk aan ideeën waar geregeld in de eigen huisstudio’s aan werd gesleuteld. 

Donahue: ‘Nog altijd beginnen we met een schets op een cassettebandje. Die opname zetten we over op betere analoge tape of rechtstreeks in de computer. Maar eigenlijk zijn we nog altijd ouwerwets: we zitten rond de cassetterecorder en jammen wat.’ 

De opnames groeiden met de week en geen instrument werd geschuwd. En ineens was daar een album. Donahue: ‘We zagen het echt niet aankomen. De afgelopen jaren dacht ik geregeld dat er een nieuwe plaat aankwam, maar dan verdween dat gevoel weer.’  

The Light In You klinkt groots en is prachtig georkestreerd. Het is een album vol emoties geworden. Donahue: ‘Ik wist niet dat we dat in ons hadden. Het hele proces zat vol verrassingen. Het leek wel of de nummers zichzelf hadden geschreven, alsof de liedjes de derde man in de studio waren. We zijn heel erg dankbaar dat het zo gelopen is. Ik had er niet op gerekend dat ik hier vandaag de dag nog zou zijn. En nu hebben we iets gemaakt dat groter is dan wijzelf.’

 

Tijdens het festival Icubate in Tilburg speelt Mercury Rev op 18 september samen met het orkest van het Fontys conservatorium.

 

Mercury Rev: The Light In You (Bella Union/Pias)