IDFA14: "Elliott Smith had een overdosis aandacht gekregen"

2 Meter Sessie van Jan Douwe Kroeske openingsshot in Heaven Adores You

Timo Pisart ,

Dat ziet er bekend uit! De bijzondere documentaire Heaven Adores You over de welbekende Amerikaanse songwriter Elliott Smith begint met een scène uit de 2 Meter Sessie uit 1998. In 3voor12 Radio blikt Jan Douwe Kroeske terug op de bijzondere sessie. "Ik sprak aanvankelijk van een niet uitzendbare opname."

Even terug naar 29 november 1998. Jan Douwe Kroeske was vooraf laaiend enthousiast: hij kreeg de bijzondere Amerikaanse songwriter Elliott Smith te gast in een 2 Meter Sessie. Achttien maanden eerder brak Smith plotsklaps wereldwijd door, toen zijn liedje Miss Misery werd gebruikt in Good Will Hunting en Smith zelf op de Oscar-uitreiking speelde, rond de sessie had hij net zijn nieuwe album XO uit. Maar het enthousiasme van Kroeske sloeg al snel om in teleurstelling toen Elliott Smith en zijn band ('een stel ongeschoren punkers') emotioneel wankel bleek en Smith zijn nummers meermalen afbrak, omdat hij het niet goed genoeg vond. 'En dan kun je het beter helemaal niet doen. Want what's the use?' "Hij was in geen goede doen", blikt Jan Douwe Kroeske nu terug, "en hij heeft me daarmee ook wel geëmotioneerd. Ik heb hem een paar keer tussen de opnames door gevraagd of hij koffie of thee wilde, of hij een pauze nodig had. 'Ik voel me niet op mijn gemak, maar jullie zijn heel lief voor me, hoor', zei hij." Smith vroeg zelfs waarom Kroeske hem wilde interviewen. 'Ik ben gewoon geïnteresseerd in de man achter de songs.' 'Okay. Are you sure?', vroeg Smith tot twee keer toe. "Hij was zó onzeker. Hij maakte weinig oogcontact en keek heel veel naar zijn handen en naar een tekeningetje dat hij maakte op de setlist. Waarschijnlijk had hij na die Oscars een overdosis aan aandacht gekregen."

Kroeske heeft die tekening nog altijd (zie de foto bovenaan) in zijn archief, als aandenken aan de bizarre sessie. "Het grote probleem was: ik vond zijn platen zó goed. De liedjes waren zo klein, als een man die in zijn eentje op het toilet zit met zijn akoestische gitaar en tegen zichzelf zingt. Zo breekbaar." Maar die breekbaarheid werkte tijdens de sessie juist tegen hem, denkt Kroeske. "Onze geoliede werkwijze met cameramannen en technicus kan bedreigend werken voor muzikanten die onzeker zijn over zichzelf, hun gesteldheid of hun muziek."

En dat was bij Elliott Smith zeker het geval. Meerdere malen brak hij zijn nummers af, zijn successingle Waltz #2 gaf hij zelfs geen herkansing. "Hij zei: 'Sorry, ik kan dit nummer niet meer spelen, ik ben er zó zat van.' Dat is zo pijnlijk en emotionerend."

Op zondagmiddag doet Kroeske op het Internationale Documentaire Festival Amsterdam (IDFA) een Q&A met de producent van Heaven Adores You, Marc Smolowitz. "Er zitten heel veel mood-shots in de documentaire, bijna psychedelische, vertraagde natuurbeelden gefilmd met vrij eenvoudige camera's. Ik wil van hem weten waarom hij heeft gekozen voor deze aanpak en niet een soort orale vertelling. Aanvankelijk voelt dat ongemakkelijk, maar daardoor komen de quotes nog veel harder aan."