Lowlands 2014: De voorgangers en geestverwanten van James Holden

Met o.a. Terry Riley, Colin Stetson en Atoms for Peace

Ralph-Hermen Huiskamp ,

Na zich zeven jaar gericht te hebben op draaien en het runnen van zijn label bracht James Holden vorig jaar eindelijk weer een album uit. En wat voor een. The Inheritors klinkt nergens als hetgeen je van een dance-album verwacht, zelfs niet van de labelbaas van Border Community. Dreigende tribale drums, synthesizers en saxofoons die constant uit de bocht lijken te vliegen en vooral heel veel krautinvloeden. Tegelijk is het nog steeds overduidelijk een dansalbum. Omdat de invloeden zo all over the place zijn duiken we in de inspiratiebronnen van Holden, en zoeken we huidige artiesten die in dezelfde hoek zitten. James Holden-kenners opgelet: met de prijsvraag onder dit artikel kun je kaarten winnen voor Lowlands en Holden daar zien optreden.

Voorgangers
Natuurlijk zou het bij voorgangers gaan over trance artiesten, omdat Holden zelf ook daar begonnen is. Of over artiesten als Radiohead die bijna altijd weer terug komen in zijn sets. Maar veel interessanter is het om aan de hand van zijn interviews en muzikale referenties op zoek te gaan naar artiesten en tracks die op een of andere manier terugkomen in zijn laatste, en meest abstracte album. Zo'n lijst favoriete albums die hij maakte voor The Quietus is bijvoorbeeld een mooi aanknopingspunt.

Gamelan
Geen specifieke artiest, geen specifieke track. Zo goed zit ik ook weer niet in het genre dat vooral op Bali en Java ontstaan is. Met de ritmes die over elkaar heen worden gelegd is de link met elektronische muziek natuurlijk snel gemaakt. Nog interessanter is dat gamelan een belangrijke inspiratie was voor Claude Debussy, die weer een voorbeeld was voor Holden. De Britse producer is niet zo zeer geïnteresseerd in de ‘impressionistische’ stijl van de componist (al zou je iets kunnen zeggen over een vergelijkbare belangrijke rol van sound binnen de muziek bij beide artiesten), als wel in de tijdloosheid die hij erin herkent. Maar toch, als je een poosje naar gamelan luistert, vervolgens Debussy en dan Holden, dan lijken er toch zeker overeenkomsten te zijn.

Jean Michel Jarre - Le Chanson Des Granges Brûlées
Als het over modulaire synthesizers gaat is het bijna onmogelijk om niet over Jean Michel Jarre te hebben. De Franse toetsentovenaar is al sinds de jaren zestig in de weer met de snoeren en knoppen van Moog synthesizers, het instrument dat de basis vormde voor The Inheritors. Zijn werk uit de jaren zestig is vrij heftig, maar later werd het steeds toegankelijker, zoals hier op de soundtrack van Les Granges Brûlées.

Terry Riley - Celestial Valley
Nog zo’n artiest die je bijna niet kan negeren als je naar invloeden wil spitten bij elektronische muzikanten. Nou ja, één artiest, eigenlijk zijn er hier nog wat meer. Je zou immers net zo goed Steve Reich, La Mounte Young of Phillip Glass kunnen noemen. Want volgens velen legden deze minimalisten met hun experimenten met tapeloops, verschuivende ritmes en patronen en het repetitieve karakter de basis voor genres als house en techno. Luister bijvoorbeeld eens naar Reich’s Come Out uit ’66; met een beat eronder had dat net zo goed een Fat Boy Slim track uit 1997 kunnen zijn. De reden dat we deze track van Riley hebben gekozen, is dat hij op het bijbehorende album ook experimenteert met synthesizers en elektrische orgels. En zoals Holden op The Inheritors Keltische invloeden gebruikt, duikt Riley hier vol op Indiase muziek. De bewegende beelden van Riley uit deze tijd zijn overigens ook de moeite waard.

Amon Düül II - Wie Der Wind Am Ende Einer Strasse
Met al die krautreferenties die Holden zelf aanhaalt in interviews - net als recensenten in hun stukken over zijn laatste album - ontkom je niet aan Amon Amon Düül II. De band wordt immers gezien als de grondlegger van het Duitse genre (de naam krautrock stamt af van hun track Mama Düül und Ihre Sauerkrautband Spielt Auf).

Harmonia – Hausmusik
Volgens Brian Eno was Harmonia een van de allerbelangrijkste bands van de jaren zeventig, niet in de laatste plaats omdat zij ook bezig waren met elektronica en hun muziek vaak tegen Eno's ambient aanschuurde. Als je naar Hausmusik en het bijbehorende album Musik Von Harmonia luistert, hoor je hoe vanuit ogenschijnlijk kalm druppelende synthezizers naar voorzichtig dreigende climaxen gewerkt wordt. Iets wat Holden veertig jaar later nog veel verder zou doorvoeren.

Geestverwanten
Van iemand die maar twee, en dan ook nog totaal verschillende, albums op zijn naam heeft staan is het moeilijk om echt te spreken van vergelijkbare artiesten. Toch heeft Holden dankzij zijn sets, mixalbums, remixes en singles een aardig uitgesproken profiel. Ook het feit dat hij een eigen label runt en graag over andere artiesten praat, maken hem wat makkelijker te plaatsen. Een paar labelgenoten dus in het lijstje geestverwanten, en wat artiesten waar hij zich vaak lovend over heeft uitgelaten.

Nathan Fake – Stops
Waarschijnlijk is de The Sky Was Pink remix die Holden voor Nathan Fake maakte zijn grootste hit tot nu toe. Hij wil het er zelf in ieder geval niet meer over hebben, en haat het als mensen vragen om hem te draaien. Fake is al van het begin af aan betrokken bij Border Community. Zijn debuutalbum Drowning in a Sea of Love is een van de meest geprezen releases van het label.

Luke Abbott – Amphis
Nog een artiest uit de Border Community stal, eveneens met een voorliefde voor modulaire synthesizers en improvisatie. Net als Holden op zijn laatste album is Abott geïnteresseerd in het ter plekke maken van muziek, in plaats van het eindeloos gladstrijken en schaven aan tracks. Delen van zijn album zijn dan ook live opgenomen tijdens een optreden.

Kieran Hebden and Steve Reid - Brain
De optredens die Kieran Hebden (Four Tet) en Steve Reid (drummer die onder meer speelde voor Miles Davis, James Brown, Fela Kuti en Sun Ra) doen qua set-up wel denk aan Holdens huidige show. De een achter een flinke tafel elektronica, de ander achter de drums. En ook zij lieten zich niet beperken door regeltjes en hokjes die bij genres horen.

Colin Stetson - Part Of Me Apart From You & Who The Waves Are Roaring For
Los van de saxofoon die een belangrijke rol speelt op The Inheritors, klinkt Stetson ook als de akoestische versie van James Holden’s laatste plaat. Constant dreigt hij finaal uit de bocht te vliegen, vaak gebeurt dat ook. Er zijn weinig artiesten die in hun eentje zo’n gewelddadig geluid uit hun instrument weten te krijgen. Het is dan ook geen verrassing dat Ben Frost en Brian Eno hem bij zijn albums hielpen.

Atoms For Peace - Before Your Very Eyes
Een heel klein beetje Radiohead dan toch. Want niet alleen zijn Thom Yorke en James Holden fan van elkaar (Holden staat nogal eens in de office charts van Yorke en Radiohead komt zoals gezegd vrij vaak langs in Holdens sets), maar Yorke was ook degene die Holden pushte live te gaan optreden na de release van The Inheritors. De eerste liveshows met drummer en saxofonist waren dan ook in het voorprogramma van Atoms for Peace.