Het viel hem niet mee, labelbaas zijn. Daar komt het op neer. Ja, hij wist belangrijke platen de wereld in te brengen, van talenten uit eigen kweek als Nathan Fake en Luke Abbott. Maar, eerlijk is eerlijk, andere projecten vond hij achteraf toch een beetje zonde van zijn tijd. "Natuurlijk, soms bracht ik hele dagen door met het luisteren naar andermans muziek, in plaats van zelf in de studio te werken aan mijn eigen tracks", zegt Holden.
Hij klaagt niet, maar verklaart waarom het zo lang duurde. "Veel mensen willen nu eenmaal wat van je als je een label hebt. We zijn ooit het label begonnen met het doel het aardigste bedrijf in de muziekindustrie te zijn. We tekenden ook uit principe nooit multi-album-deals. Gewoon per project kijken. Maar sommige mensen rekenden er dan toch op dat ze hun nieuwe plaat ook weer bij ons mochten uitbrengen, en sommigen wilden het antwoord 'nee' niet horen. Op dit moment staan we er goed voor, Border Community is een kleine familie, met enkel leden die echt toegevoegde waarde hebben."
Holden's versie van krautrock
Streep eronder, aan het werk, zo moet Holden op een gegeven moment gedacht hebben. De jaren ervaring als dj waren belangrijk, stelt hij, maar The Inheritors is bepaald geen standaard dansalbum, zoals The Idiots Are Winning dat ook al niet was. The Inheritors, een titel die duidelijk verwijst naar het verleden. Vanzelfsprekend weet Holden als geen ander wie zijn voorvaderen zijn. Grootheden uit de techno natuurlijk, maar toch vooral pioniers ver daar voor, zoals de krautrockbands uit de jaren zeventig. "Ik weet het, het is geen 1975, ik ben geen Duitser, ik moet niet eens proberen krautrock te maken. Ik wilde geen pastiche maken, ik wilde mezelf in een traditie plaatsen. Muziek volgt de evolutietheorie: survival of the fittest. Dat betekent niet dat het aardigste overleeft, zelfs niet het beste, maar simpelweg het meest succesvolle. Je kunt een rechte lijn trekken van krautrock naar stadiontrance. Mijn plaat is het alternatief: deze kant had het ook op kunnen gaan."
The Inheritors is vernoemd naar een boek van Lord Of The Flies-auteur William Golding, een roman over Neanderthalers. Hun leven en vooral ook hun ontwikkeling wordt nauwkeurig beschreven. Holden's album is - dat zal niemand verbazen - zo'n beetje het tegenovergestelde van de gelikte, bombastische trance waarmee Nederlanders als Tiesto en Armin van Buuren de wereld veroveren. Het is een grillig, ruw album, met naast techno-grooves ook abstracte stukken, met de voor Holden kenmerkende instabiele melodieën en vooral veel overstuurde geluiden. In Sky Burial wordt een orgel opgejaagd door industriële percussieklanken. Opvallend in de track The Caterpillar's Intervention is een stel losgeslagen blazers, die atonaal improviseren. Maar het belangrijkste wapen bij de productie is Holden's modulaire synthesizer. Het is een science fiction-achting systeem met eindeloos veel knoppen en snoeren, die je als gebruiker zelf moet patchen. Voor een leek een onding, voor de gevorderde producer op zoek naar unieke geluiden de Heilige Graal.
Weerbarstig en onvoorspelbaar
"Mijn studio is tien keer zo groot geworden sinds het vorige album", vertelt Holden, "En een groot deel van de ruimte wordt ingenomen door dat modulaire systeem. Je kunt alles maken wat je wilt, het is compleet vrij. Je kunt zelfs patches maken die de maker zelf niet eens bedacht had. Ik heb een paar vrienden die zo'n systeem hebben, en iedereen gebruikt het anders. Luke Abbott gebruikt het veel als sequencer, anderen maken melodie-patronen of juist alleen vreemde geluidjes. Ik zie het als een hybride analoge computer, die in contact staat met mijn echte computer. Als ik 's avonds naar bed ga, zet ik hem uit. Als ik hem de volgende morgen weer aan zet, moet hij opwarmen en klinkt ie vermoedelijk niet meer zoals de dag ervoor. Ik moet dus absoluut opnemen wat ik gevonden heb, waardoor je veel meer het gevoel hebt momenten vast te leggen. Het klinkt meer als een concert-opname dan als een studiosessie."
James Holden: "Zonder wiet had mijn muziek volstrekt anders geklonken"
Brit herschrijft de evolutie van elektronische muziek op grillig album
Zeven jaar alweer verstreek sinds The Idiots Are Winning, het grillige debuutalbum van James Holden. Na die tijd wist de Brit zich moeiteloos te handhaven aan de top van de vooruitstrevende elektronica, met bijzondere dj-sets en als labelbaas van het excentrieke label Border Community. Nu pas heeft hij tijd gevonden voor een opvolger, The Inheritors, een plaat die wederom laat horen dat hij gemaakt is voor dit soort lange artistieke statements.
Die momenten vinden volgens Holden vooral midden in de nacht plaats. De hele dag stoeit en klooit hij met zijn apparatuur, en om een uur of twee gaat de 'record-knop' in. En dat bespeelt Holden zijn apparatuur zoals Hendrix zijn gitaar bespeelde. Zo klinkt heel The Inheritors: ogenschijnlijk chaotisch, weerbarstig en onvoorspelbaar, bij nadere inspectie compleet onder controle. "Ergens voor in het brein zit een plek waarmee je jezelf evalueert. Als je alcohol of drugs gebruikt, ben je in staat dat deel van de hersenen uit te schakelen. Een glas wijn helpt me vaak, maar roken is nog beter. Het leidt me af. Mijn muziek zou volstrekt anders klinken zonder wiet, denk ik. Al is dat een hypothese die ik liever niet test. Dit is zoals ik het wil."
De minuutwijzer van de klok
Zo injecteert Holden eigenlijk letterlijk een dosis roekeloosheid in zijn brein. De computer in zijn hoofd is zo een verlengstuk van de gecontroleerde chaos in zijn studio. "Er zijn mensen die een stuk verder gaan met het manipuleren van hun brein", zegt Holden, "Ik doe voorzichtig. Maar je hebt gelijk, ik denk veel na over wat ik wil met mijn muziek, over theorie, en op het moment supreme, als de randvoorwaarden geschapen zijn, schakel ik al die informatie weer uit. Ik spraak laatst een wetenschapper over het fenomeen 'trance' in muziek. Hij zei: 'Een wetenschapper kan je best uitleggen hoe je iemand in trance brengt, maar een muzikant weet dat eigenlijk veel beter. Dat is natuurlijk ook zo: ik doe dit al vijftien jaar op dansvloeren. Voor elke persoon is het anders, en op elke plek is het anders."
Holden is op The Inheritors in elk geval niet gericht op obligate handjes omhoog, op grootse climaxen. Op mathematische wijze draait hij daar juist omheen. Wat te denken van een titel als deze: ||: A Circle Inside A Circle Inside :||. Inclusief leestekens, ja. De mathematische vorm van de cirkel komt regelmatig voor op The Inheritors. In titels, maar zeker ook als je je de structuur van de plaat voorstelt in beelden. Maar Holden's cirkels zijn bepaald niet altijd rond. "Renata bijvoorbeeld loopt in een cirkel, maar die is niet precies vier beats lang. Alles wat je hoort voelt als herhaling, maar het patroon verschuift steeds. Ik geloof dat Steve Reich ooit zijn eigen muziek eens omschreef als turen naar de minuutwijzer van een klok. Op het oog gebeurt er niets, maar als je nauwkeurig en lang genoeg oplet, zie je dat er wel degelijk iets verschuift. Het is niet te gemakkelijk, en tegelijk gebeurt er precies genoeg om niet verveeld te raken. Zo werk ik ook. Ik heb geprobeerd een radio-edit van Renata te knippen, maar dat lukt niet. Nergens komt alles weer netjes bij elkaar. Ach, de radio heeft een grote aan mij verloren."
Komend weekend draait Holden op Awakenings Festival, later deze zomer is hij terug voor Dekmantel festival en Into The Woods. The Inheritors van James Holden staat nu op de Luisterpaal en komt uit bij Border Community/NEWS.