De Buma/Stemra ledenvergadering van 23 mei lijkt uit te lopen op een fikse confrontatie tussen auteurs en uitgevers van muziek. De auteurs, ook wel ‘makers’ genoemd, zullen diverse kritische vragen stellen en statutenwijzigingen in stemming brengen. De BCMM, de beroepsvereniging van multimediacomponisten, ziet zich gesteund door het kritische artikel vandaag in de Volkskrant. Hierin spreken Buma/Stemra bestuursleden Henk Westbroek en Hans Kosterman zich uit over de ‘bestuurlijke krankzinnigheid’ bij de organisatie. Tevens bereiden de samenwerkende auteurs en uitvoerenden onder de vlag van het Platform Makers een klacht voor, tegen de Publieke Omroep. Deze zal waarschijnlijk volgende week worden ingediend bij de Nederlandse Mededingingsautoriteit (NMa).

Geen dossierkennis
“Dit is precies wat wij al jaren roepen,” zegt Johan van der Voet, bestuursvoorzitter van BCMM, over het Volkskrantartikel. Zijn beroepsvereniging zet zich in voor onder meer componisten van de muziek bij films, televisie, games, websites, commercials en ringtones. De uitspraken van Henk Westbroek bevestigen zijn jarenlange vermoeden dat de meeste bestuursleden nauwelijks dossierkennis hebben. “Ze worden bewust niet op de hoogte gehouden door de directie.” Westbroek spreekt in het artikel over het naast elkaar bestaan van van wat hij het binnenbestuur en het buitenbestuur noemt. Waarbij het binnenbestuur uit vijf goed ingelichte bestuurders bestaat en de rest vergeefs verzoeken indient tot openbaarheid. Bijvoorbeeld over het salaris van de directeur van Buma/Stemra of over de details van de overeenkomst met YouTube en Google. Ook wijst Westbroek op een gemankeerde Raad van Toezicht die uitsluitend bestaat uit leden van het bestuur.

Schijntransparantie
Van der Voet noemt de situatie bij de Raad van Toezicht “een schijn van transparantie” en legt ook schuld bij het bestuur. “Dat heeft jarenlang niet goed gefunctioneerd. Het is kwalijk dat het zo lang heeft geduurd voordat dit aanhangig gemaakt werd. Er zitten in het veel te grote bestuur mensen die jarenlang enkel hun vergoeding op hebben gehaald.” Overigens ziet hij het tij in rap tempo keren. “Door diverse publicaties en druk vanuit Den Haag lijkt het dat men probeert te redden wat er te redden valt. Op alle punten waar wij al jaren op wijzen, wordt nu versneld beleid geformuleerd. Er lijkt nu ineens bereidheid bij de organisatie om in het jaarverslag de vergoeding van de bestuursleden te publiceren. Buma is wakker geschud, maar veel te laat. Veel bestuursleden zitten al ruim tien jaar op hun zetel, en sommigen al dertig jaar.”

Uitgevers -vs- makers
Toch blaast de nieuwe wind bij Buma/Stemra voor de makers nog lang niet hard genoeg en is er volgens Van der Voet ook een tegenreactie vanuit de uitgeverskant. “Deze partij is oververtegenwoordigd in het bestuur en is nu zelfs uit op een groter deel van de uit te keren gelden. In plaats van een derde aast men op de helft van de inkomsten.” Dit percentage is in het buitenland gebruikelijk, maar volgens Van der Voet is de verhouding tussen makers en uitgevers in Nederland niet te vergelijken met omringende landen. “Hier doen sommige uitgevers niets. Vroeger ontvingen makers een productievergoeding en waren Buma-inkomsten een extraatje. Tegenwoordig zijn er geen honoraria meer of zijn deze zeer laag. Makers hebben recht op een fatsoenlijk deel van de auteursrechten en daarmee van de Buma uitkering. Laat uitgevers eerst hun werkveld opschonen. Er zijn tegenwoordig zoveel figuren die tussen de partijen springen, de handel in deze rechten lijkt het nieuwe goud.” Overigens gaat Henk Westbroek nog een stuk verder. Wat hem betreft, horen uitgevers helemaal niet in het bestuur thuis. “Zij hebben slechts een afgeleid belang en zelfs dat niet altijd. Het is niet verplicht om een uitgever te gebruiken. Het is dus absurd dat zij mede beleid maken over werken waar ze niets mee van doen hebben.”

Mobiliseren
Van der Voet ziet dat popcomponisten dezelfde belangen delen als zijn multimediacomponisten. Hij hoopt op een grote opkomst onder makers bij de ledenvergadering van 23 mei. “Het mobiliseren lukt best aardig, maar bedenk dat mensen een hele maandag op moeten geven waarbij de kritische vragen en de stemming over statutenwijzigingen weg zijn gestopt aan het einde van de dag. Door jarenlang wanbeleid is er bij de 20.000 Buma/Stemra leden weinig geloof in verandering. Van de 5000 man met stemrecht komt er gemiddeld zo’n 150 man opdagen bij een ledenvergadering.”

Nevenfuncties
Naast vragen over de bestuurssamenstelling zal de BCMM bij de vergadering vragen stellen met betrekking tot de auteurscontractwet, die de situatie van auteurs moet verbeteren, over de 18 miljoen die jaarlijks naar Buma Cultuur gaat, waar voornamelijk uitgevers plaats hebben in het bestuur, en over nevenfuncties van bestuursleden van Buma/Stemra. Zo wijst Van der Voet op dubieuze dubbele petten van diverse bestuursleden. “Er wordt zelfs door enkelen gehandeld in zogenaamde uitgaverechten. Dit is allemaal zo onduidelijk dat alleen veel meer transparantie kan zorgen voor een gezonde situatie en behoorlijk bestuur.” Tijdens de vergadering zullen ook nieuwe bestuursleden worden gekozen. BCMM heeft twee kandidaten voorgedragen op enkele plekken, maar wijst op de scheve statuten in dezen. ”Nieuwe leden worden eerst aangedragen door het huidige bestuur. Wil je zelf alternatieve mensen kandideren dan dien je in twee weken tijd handtekeningen te verzamelen. De benodigde bereidheidsverklaring hebben we op het laatste moment ‘s nachts op de deur van Buma/Stemra geplakt. De statuten zijn een ondoorzichtige brei van 178 pagina’s vol kruisverwijzingen en uitzonderingen. Transparantie is nog zo ver weg.”

Machtsmisbruik
Op dit moment bereiden de samenwerkende auteurs en uitvoerenden onder de vlag van het Platform Makers een klacht voor tegen de Nederlandse Publieke Omroep (NPO). Deze zal na consultatie van een jurist worden ingediend bij de Nederlandse Mededingingsautoriteit (NMa). 3VOOR12 kreeg inzicht in de voorlopige tekst. Hieruit blijkt dat de klacht zich richt op de machtspositie van muziekuitgeverij Crossmex die eind 2008 door de NPO in de arm is genomen om alle muziekrechten te behartigen. Alle muziek- en tekstwerken waarvoor omroepen en NPO opdracht geven, moeten worden ondergebracht in de muziekuitgeverij. Muziekauteurs dienen volgens de klacht (delen van) hun auteursrechten af te staan aan deze uitgeverij. Daarnaast zou Crossmex van diverse auteurs verlangen dat zij bovenop het uitgave-deel een aanvullend percentage (oplopend tot 80%) van hun eigen Buma-inkomsten als zogenaamde ‘kickback’ overdragen aan Crossmex. Volgens de concepttekst van het Platform Makers zou 90% van de auteursrechtinkomsten door Crossmex aan de omroep terugbetaald worden. Dit zou ook het geval zijn bij de zogenaamde naburige (Sena-) rechten. Omdat de NPO tevens bepaalt hoeveel airplay een muziekwerk binnen de omroep krijgt, zou het in staat zijn ‘onredelijke leveringsvoorwaarden’ op te leggen. Een heet hangijzer dat eerder al naar voren kwam bij ophef over de ruim 2 miljoen euro die componist Martin Kingshaw in 2009 ontving van auteursrechtenorganisatie Buma/Stemra voor muziek van zijn hand die werd gebruikt tijdens nachtelijke tv-uitzendingen bij de NPO. Kingshaw bleek het pseudoniem van Paul Gulmans, directeur en mede-eigenaar van het bedrijf M&I-publishing en geen componist.