Raad voor Cultuur zet zich af tegen bezuinigingsplannen

"Verschraling over de hele linie" onvermijdelijk

Tomas Delsing ,

De Raad voor Cultuur heeft haar eigen visie op de geplande bezuinigingsronde in de cultuursector gepresenteerd aan Staatssecretaris van Cultuur Halbe Zijlstra. Uit het rapport blijkt dat het adviesorgaan het op een aantal punten oneens is met de plannen van Zijlstra, die zullen zorgen voor een "Verschraling over de hele linie".

"Verschraling over de hele linie" onvermijdelijk

De Raad voor Cultuur heeft haar eigen visie op de geplande bezuinigingsronde in de cultuursector gepresenteerd aan Staatssecretaris van Cultuur Halbe Zijlstra. Uit het rapport blijkt dat het adviesorgaan het op een aantal punten oneens is met de plannen van Zijlstra: de bezuinigingen zouden gefaseerd in moeten gaan, de cultuurkaart voor jongeren kan behouden blijven en de geplande BTW-verhoging op podiumkunsten staat volgens de Raad haaks op de wens van het kabinet om het culturele ondernemerschap te stimuleren.

Ondanks het voorstel van de gefaseerde ingang van de bezuinigingen en het voortbestaan van de cultuurkaart is ook de Raad in haar berekeningen gekomen tot een flinke bezuiniging: de Basisinfrastructuur van het departement gaat er 125 miljoen euro op achteruit: ruim een kwart van die basispot. Daarnaast wordt er nog voor 75 miljoen bezuinigd op beleidsregelingen. Met frisse tegenzin, want zelf vindt de Raad de bezuinigingen een druppel op de gloeiende plaat: momenteel beslaat de cultuurbegroting een half procent van de Rijksbegroting, na de bezuinigingen zakt dat naar 0,4 procent. "Verschraling over de hele linie", "hogere prijzen, een verminderde beschikbaarheid en verslechterde bereikbaarheid" zullen de gevolgen zijn. "Een somber perspectief." Ook instellingen uit erfgoed en musea moeten van de Raad de broekriem aanhalen, waar deze in het regeerakkoord nog buiten schot bleven.

Opvallend in het advies is de afwezigheid van de popsector. Toch wil dat niet zeggen dat de plannen geheel aan die sector voorbij zullen gaan. Het grootste deel van de Nederlandse popinstellingen ontvangt subsidie via een omweg van Fonds Podiumkunsten, dat zijn geld wel weer uit de Basisinfrastructuur haalt. Het Fonds wordt in het advies aangeslagen voor een korting van een goede acht miljoen euro, maar het is nog niet duidelijk hoe dat doorberekend zal worden. ”Noorderslag zit in de basisinfrastructuur", zegt Berend Schans van de Vereniging Nederlandse Poppodia en Festivals. "Zij gaan als het aan de RvC ligt naar het Fonds voor de Podiumkunsten, theoretisch hoeft dat geen achteruitgang te betekenen, ook het fonds financiert meerjarig. Het is alleen nog niet bekend welke criteria het Fonds toe gaat passen bij zijn toekenningen. Gezien het feit dat er flink gekort wordt op het fonds en er nog meer dingen over de schutting richting fonds gaan, acht ik die kans dat ze even veel financiering van het fonds ontvangen klein."

Toch acht hij dat scenario zelf niet heel waarschijnlijk: "Tijdens de evaluatie van een aantal regelingen bij het fonds werd de popsector steeds als lichtend voorbeeld gezien. Als je kijkt naar de beoordelingscriteria van de RvC (o.a. ondernemerschap en eigen inkomsten, diversiteit, participatie) scoort de popsector bovengemiddeld. Ik zou het vreemd vinden als het fonds gaat hakken (ipv schaven) in die regelingen."

Schans vindt het naar omstandigheden nog een redelijk advies geworden. "Het is een ingewikkelde situatie, zo’n raad krijgt op zijn zachtst gezegd een onmogelijke opdracht – wat je noemt  between a rock and a hard place. Ik vind het goed dat ook zij de BTW-verhoging zien als zeer schadelijk en dat ze vasthouden aan het feit dat de bezuinigingen niet in proportie zijn."

Toch zijn de reacties uit andere delen van de kunstwereld allesbehalve positief: Mirjam Dootingh, directeur van de Nederlandse Associatie van Podiumkunsten, spreekt tegen de Volkskrant van "Een slecht, schokkend advies." Ook de Nederlandse Museumvereniging is niet gelukkig met het rapport: "Dit advies, met het voorstel om bij iedereen een kwart weg te halen, bezorgt musea een groot probleem", aldus directeur Siebe Weide in dezelfde krant.

Overigens zijn de adviezen van de Raad voor Cultuur vrijblijvend. Staatssecretaris Zijlstra gaf in een reactie tegen de Volkskrant al aan "geen zin" te hebben in "de kaasschaaf" die de Raad volgens hem hanteert. Ook voor het gefaseerd in laten gaan van de bezuinigingen voelt Zijlstra weinig: "In het regeerakkoord liggen de bezuinigingen vast."