Collectieve beheersorganisaties (CBO's) als Buma/Stemra, SENA, NORMA en Stichting de Thuiskopie moeten eind 2011 een nieuw CBO-keurmerk in bezit hebben. Daarvoor moeten ze bindende gedragsregels doorvoeren op het gebied van verdeling van gelden, transparantie, service aan gebruikers en klachtenafhandeling. Het keurmerk vervangt de huidige gedragscode van branche-organisatie VOI©E en loopt vooruit op de voorgestelde aanpassing van het wetsvoorstel toezicht.

Met het keurmerk beantwoordt VOI©E aan de roep vanuit de politiek om meer toezicht op CBO's, vertelt directeur Michel Frequin. "En we halen het wetsvoorstel toezicht in, dat al enige tijd ligt te wachten op behandeling in de Kamer." Het idee van een keurmerk lag er volgens Frequin al bij de oprichting van VOI©E in 2008. "We zijn toen met een gedragscode begonnen. De Kamer had in 2007 al een motie aangenomen om tot één CBO te komen die facturen verstuurt." Dat idee strandde, want "dat bleek niet de wens van het bedrijfsleven".

Wat het bedrijfsleven wel voor ogen stond, was een pakket aan maatregelen. Frequin: "De gedragscode was te slap en er moest eigenlijk een keurmerk komen. De Tweede Kamer vond het ook te vaag en wenste meer controle." De ministeries van Justitie en EZ, de bedrijfsorganisaties VNO-NCW en MKB Nederland en VOI©E stelden daarom een werkgroep in, die onder voorzitterschap van Marco Pastors met het CBO-Keurmerk op de proppen kwam. De belangrijkste criteria voor het keurmerk staan op de website van VOI©E.

Het gebrek aan transparantie bij CBO's is de politiek en veel gebruikers een doorn in het oog en transparante informatievoorziening is dan ook een voornaam speerpunt in de regels voor het keurmerk. "Er is een heel pakket aan zaken die CBO's moeten publiceren in het jaarverslag en op de website, zodat iedereen ze kan inzien. Duidelijk maken welke rechten je vertegenwoordigt, welke kosten je maakt, welke nevenactiviteiten je hebt en noem maar op."

Evenmin verrassend is de eis tot verbetering van de klachtenafhandeling en service aan gebruikers en betalingsplichtigen. Frequin: "Er komt een uniforme regeling voor alle bij ons aangesloten CBO's, die regeling moet op je website te vinden zijn en klachten moeten binnen twee maanden opgelost worden. En anders kunnen gebruikers het aan een onafhankelijke geschillencommissie voorleggen." Het CBO-keurmerk bevat ook regels 'voor de tijdige en volledige verdeling van de gelden, voor normering van kosten, voor inspraak in het beheer van gelden en voor de eventuele besteding van gelden aan sociaal-culturele doelen'.

Er volgen geen boetes als de deadline van 31 december 2011 overschreden wordt. "Je krijgt het keurmerk of niet. Het zijn toch je positie in de markt en aanzien die op het spel staan. Als het goed is hebben voor het eind van dit jaar alle bij VOI©E aangesloten CBO's dit keurmerk", legt Frequin uit. "Dat wordt ook een voorwaarde die aan het lidmaatschap vastzit." Buma, SENA en de andere CBO's hebben daar ook voor getekend. "Ik ga er vanuit dat ze dat dus ook willen halen. Zoals het er nu naar uitziet moet het lukken, maar het zou kunnen dat een enkeling wat langer nodig heeft. Het is een lopend proces."

Een belangrijk onderdeel van de nieuwe regeling is de verplichting tot periodieke rapportering door alle CBO's aan het bij wet ingestelde College van Toezicht voor Auteurs- en Naburige Rechten. Frequin: "Half april moeten de CBO's de eerste rapportering inleveren en dat gaan ze ook allemaal doen. Ze zijn daar al mee aan de slag gegaan, omdat ze al een tijdje wisten dat dit er aan zat te komen."