Creatieveling Andrej Kapor kent als jonge jongen een turbulente jeugd, met een oorlog in zijn geboorteland en verhuizingen naar het buitenland. Wanneer hij ons begroet en trots een korte rondleiding geeft van het gebouw, lijkt het erop dat hij in Utrecht als voorzitter van Moira op zijn plek zit.

We bezoeken Kapor en Moira vanwege de terugkerende muzikale evenementen die Moira zelf organiseert en de kansen die het (opkomende) artiesten biedt door ze een podium te geven. Het begin van het gesprek gaat echter over de enerverende jeugd die hij achter de rug heeft. 

Als Kapor drie is en de Joegoslavische oorlog volop woedt, vlucht hij samen met zijn moeder uit Sarajevo richting Kroatië, dat zichzelf onafhankelijk heeft verklaard. Daar verblijft hij zo’n acht jaar voordat ze aan het begin van de jaren nul verhuizen naar Dublin, waar hij het grootste deel van zijn jeugd doorbrengt.

Kapor neigt tijdens zijn jeugd in Dublin richting de creatieve sector en dat is geen toeval. Zijn vader, die stierf aan een zeldzame vorm van kanker toen hij een baby was, was muzikant en designer, terwijl zijn moeder werkte in de uitgeversindustrie. “Het was een stimulerende omgeving omdat er altijd genoeg te luisteren en lezen was.” Hij merkt dat leraren hem daarbij ook de ruimte geven. “Het maakte hen niet veel uit dat ik niet goed was in economie of boekhouding, omdat ze zagen dat ik creatief was aangelegd en daar ook proactief mee bezig was.” De omgeving van Dublin werkt extra stimulerend. “Dublin heeft zo’n rijke cultuur en de hele stad voelt aan als een dorp waar iedereen elkaar kent, waardoor het makkelijk was om mij met de juiste mensen te omringen.

© Reinier van Olderen

Na een bachelor en werk in de grafische vormgevingssector komt Kapor erachter dat hij zich op creatief vlak liever op poëzie en muziek focust. Tijdens een internationale poëzietour met collega’s uit New York en Londen reist hij Europa door en bezoekt onder andere Berlijn, Parijs, Barcelona én Utrecht. Hij is meteen verkocht. “Omdat er wel wat ruimte zat tussen de verschillende optredens, hadden we tijd om de stad te verkennen.Toen ik terug in Dublin was, zei ik tegen mijn toenmalige vriendin: ‘Ik heb een schattige stad bezocht in Nederland en daar ga ik zeker nog een keer heen.’” Zes maanden later verhuist hij naar Utrecht. “Een van de beste beslissingen die ik in mijn leven heb gemaakt.”

© Reinier van Olderen

Door de master Media, Kunst en Performance aan de Universiteit Utrecht is hij al snel onderdeel van de creatieve gemeenschap in Utrecht en komt Kapor ook in contact met Moira. “Ik kwam hier wekelijks vanwege de evenementen en al snel kon ik via een vriend tijdelijk in een van de studio’s intrekken.” Tijdens die periode komt er een permanente plek bovenin het pand vrij, waar hij nu nog steeds woont.

Inmiddels is Kapor zo’n negen maanden voorzitter van Moira. Hoe is dat gebeurd? “Ik werd unaniem gekozen omdat ik de enige was die zo gek was om die verantwoordelijkheid te willen dragen.’ Toch ligt de positie hem wel. “Ik ben wel iemand met een mening en geef die ook altijd. Wanneer iets niet op de juiste manier gaat, irriteert mij dat. Toen dat meerdere keren gebeurde, kreeg ik de opmerking: ‘dan doe jij het toch.’” Zo geschiedde.

© Reinier van Olderen
© Uitagenda

Een stukje historie

De geschiedenis van Moira (Grieks voor het lot) gaat helemaal terug tot aan het begin van de vorige eeuw. In 1907 wordt een deel van het gebouw aan de Plompetorengracht door een gymnastiekleraar omgetoverd tot gymzaal, om kinderen in de omgeving te laten sporten. Zo’n twintig jaar later wordt de gymzaal onderdeel van een dansschool. 

In de tussentijd heeft de kleine verzekeringsbank Moira (die uiteindelijk zou opgaan in Aegon) een deel van de huizen in het pand overgenomen en eind jaren vijftig neemt de bank het gehele gebouw over, waarbij  aan de voorgevel de kalkwitte letters ‘Moira’ te zien zijn. De gymzaal is vanaf dat moment een kantine voor de verzekeringsbank.

Wanneer in de jaren zeventig de verzekeringsbank het gebouw verlaat, blijft het jarenlang onbewoond. De gemeente heeft plannen om het pand af te breken, maar omwonenden protesteren. Als begin jaren tachtig de krakersrellen ook Utrecht overnemen, wordt het gebouw bezet en bestempeld als kraakpand. Na overleg tussen de gemeente en de bewoners wordt besloten het pand over te laten nemen door een wooncorporatie, die met bewoners kijkt naar manieren om het woongedeelte te laten fungeren als woongroep. De vroegere gymzaal en kantine wordt dan al een aantal jaren gebruikt als podium voor concerten en feesten.

© Reinier van Olderen

Het pand is aan renovatie toe, geeft Kapor aan, en dat wil hij in de komende periode aanpakken door onder andere de elektra en wc’s te vernieuwen. Verder is hij erop gebrand om het gebouw rolstoelvriendelijk te maken. “Aangezien we een organisatie zijn die uitdraagt dat iedereen welkom is, moet dat worden opgelost.” Het is iets waar hij overduidelijk veel waarde aan hecht, als hij zijn onvrede uitspreekt over het feit dat in Amsterdam meer dan vijfennegentig procent van de publieke plekken niet bereikbaar zijn voor mensen in een rolstoel. 

Kapor is duidelijk over de missie van Moira. “We willen mensen een plek bieden om ideeën waar elders geen ruimte voor is te delen. Veel gebouwen worden gegentrificeerd, waarbij zakelijke belangen voorop staan. Onze mening is: als er een evenement of bijeenkomst georganiseerd moet worden waar wij in geloven, dan maakt het niet uit als het geen geld oplevert. Het gaat ons erom een plek te creëren waar onderbelichte of alternatieve gemeenschappen samen kunnen komen om zich te uiten.” Recente voorbeelden hiervan zijn kunsttentoonstellingen van kinderen uit Gaza die vrezen voor hun leven, en lokale visgemeenschappen in de Filipijnen die vechten tegen de vernietiging van het ecosysteem.

© Reinier van Olderen

Hij hoopt het bereik en de impact van Moira in de toekomst nog meer te kunnen vergroten. “Ik moet nog steeds wennen wanneer mensen hier komen en zeggen dat ze hier hun hele leven wonen en helemaal niet van het bestaan van Moira afweten. Dat vind ik ongelooflijk. Maandags zijn er danslessen, dinsdags en donderdags yogalessen, woensdags is er open podium en bijna elk weekend is er een workshop, concert of ander evenement.” Om het bereik te vergroten, probeert Kapor het aanbod zo afwisselend mogelijk te maken. “Op die manier kunnen we mensen uit verschillende hoeken van de samenleving met verschillende leefstijlen bereiken en niet alleen de mensen die van nature al geïnteresseerd zijn in kunst en cultuur.” Dat heeft voor Moira een bijkomend voordeel; “Zo maken we onszelf een onmisbaar onderdeel van de levensader van de stad.”