Wie is LIJO? En wie is Merit Visser, de creator van LIJO? Of zijn het een en dezelfde persoon? Die vraag stond centraal in de weg die Visser aflegde in het maakproces van het debuutalbum van deze artiest: The Pleasures of Self Deception. Wij zochten Visser op in haar studio om haar en LIJO beter te leren kennen.

Rauw, experimenteel, schril, meeslepend. Zo zou je het debuutalbum van LIJO kunnen omschrijven. Voor LIJO maakt Visser verrassende melodieën vol grote sprongen, hoewel het ook prima dans- en meezingbare muziek is. Het is het contrast tussen een kwetsbare, hoge lead, warmte van koortjes en akoestische instrumenten en de kilte van dynamische synths en diepe drums, dat haar muziek avant-garde ofwel artpop maakt.

Persona’s
In haar teksten onderzoekt Visser de verschillende verhalen die wij onszelf vertellen, de persona’s die we creëren. We spelen een rol in de show die ons leven is. In het nummer ‘Dog Eyes’ ontzegt de ik-persoon zich een liefde omdat ze die toch kwijt zal raken, net als haar sleutels, haar eetlust en haar geduld (Visser bewijst haar poëtische kracht met teksten zoals: I lost my manners to birth controle, I lost my appetite to tv-shows). In ‘Love, Please’ is ze een personage dat zichzelf zo uniek en speciaal vindt, dat alles binnen handbereik lijkt. Uiteindelijk is de druk om perfect te zijn en erkenning te krijgen echter zo groot dat het moeilijk is om de schijn op te houden.

“Al die songs gaan over dingen die we onszelf wijsmaken”, vertelt Visser. “Het is niet zozeer dat ik al die personages bén. Vaak juist het tegenovergestelde. ‘Future Memory’ gaat over de drang naar (economische) groei. Daar ben ik helemaal niet zo voor, het is een experiment met bepaalde sentimenten. Vaak zeg ik in de liedjes juist het tegenovergestelde van wat ik zelf vind. Hoe noem je dat? Sarcasme?”

© Mirel Masic

En dit thema van authenticiteit versus performance is, hoe kan het ook anders, uit het leven van maker Merit Visser gegrepen. De weg naar de release van dit album was lang. Visser begon in 2019 samen met producer Erwin Tuijl aan de muziek van dit album. Eind 2020 was alles opgenomen en begin 2021 legde Wessel Oltheten de laatste hand aan de mix. Toch heeft het nog tweeënhalf jaar geduurd voor The Pleasure of Self Deception het licht zag. Hoewel er in de tussentijd maar liefst zeven singles uitkwamen, waarvan er zes op deze plaat staan. 

Waarom heeft het zo lang geduurd voor dit album uit kwam? “Het was corona toen de plaat af was. Dus ik dacht – net als veel artiesten: ‘laat ik maar wachten met uitbrengen tot ik weer kan optreden’”, vertelt Visser in haar studio in Off the Grid, een studiocomplex gelegen in het Werkspoorkwartier. Maar als je langer blijft luisteren is dat niet het hele verhaal. 

Marketing
“Aangezien ik toch tijd had, heb ik me gestort op het hele verhaal eromheen: het artwork, marketing, social media. Kortom het zakelijke aspect van het artiestendom.” Hierdoor werd ze geconfronteerd met vragen als: wie ben je als artiest? Wat wil je verbeelden? Wanneer wil en moet je wat zeggen? “Grappig. Nu ik er zo over vertel, realiseer ik me dat het album daar ook al over ging, terwijl ik die muziek maakte vóór deze marketinglessen.”

Visser ging experimenteren met kleding, make-up, accessoires. LIJO werd een soort futuristisch personage. Met ruimzittende pakken en uitgesproken oogschaduw. In de clip van ‘Dog Eyes’ neemt de bodypaint LIJO zelfs helemaal over. 

© Mirel Masic

Artist takes over
En dat gebeurde ook een beetje met LIJO en Visser. Wie was wie nog? “Ik raakte mezelf kwijt. Ik dacht dat als ik echt ‘een artiest’ zou willen zijn, dat ik dan ook in het dagelijks leven die uitgesproken make-up en kleding moest dragen. Terwijl dat helemaal niet bij mij past. Daar ben ik veel te casual voor. Ik draag in het dagelijks leven nooit make-up en mijn haar valt altijd zoals het zelf wil. Ik raakte niet alleen mezelf kwijt, maar kreeg ook genoeg van mijn werk als artiest. Ik deed alles volgens de marketingregels in de hoop om ergens te komen, maar dat gebeurde niet. Logisch, achteraf gezien. Een vriend zei het heel treffend: ‘‘ergens’ is geen plek, hoe kan je daar dan komen?’”

Dus toen het album afgemixt was, overwoog Visser om haar hele muziekcarrière aan de wilgen te hangen met plaat en al. “In de zomer van 2022 ben ik op reis gegaan. Heel cliché ‘op zoek naar mezelf’. Maar daar in de bergen van Kroatië en Slovenië vond ik de liefde voor muziek terug. Ik besloot de plaat te laten drukken en LIJO weer een kans te geven. LIJO is breder dan de liedjes van dit album en de perspectieven die ik daarin inneem, definiëren niet alles wat LIJO is. Door LIJO niet zo krampachtig in een hokje te willen stoppen, kwam het artiest-zijn weer veel natuurlijker richting wie ik als mens ben, in plaats van dat ik andersom probeerde mezelf naar dat bedachte hokje van LIJO te trekken.”

© Mirel Masic

Pleasure
Hoewel het dus soms misschien een lijdensweg was, heet het album The Pleasure Of Self Deception. Met de nadruk op pleasure? “De titel van het album verwijst daar ook naar”, vervolgt LIJO. “Ik zag die quote ooit in Berlijn, waar ik nummers ‘Future Memory’ en ‘Crazily Sane’ heb geschreven. Het was een kunstwerk van William Kentridge dat quotes over boekpagina’s heen print. Ik las een interview met hem over schaduwfiguren die je met je handen kan maken. Hij stelt dat ondanks – of misschien wel dankzij – het feit dat je wéét hoe het werkt, is het zo leuk om die figuren op de muur te zien verschijnen. Dat zelfbedrog is een genot. Dat vond ik zo’n treffend dat ik toen al wist: zo ga ik mijn album noemen.”

Ook die dualiteit is terug te vinden op het album. Vooral in de muzikaliteit. Producer van de plaat Erwin Tuijl komt tegen het einde van het interview binnen. Visser huurt haar studio bij Tuijl en zijn partner Desirée Coumans (het duo dat beter bekend is als Pocket Knife Army). Tuijl: “Voor elk project hou ik ervan om een soort palet van klanken te maken. Een soort moodboard. Deze plaat heeft iets stars, is blikkerigs misschien, door dat we veel gebruik hebben gemaakt van synth en andere elektronische instrumenten – gecontrasteerd met de stem en akoestische instrumenten. Mijn lievelingsstukje is het harmonium in ‘Letting Go’ die als een soort Pierro zielig in een hoekje staat te janken. Instant drama.”

Het album The Pleasure Of Self Despair verscheen op 27 oktober. Op 8 december is de releaseshow in de Nijverheid in Utrecht.