Neder-symfo/gothic metal in spoor After Forever en Within Temptation
Je mag Epica wel het paradepaardje van de Nederlandse symfometal noemen, de tot in het buitenland zeer succesvolle stroming met bands die grotendeels in de sporen van Within Temptation en After Forever volgden. Delain, begonnen door ex-Within Temptation-toetsenist Martijn Westerholt, en Stream Of Passion (in 2005 gestart door gitarist Arjen Lucassen en Mexicaanse zangeres Marcela Bovio) opereren succesvol, maar wel in de schaduw van Epica. After Forever stopte in 2009 en Within Tempation vertegenwoordigt de poppy, sprookjesachige kant die het ook in de Europese stadions zeer goed doet. Voor de pure symfonische metal moet je bij Epica zijn, dat vorige maand het zesde studio-album The Quantum Enigma wereldwijd losliet via het grote label Nuclear Blast.
Pinkpop: "Epica is de vaandeldrager van de symfonische metal met frontvrouw"
Het opmerkelijke succesverhaal van een Limburgse metalband
Limburg heeft de laatste tijd harde klappen op voetbalgebied gekregen, maar muzikaal is er alle reden de vlag uit te steken. Ga maar na: Pinkpop begint morgen, het festival in Landgraaf heeft de sterkste programmering in jaren en er staan - naast de gebruikelijke Nu Of Nooit-winnaar - twee Limburgse bands op het programma: de jonge honden van Afterpartees en de gereputeerde symfonische metalband Epica. Die laatste groep leverde onlangs al de zesde (concept-) plaat af en weet ook over de grenzen veel potten te breken. Wat is het verhaal achter dit succes? 3voor12 ging te rade bij de experts van rock- en metaltijdschrift Aardschok en hét progmagazine IO Pages.
Anita Boel werkt vanaf haar 18e voor Aardschok en kent Epica al sinds de oprichting in 2002. Ze volgde After Forever op de voet, dus ze zat er bovenop toen gitarist-grunter Mark Jansen die Limburgse metalband verliet om Epica te starten. "Ik was erbij in de oefenruimte en ken de eerste demo nog. After Forever was al heel belangrijk aan het begin van het genre en Mark Jansen heeft dat met Epica voortgezet. Op het einde ging After Forever wat meer naar een poppy en toegankelijke kant, terwijl Epica stevig en complexer bleef. Dat is toch meer Marks ding."
Menno von Brucken Fock is al decennia een gezaghebbende publicist in de Nederlandse prog-scene. Hij runt The Dutch Progressive Rock Page en schrijft ook voor prog-magazine IO Pages waarvoor hij nu ook als bestuurslid en penningmeester actief is. De nu 60-jarige pikte bands als Nightwish, Within Temptation, After Forever en Therion in een vroeg stadium op en zo ook Epica. "Ik was zo'n twaalf jaar terug bij een van de eerste optredens van Epica, met Ad Sluiter nog als gitarist en Jeroen Simons als drummer. Toen Simone nog een verlegen meisje van 19 was." Zangeres Simone Simons kende Jansen van de After Forever fansite en is volgens Von Brucken Fock en Boel in twaalf jaar uitgegroeid tot "een fantastische frontvrouw die ook nog eens heel goed kan zingen".
Vijf vragen over Epica:
1. Wat is het verhaal van Epica?
AB: "Stevige, symfonische metal. De kracht is dat ze altijd hun eigen ding zijn blijven doen. Waar Within Temptation toegankelijker is geworden en voor een breder publiek ging spelen, is Epica altijd zichzelf gebleven."
MvBF: "Sterke punten zijn het klassieke element met de koorzang en samenwerking met orkest, het hele bombastische en het filmische element: het gaat soms bijna richting een soundtrack. Er zijn veel gothic metalbands, maar Epica combineert het met klassiek en film, gebracht in stevige vorm, met de uitstraling van een band die exact weet wat ze doet. Een ander sterk punt is dat ze zichzelf en anderen niet herhalen; wel blijven zoeken naar vernieuwing, maar toch verschrikkelijk herkenbaar zijn dankzij melodieuze elementen. Er zijn wel wat mutaties geweest; de drummer en gitarist zijn meerdere keren veranderd, maar de harde kern van Simone, Mark en in zekere zin toetsenist Coen Janssen is onveranderd. Ik denk dat dat het geheim van de smid is. Epica is bovendien overgebleven waar andere bands als After Forever zijn afgehaakt. En ze zijn van een klein Nederlands label (Transmission) naar het grote Duitse Nuclear Blast gegaan. Dat is toch een stap, die je moet zetten als je verder wilt."
2. De nieuwe langspeler The Quantum Enigma is een 70-minuten durende conceptplaat?
AB: "Het laatste album gaat onder meer over hoe het menselijk brein werkt. De teksten zijn nooit hapklare brokken als 'mijn relatie is uit', maar altijd thema's waar je dieper over na moet denken."
MvBF: "Sommigen hadden het in tweeën gesplitst, maar het is goed; het thema komt niet zes keer terug en de verveling slaat niet toe. Ik denk dat dit is wat ze voor ogen hadden, het had ook met 60 of 80 minuten gekund, maar voor mij duurde het niet te lang. In het symfonische metal/prog/rock-genre is een conceptplaat heel gebruikelijk. Het is wat de band aan teksten heeft, wat ze bijzonder maakt. Die gaan echt ergens over, zijn geïnspireerd op een nare gebeurtenis of een natuurramp. Hij gaat nog wat verder dan alleen het brein, behandelt ook de quantum theorie en het heelal. Ik denk dat dat de stijl is waar ze zich in thuisvoelen; Mark Jansen is altijd geïnteresseerd geweest in hoogdravender Engels, iets uitdiepen en dan de beuk erin. Je kunt het aan de titels zien, "Sense Without Sanity (The Impervious Code)" of "Canvas of Life", het hadden ook hoofdstukken in een boek kunnen zijn."
3. Voor deze plaat stapte (After Forever-toetsenist) Joost van den Broek in als producer. Wat is zijn stempel?
MvBF: "Ze hebben nu wel meer dat hele melodieuze soundtrack-achtige een beetje ingeleverd ten gunste van het zwaardere metalengedoe. Daar zitten wel meer fans en op een gegeven moment moet je keuzes maken. Het zal twee redenen hebben: meer fans en de invloed van Joost van den Broek. Joost zit met zijn productiewerk heel vaak in de zwaardere hoek, hij zat ook bij After Forever in hun metalperiode."
4. Wat maakt dat Epica ook in Latijns-Amerika zo'n groot succes is?
MvBF: "Ik denk dat ze verrekt goed weten dat zeker in Zuid-Amerika verdomd veel mensen zin hebben in bombastisch aangezette metal en dat ze daarom toch een kleine koerswijziging hebben doorgevoerd. Maar het is een goede combinatie en nog altijd onmiskenbaar hun stijl. After Forever had natuurlijk vreselijk veel succes in Zuid-Amerika en dat heeft Epica overgenomen, samen met bands als Nightwish en Therion. Latijns-Amerika is sowieso metal minded en erg gevoelig voor theatraal, bombastisch werk. Dat zie je ook bij Sepultura: die zware orkestratie en dat bombast, loodzwaar en schitterend gearrangeerd met dubbele gitaren. Dat vinden ze erg mooi, en in Japan ook. Ik denk dat er in Oost-Europa ook heel veel fan van zijn. Alleen in Engeland trekken ze dat wat minder."
5. Waarom moeten mensen Epica het gaan zien op Pinkpop?
AB: "Het zijn stuk voor stuk supergoede muzikanten, met in Simone een fantastische frontvrouw. Het is echt het totaalplaatje dat klopt bij deze band. Wat mij vooral erg aanspreekt is het orkestrale en bombastische met koor- en orkestpartijen. Lekker vet aangezet."
MvBF: "Ten eerste omdat het een hele goede band is. Dat kun je niet van alle bands zeggen. Er komt tegenwoordig heel veel van machientjes af, en er loopt hier ook wel een orkestband mee, maar ik denk dat 80% toch echt van het podium komt. Epica is Nederlands top exportproduct qua metal met een zangeres aan het hoofd en een band met een grote schare internationale fans, beide iets dat je ook niet elke dag ziet. Het is ook een van de weinige bands die in het buitenland meer bezoekers trekt. Dat is prima, maar neem dan wel de kans om het een keer te zien, anders niet weet wat je mist. Vooral omdat er een geweldig zestal staat te spelen en omdat Epica de vaandeldrager van de symfonische metal met frontvrouw is."