"Het is gewoon een natuurlijke grens", zegt Abel, wijzend op het IJ. "Het is hier afgesloten. Als ik in de stad iemand uit Noord tegenkomen heb ik meteen iets om over te praten. We hebben het niet expres onze muziek binnen gesleurd, het is er gewoon."
"Ik zit mijn hele leven al te kankeren dat er een bioscoop moet komen in de North Side", lacht gitarist Kaj Bos, doelend op EYE, het statige nieuwe pand van het Amsterdamse filmmuseum naast het pontje naar de Buiksloterweg, de poort van noord. "Moeten ze het weer zo fokking hip maken. We hadden het er laatst over: laten we zelf een bioscoop beginnen, met loungebanken. Dan draaien we de hele tijd alleen maar Scarface."
"En The Godfather 2. Voor alle Marokkaantjes, sowieso rendabel", valt zijn frontman Abel van Gijlswijk hem bij. De zanger en de gitarist zijn duidelijk de woordvoerders van de band. Drummer Nout en bassist Ben zijn ook mee op dit rondje Noord, maar er zijn er eigenlijk maar twee die het woord voeren. Op de pont bijvoorbeeld vertellen Kaj en Abel (een net niet bijbels duo) over hun nieuwe EP Verkeer. Na een album over ruimtevaart en één over piraterij alweer een concept.
"Het is een autorit in vijf nummers, maar eigenlijk gaat het over alledaagse frustraties", zegt Kaj.
Abel: "Het gaat vooral over de overheid. Het woord komt iets van 150 keer voor op de cd."
Kaj: "Ja, we hebben het nu echt gehad met de overheid. Ze proberen ons klein te houden. De overheid kan een groene golf maken, maar ze maken ook vierbaanswegen waar je 100 mag. Alleen maar om ons klein en depressief te houden. Ze zouden mensen meer eigen verantwoordelijkheid moeten geven. Gewoon overal rotondes, zeg maar. De overheid beschermt ons zoveel tegen onszelf dat er niets van ons overblijft."
Abel: "We zijn nog bezig met twee clips. De eerste wordt een animatiefilmpje, voor de tweede hebben we chicks nodig die een dansje doen onder lantaarnpalen. De choreografie hebben we al."

De dag begint goed en geheel in stijl, als een bebaarde medewerker van het GVB ons vermaant bij het maken van een foto op de pont. Dat is niet de bedoeling. Verboden, in het kader van de privacy van medereizigers. Als 'ie ons nog een foto ziet maken, zet 'ie ons persoonlijk van de pont af. Waarvan akte.

Grote. Winkelcentrum Boven 't Y heet het eigenlijk, maar voor de Croque-Monsieurs is het simpelweg Grote. "Er is niets anders in Noord dat groot is", aldus Abel. Het is inderdaad zo'n plek waar je alles hebt, al is Pim's Bowlingbaan momenteel dicht. "Pim was verwikkeld in allemaal fraude, volgens mij", zegt Abel onderweg naar de tweede locatie van deze tour door Noord. We rijden langs de Tolhuistuin, de hoek om door een straat waar de moeder van drummer Nout alle kunstige armen aan de gevels van winkels gemaakt heeft. Langs middelbare school Damstede, waar de Croques naar eigen zeggen slapend de HAVO afgemaakt hebben, te lui voor het VWO. "Maar om een intellectueel te worden hoef je niet naar school", aldus Kaj. "School verpest je brein met leershit, in plaats van dat je zelf nadenkt."

In Grote trekken we naar de MediaMarkt, het 'walhalla voor mensen die niks nodig hebben en toch wat willen kopen'. "Hier liepen we vroeger altijd rond", zegt Kaj. Hij tikt met zijn vinger tegen een motorcross-helm met camera terwijl een generieke eurohousebeat door de zaak pompt. "Koopavond, beetje windowshoppen, kijken of er nog nieuwe shit in de winkels ligt. Dan pas zie je al die mensen bij elkaar, dan pas realiseer je je dat het helemaal kut is in Noord. Er is hier niks, geen bioscoop, geen zwembad." "Er is wel een zwembad, maar dat is niet veilig", corrigeert Abel. "Dat is zo. De laatste keer dat we er waren werd Bob daar een bloedneus geslagen door een of andere kil."

"Iedere Nederlander die niet in zijn eigen taal zingt neemt zichzelf en iedereen in de maling," zegt Abel voor een rek met Nederlandse volksmuziek in de MediaMarkt van Amsterdam Noord. De glimmende koppen van Gerard Joling, Jan Smit, Frans Duijts en de 3J's knallen uit het rek. "Woorden zijn symbolen om je gevoel mee uit te drukken, dat kan niet met een geleende taal. Ja, ik vind dat wij hier tussen horen te staan en dat wij op de radio gedraaid moeten worden. Ik praat wel eens met liefhebbers van deze muziek en kan het dan goed met ze vinden. Dus waarom zouden ze het niet mooi vinden?" "Mensen vinden ons moeilijk te plaatsen en bijdehand. Een gimmick. Maar dat je humoristisch bent betekent niet dat je niet serieus bent. Daarom vond ik het ook zo kut dat we geen 3voor12 Award-nominatie kregen. Ik denk dat dingen zo moeten lopen: iemand moet een keer een risicootje met je nemen."
"Blaudzun met zijn singer-songwriter-shit is serieuzer, denken ze, maar dat is niet waar", zegt Kaj.
Abel: "Blaudzun is een prutser, schrijf dat maar op."
 
Risico's nemen sommige programmeurs liever niet meer met de Croque-Monsieurs. Poppodia maken liever hun wastafels extra stevig vast voor de band komt. "Er was een roddel dat we in de pet van de programmeur van Paradiso zouden hebben gepist", zegt Abel. "Fokking niet waar." Hij geeft toe dat er nog wel eens wat 'mis' ging. Uit enthousiasme en onbezorgd dronkenschap. "Op een gegeven moment gebruik je dat als een soort geuzennaam, maar eigenlijk valt het best mee. Op een gegeven moment kregen we gewoon automatisch de schuld als er iets kapot was."
"Misschien tutoyeren we te veel", zegt Nout.

"Het is echt een poppenhuis." Van buiten ziet het er best groot uit, maar het huis waar drie van de vier TDTMCM's een tijdje samen woonden is snel vol. Het is gelegen in een typische arbeiderswijk in wat vroeger het dorp Nieuwendam was, met bescheiden maar stijlvolle huizen met puntige daken. Er staat een bejaardenwagentje voor de deur van het oude TDTMCM-mansion.

Kaj: "Al onze vrienden woonden nog bij hun moeder, dus iedereen chillde hier. We hadden het via een vriendin van mijn moeder, maar op een gegeven moment moesten we eruit. Maar hier hebben we veel geschreven en veel thuisdemootjes opgenomen. Het werkt heel goed, zo dicht op elkaar zitten. Orgelpartijen hebben we hier ook opgenomen."
Abel: "Kaj en ik hadden een orgel gekocht bij de kringloop dat ook een automatische drumbeat deed. We gingen weg voor een bankstel en een salontafel, we kwamen terug met een orgel en niks om op te zitten. We hebben er eerlijk gezegd nooit iets mee gedaan, behalve heel veel mensen superhard geïrriteerd. Aan het begin deden we maar wat. Het was super puur en rauw. We maakten de shit die we konden maken. Ik schreef de teksten op het allerlaatste moment. Die gingen dan over dat ik Will Smith zag in de tram en dat hij geen kip at in verband met zijn geloof. Maffe shit, maar het was gewoon leuk."
 
De band groeide recent uit met drie achtergrondzangeressen, die er wat de kernleden betreft vast bij zitten.
Kaj: "Zie het als een verbreding van onze doelgroep. Vrouwen zijn leuker om naar te kijken en luisteren op het podium, voor zowel mannen als vrouwen. Het is ook helemaal niet leuk om met alleen maar gasten te chillen. We waren laatst in de Melkweg op een festival waar The Kik ook speelde. Die gasten gingen na hun optreden met zijn alleen in de kleedkamer rond een heel klein platenspelertje zitten om 7 inches te draaien. We zeiden nog: jongens, er is daar een feest gaande, met bier en lekkere wijven! Het leek wel een verkleedpartijtje, een soort Beatles-LARP-party."

Even verderop ligt het Purmerplein, in de jaren twintig aangelegd als centrum van Nieuwendam. Het is een statig plein, zeker voor Amsterdam Noord begrippen, met winkels die er al decennia lijken te zitten. En Ibo's, de favoriete eettent van TDTMCM. Collega-muzikanten, hipsters, de overheid, op alles en iedereen hebben de jongens wat af te geven, maar niet op Ibo's, de hardwerkende eigenaar van 'de beste dönerzaak van Nederland'. "Mensen komen vanuit Almere hierheen om een broodje Ibo's te halen", zegt Abel, die naast de verse groenten die Ibo's gebruikt toch vooral zijn arbeidsethos prijst. "Elke dag van elf tot elf. Zijn broer heeft een zaak aan de andere kant van de stad."

Het Purmerplein, een parel in de Croque-Monsieurs beleving. Vlak erachter zit een skatepark met een samenscholingsverbod. Nogmaals: een skatepark met een samenscholingsverbod. "Je mag er dus alleen in je eentje skaten", zegt Kaj. "Sowieso: niemand skateboardde hier. Ze dachten: we moeten iets doen voor de jeugd, weet je wat, we maken een skatebaan. Hier achter liggen de grote huizen. Daar woonden de havenopzichters en kapiteins. Nu woont Wouter Bos er met zijn grote harses en zijn bakfiets."

Er zitten oude winkels die niet tot ketens behoren, maar die ook niet hip zijn. Abel: "Alles wat er mis is met grote winkelcentra is hier goed aan. Allemaal leuke buurtwinkeltjes die goed lopen. Je kunt het ook forceren. We zijn een zelfstandige kruidenier en we heten Kruid."

Als er iets is waar de Croque-Monsieurs een grotere hekel aan hebben dan hip gedoe, dan is het yuppengedrag.
Abel: "Ja, yuppen, en alles wat ze teweeg denken te moeten brengen. Het is super pretentieus allemaal."
Kaj: "Yuppen, dat zijn van die mensen die met een juten Albert Heijn tas lopen en denken dat ze heel goed bezig zijn voor een beter milieu. Die biologische producten kopen waarvan je nog steeds geen enkel ingrediënt herkent. Die mensen trappen daar gewoon met open ogen in, met hun kleine blonde kinderen die Wolf heten. Verwende nesten."

"Zo", zegt Abel. "Bij wie zijn moeder gaan we deze broodjes tjappen?"
Ach, aardige jongens zijn het, die Croque-Monsieurs. Abels moeder belt hem elke dag, zegt hij. En meestal neemt hij op. Nu is ze in de schaatshal Jaap Edenbaan met kinderen van de school waar ze decaan is. "Toen ik nog op school zat deed ze de administratie, maar ze heeft zich omhoog gepijpt. Ze is heel lief, mijn moeder. Heel lief. Mijn moeder belt me elke dag: 'Er is weer een brief voor je!' Mijn zusje belde laatst: Abel, er staat een deurwaarder voor de deur. Als je nu betaalt, vertel ik het niet aan mamma."

Het wordt uiteindelijk de moeder van Nout, en dat is geen gekke plek, want in de kelder van het huis in Schellingwoude - een dorps ogend stukje Amsterdam aan het water - nam de band BESTE. STUURLUI. OOIT. op. Het kamertje was zo klein dat alle instrumenten door een enkele versterker moesten. Een buurman met een baksteen kon niet voorkomen dat de revolutie daar vastgelegd werd. Het moet per slot van rekening ergens beginnen, vinden de heren. Het kamertje is ook zo klein dat een foto maken er onmogelijk is, maar de heren laten graag zien waar die bewuste buurman dan wel niet stond.

Onderweg erheen schetsen de bandleden nog wat zaken waar ze niets mee te maken willen hebben. Moderne poppodia bijvoorbeeld. "Alles strak geregeld, maar er mag niks."
Nout: "We zijn wel moppersmurfen."
Kaj: "Poppodia hebben alles wat niet rock 'n roll is."

Kraakpanden dan?
Abel: "Nee, dat is ook niet mijn ding. Krakers zijn mensen die niet voor hun huis willen betalen en vieze honden hebben. Vroeger betekende het nog iets om kraker te zijn, nu zijn het gewoon allemaal mensen die bier drinken en vieze kleren aan hebben onder het mom van de bestrijding van de leegstand. Punk vind ik iets van vroeger, punk als beweging. Daarom moet er een nieuwe naam voor ons verzonnen worden."
Kaj: "We hebben al van alles bedacht, maar niks slaat aan. Kijk", wijst hij, "daar woont een gast die een illegale bar in zijn kelder heeft. Ik heb daar met oud en nieuw keihard de polonaise gedaan."

Aan de keukentafel van Nouts moeder komen de broodjes tevoorschijn. Hier zitten ze vaak. Hier komen de wietwalmen soms voorbij de voordeur. De Croque-Monsieurs roken geen jonko uit stress, zoals rappers van de straat, maar vanuit, wat eigenlijk, een montessorimentaliteit?
Abel: "Absoluut niet. Meer een 'haal goede cijfers op school en de rest zoek je maar uit'-mentaliteit."

Kernpunt van TDTMC, zoveel is duidelijk na een rondje Amsterdam Noord, is die ene vraag, die op zo'n beetje ieder onderwerp van toepassing is: "Oh ja? Wie zegt dat?" Het is soms verpakt in rellerigheid, soms in klieren, soms in een goede grap, soms in een goed popliedje, maar dat is waar het steeds om draait. En dat voor een paar jongens van de gevulde-koeken-generatie.
"Ik ben het helemaal zat dat iemand anders allemaal shit voor me bepaalt," zegt Abel, terwijl hij een flinke hap van zijn broodje wegspoelt met cola en zijn mondhoek afveegt. "Zolang iedereen maar blijft doen wat ze gezegd wordt, worden ze tevreden gehouden. Maar het is neptevredenheid. Het is een streven naar vooruitgang terwijl je geen idee hebt wat de fok dat inhoudt."
Kaj: "Vooruitgang is naar de MediaMarkt gaan om een iPhone te kopen. Niet omdat je oude stuk is, maar omdat deze nieuwer is."
Nout: "De laatste pogingen tot protest in Nederland sloegen echt nergens op. Mensen moeten er echt elke dag last van hebben voor ze los gaan. Pas als studenten geen geld meer hebben om bier te drinken gaan ze zich verzetten."
Kaj: "We willen laten zien dat het ook anders kan. Wij doen alles zelf, en het gaat best goed met ons. Er zijn wel aanzetten naar een ommezwaai, maar er zijn nog te veel mensen die helemaal niet doorhebben dat het leven zo eigenlijk hartstikke kut is."

The Don't Touch My Croque-Monsieurs (TDTMCM) sluit zaterdag 12 januari van 02.00 tot 02.30 uur het 3voor12 podium op Noorderslag af.