Het zal je maar gebeuren: iedereen vertelt je voortdurend dat je geweldig bent. Je album krijgt de ene lovende recensie na de andere, je eindigt bovenaan in de jaarlijstjes, trekt volle zalen. Geen stadions misschien, maar zeer respectabele podia als Paradiso weet je met gemak te vullen. Iedereen zet je op een voetstuk, maar zelf heb je zicht op het huishoudboekje. En ook na meer dan tien jaar spelen houdt het nog altijd niet over, niet eens genoeg om een ziektenkostenverzekering te kunnen betalen. De Amerikaanse band Grizzly Bear is een één op één match met dit profiel. Ze worden gelauwerd en geloofd als een van de belangrijkste bands van het moment, maar maken er momenteel een stokpaardje van te klagen over de tegenvallende financiële waardering die dat oplevert. Streamingdiensten moeten het voortdurend ontgelden, tegenover de echte liefde van de fysieke koper, en in een veelbesproken interview sprak de band recent zijn verwondering uit waarom hun liedjes niet op de radio gedraaid worden. "Ik heb onze muziek altijd beschouwd als popmuziek", zei Ed Droste. "Ik vind dat onze liedjes op de radio horen, maar dat zijn ze niet."

Opdringerige luidheid
Het is niet moeilijk om uit te leggen waarom het echt grote publiek - where the money is - weinig van deze band wil weten. Grizzly Bear ontbeert de opdringerige luidheid die het momenteel goed doet. De hitsound van het moment is druk, recht in je gezicht. Denk aan Lady Gaga en Black Eyed Peas, denk aan het bombast van Kanye West, het grote gebaar van Coldplay en de stampende beats van David Guetta. Muziek die dwars door alle mogelijke afleiding heen knalt, die zelfs imponeert op de brakke speakertjes van een telefoon. Grizzly Bear's geluid is subtiel en verzorgd en komt het best tot zijn recht op een gedegen installatie. De band heeft bovendien niet bepaald een charismatische frontman, een popicoon, aan boord. Sterker nog: de band beschikt over twee leadzangers - Ed Droste en Daniel Rossen. Verwarrend. Ze zijn allebei gezegend met een sterke stem, maar hebben geen van beide een opvallende uitstaling. Noch op het podium, noch daar buiten. Verwacht Ed Droste niet in een flamboyante jurk van vlees op de MTV Awards. Reken er niet op dat Daniel Rossen in interviews in vlammende Noel Gallagher stijl zijn collega-frontman afvalt. De enige quotes van Grizzly Bear die de wereld over gaan zijn... hun gemopper over geld.

Laten we appels niet met peren vergelijken. Natuurlijk zijn niet alle hits pompeus. Laten we kijken naar acts die dichter bij Grizzly Bear liggen en die wel hits scoren. Ben Howard bijvoorbeeld scoort met het kalme folkliedje Keep Your Head Up. Om nog maar te zwijgen over Mumford & Sons, Britse folkies die ook niet bepaald spraakmakende interviews geven, maar die wel miljoenen platen verkocht hebben en op de grootste podia mogen spelen. Droste stelt dat radio nog altijd zeer gesloten is voor onafhankelijke labels, maar Mumford & Sons (die de twee platen zelf financierde) geldt juist als hét tegenvoorbeeld. Laten we eens in detail luisteren naar twee singles: The Cave, de wereldhit en VPRO Song van het Jaar winnaar van Mumford and Sons, en Yet Again, de huidige single van Grizzly Bear's album Shields.

Mumford and Sons - The Cave
The Cave, een aangenaam compacte song van 3:36. Na een akoestisch tokkelintro van 14 seconden start Marcus Mumford met een klinkende openingsstrofe: "It's empty in the valley of your heart / The sun, it rises slowly as you walk away from all the fears and all the faults you've left behind." Na 43 seconden valt het eerste refrein in, gevolgd door een tempoversnelling met de banjo als aanjager. Na 1:36 volgt opnieuw een tempoversnelling, kracht bijgezet met hét trademark van de Mumford sound: de simpele maar zeer stuwende basdrum die Mumford op het podium met zijn voet bedient. Het wordt afgemaakt met een tweede refrein. Prima refrein met een universele thematiek, die voor de gemiddelde luisteraar wel enigszins te bevatten moet zijn: "But I will hold on hope. And I won't let you choke on the noose around your neck." Eigenlijk nog net niet zo sterk als die andere hit van de band, Little Lion Man. Die heeft een tekst die je wel mee móet schreeuwen, zeker de laatste keer als er briljant naartoe gebouwd wordt: "But it was not your fault but mine. And it was your heart on the line. I really fucked it up this time. Didn't I, my dear?" Geweldig, geniaal in zijn eenvoud en venijn. Terug naar The Cave, want we hebben nog een couplet tegoed, met opnieuw wat zinnen die blijven hangen. Het liedje eindigt keurig binnen de tijd met nogmaals het refrein én een variant daarop, stevig aangezet met blazers. Het werkt, zowel op de radio als in grote festivaltenten.

Grizzly Bear - Yet Again
Dan naar Grizzly Bear, dat zijn nieuwe album Shields vooraf liet gaan door single Yet Again. Eerste dat opvalt: het is een relatief kalm en opvallend lang liedje: 5:18. Ook het intro is langer dan dat van The Cave, maar liefst dertig seconden. Dan begint het echt, met direct twee coupletten. Pas na 1:42 volgt een refrein. Of nee, het voelt meer als een bruggetje. Wel, strikt genomen is het wél een refrein, want een minuut later keert exact hetzelfde element nog eens terug, maar het is zeker geen meezinger, en eigenlijk blijft de gitaarhook met daar omheen galmende percussie meer hangen. Geen herhaling die in je kop blijft zitten, geen thema dat zich aan je opdringt, dat je bij de tweede of derde keer ineens doet beseffen waar het liedje over gaat. Ook wie goed luistert zal niet eenvoudig kunnen samenvatten waar de tekst nu eigenlijk over gaat, en dat geldt eigenlijk voor alle liedjes van deze band. Er volgt ook geen tempoversnelling: Grizzly Bear werkt op dezelfde verzorgde manier - fraai gitaargeluid, warme vocale harmonie - door een instrumentaal middenstuk en nog een couplet, om vervolgens te eindigen met nog tweemaal de gitaarhook, overstuurd gespeeld en door de hele band ondersteund. Als radiosingle heeft Yet Again veel elementen die het luisteraars moeilijk maken. Maar wacht: er is een single edit, precies even lang als dat liedje van Mumford. Daarop is het intro gehalveerd, wordt het tweede couplet overgeslagen. In plaats van het spannende slotstuk, eindigt de singleversie met een extreem lang weggalmende slotklap, vijftien seconden maar liefst. En daarmee wordt de climax van een in beginsel redelijk rustig song geslachtofferd, en dat is zonde.

Radioformat
Is het daarmee een slecht liedje? Natuurlijk niet. De lof voor de band is heus niet onterecht. Ook bij 3voor12 werd Shields onlangs uitgeroepen tot album van de week. De single belandde bovendien wel degelijk op de 3voor12 playlist, maar daarmee heb je nog lang geen 'echte' hit te pakken. In een uitstekende blogpost eerder deze week liet schrijver Austin Kleon mooi zien hoe Grizzly Bear zichzelf tegenspreekt: de band beklaagt zich niet op de radio gedraaid te worden, maar verklaart tegelijk in het schrijfproces geen rekening te willen houden met publiek en formats. Het moet gezegd: Ed Droste is niet alleen een zeer begenadigd Instagrammer, maar ook een oprechte en gepassioneerde twitteraar. Hij ging gisteravond uitgebreid in gesprek met Kleon over het stuk, en gaf daarbij aan het zelfs grotendeels met diens analyse eens te zijn. En toch: het getuigt van een grenzeloze naïviteit te denken dat die twee samen gaan, eigengereidheid en echt hitsucces. We leven in een tijd dat de meeste echt grote hits geschreven worden door complete teams van songwriters, een manier van werken waar Grizzly Bear niets mee te maken wil hebben.

De fans van Grizzly Bear ook niet trouwens. En daar ligt de sleutel voor het succes dat de band natuurlijk wel degelijk heeft. De muziek van Grizzly Bear is perfect voor een selecte groep fijnproevers. Mensen die graag verrast worden door ongewone songstructuren en originele arrangementen, die zich graag laten meevoeren in de spanningsboog van een ouderwets album. Die misschien de Dutch house sound wel opdringerig vinden, en Ben Howard's Keep Your Head Up met zijn grootse woorden veel te open en cliché. Mede dankzij het internet weet een band als Grizzly Bear een publiek te bereiken, zeer zeker. Maar meer nog dan dat: het internet vormt een voetstuk, de sokkel waarop een band als Grizzly Bear gehesen wordt om aanbeden te worden. Jammer genoeg worden daar geen biljetten van honderd dollar bij geworpen.

En dat is misschien wel de belangrijkste conclusie die we op dit moment kunnen trekken over de ontwikkeling van de muziekindustrie. Het internet leek lange tijd het domein van indie muziek, en dat is het in zekere zin ook. Maar de echte hits komen opnieuw van de traditionele hitmakers, vaak getekend door major labels, groot gemaakt binnen een relatief gesloten systeem als de radio, waar je nog altijd minder kans maakt zonder plugger. Het meest populair op Spotify en Youtube zijn de liedjes die ook het meest gedraaid worden op de radio. Een op een. Austin Kleon eindigde het gesprek met een uitdaging aan Grizzly Bear: zouden ze een poging willen wagen een echte pophit te schrijven, voor de grap? Ed Droste antwoordt: "We could try! Haha it'd be an interesting experiment. 2 be honest I'm definitely the most pop minded in the band and push4hooks. Writing a great pop song is super hard! Whether you are a slick team or pop genius, I have total respect."