Het toezicht op collectief beheersorganisaties (CBO’s) als Buma/Stemra en Sena moet veel strenger. Dat is de insteek van een wetsvoorstel dat al sinds 2009 in de maak is, als voortvloeisel van de commissie Gerkens over auteursrecht. Bij de val van het kabinet Balkenende IV werd het plan controversieel verklaard, maar ieder moment kan het weer uit de la gevist worden. Persvoorlichter Wiebe Alkema van het Ministerie van Veiligheid en Justitie laat weten dat het wetsvoorstel op korte termijn plenair besproken kan worden in de Tweede Kamer.
Het College van Toezicht Auteursrechten is in 2003 door de overheid opgericht om de verschillende collectief beheersorganisaties te controleren. Op dit moment heeft het college echter nog niet genoeg bevoegdheden, zo bleek uit het rapport van Gerkens. CBO’s moeten in de toekomst verplicht worden om hun beheerskosten openbaar te maken. Het gaat dan om alle kosten die, direct dan wel indirect, samenhangen met de inning, de verdeling en het beheer van gelden. Daarnaast moet er een zogenoemde ‘comply or explain’ verplichting komen. Als de beheerskosten niet binnen de vastgestelde grenzen blijven zal de organisatie verplicht zijn deze overschrijding nader te verklaren in haar jaarverslag.
De Kamer wil af van risicovol beleggen met geïncasseerd geld. CBO’s mogen alleen investeren tegen laag of geen risico. De bedragen moeten binnen maximaal drie jaar uitgekeerd worden. Daarnaast moet meer helderheid komen over de tariefvorming en moet de gebruikerskant vertegenwoordigd worden in een geschillencommissie. Om meer daadkracht te kunnen tonen, moet het College van Toezicht boetes op kunnen leggen als bedrijven in de fout gaan of niet meewerken aan controles. Die financiële sancties zouden kunnen oplopen tot respectievelijk 5% en 1% van de omzet.
Het wetsvoorstel staat los van de artikelen die de Volkskrant de afgelopen weken publiceerde over auteursrechtenorganisatie Buma/Stemra. Ook 3VOOR12 liet ziet dat onvrede leeft onder rechthebbenden over de ondoorzichtige financiële structuur van het bedrijf. Grote uitgeverijen zouden te veel de dienst uitmaken bij de besluitvorming. Die ondoorzichtigheid wordt in het wetsvoorstel onderkend. Vier CBO’s (Sena, Stichting Leenrecht, Stichting Reprorecht en Stichting De Thuiskopie) staan op dit moment onder preventief toezicht van het College. Buma verzette zich daar tegen, omdat het bedrijf een verenigingsstructuur heeft waarbij de leden het bestuur controleren.
De huidige staatssecretaris die auteursrecht in zijn portefeuille heeft – Fred Teeven – maakte ook deel uit van de commissie Gerkens. Zijn woordvoerder laat weten dat de staatssecretaris op dit moment niet in wil gaan op de recente onrust rond Buma/Stemra, maar dat hij bezig is met de Kamervragen die hem over dit onderwerp gesteld zijn. Teeven heeft beloofd in maart met een notitie te komen over auteursrecht.